2 Tabiiy fan Darslik (6 sinf). indd

169
11-bob. ENERGIYA
77-MAVZU. 
ENERGIYANI TEJASH
Energiyani tejash qanchalik muhim?
Kundalik turmushda vodoprovoddan 
suvning oqib turishi, gaz plitasi va xo-
nadon elektr chirog‘ining yoniq qolishi-
ga ko‘p guvoh bo‘lganmiz. 
Energiyani tejash – bu ekologi-
yani asrash va energiya resurslari-
dan oqilona foydalanishdir. 
Energiyani tejashning usullarini bilish o‘ta muhim. Quyida ularning ayrimlarini kelti-
ramiz:
elektr lampochkalar, televizor, kompyuter kabi qurilmalarni yoqilgan holda qoldirmaslik;
xonada konditsioner ishlab turganda derazalarni ochiq qoldirmaslik;
vodoprovod jo‘mragini yopishni esdan chiqarmaslik;
gaz plitasini o‘chirish.
Dunyoning ko‘p mamlakatlarida hozirgi kunda kam 
energiya iste’mol qiladigan qurilmalardan foydalanil-
moqda. Sanoatda kam energiya iste’mol qiladigan 
kompyuter, televizor, muzlatkich turlari, shuningdek, 
cho‘g‘lanma elektr lampochkalarning o‘rniga kam energi-
ya iste’mol qiluvchi LED lampochkalari ishlab chiqaril-
moqda.
Cho‘g‘lanma lampochkalarda elektr energiyasining 
katta qismi issiqlik energiyasiga, LED lampochkalarda
esa asosan yorug‘lik energiyasiga aylanadi. LED lam-
pochkalarda elektr energiyasi kamroq sarfl anadi, shuning 
uchun ko‘chalarni yoritishda ko‘proq inert gazli oq lam-
palardan foydalaniladi.
Cho‘g‘lanma elektr lampochkasi va LED lampochka-
ning energiya iste’mol qilishini taqqoslaylik. Cho‘g‘lanma 
lampochkaning quvvati 60 Vatt (W), LED lampochkaning 
quvvati 10 Vatt (W) bo‘lsin. Bu ikkala lampochka xona-
donni deyarli bir xil yoritadi. Ammo cho‘g‘lanma elektr 
lampochkaning energiya iste’ moli LED lampochkaning 
energiya iste’molidan 6 baravar ko‘pdir.

170
11-bob. ENERGIYA
Xonadonda qaysi elektr jihozlari elektr energiyasini eng ko‘p iste’mol qiladi? Saba-
bini tushuntiring.
1. Kunning qaysi vaqtida energiya iste’moli ko‘proq bo‘ladi?
2. Yashash hududingiz yashil deb atalishi uchun uni qanday loyihalash kerak? 
Muzlatkich va kir yuvish mashi-
nalari yorliqlarida ko‘rsatilgan quv-
vatlariga qarab ularning ener giya 
tejamkorligini taqqoslang.
Elektr energiyasi sarfi ni kamaytirishning yana qanday usullarini bilasiz?
Ko‘p hollarda televizorni elektr tarmog‘iga ulangan holda kutish rejimida qoldiramiz. 
Biroq ushbu holatda televizor energiya iste’mol qilishda davom etadi. Bu holni butun 
shahar, mamlakat miqyosida hisoblaydigan bo‘lsak, ancha ko‘p energiya isrof bo‘ladi. 
Shu bois energiyadan tejamkorlik bilan foydalanish uchun kutish rejimida ishlaydigan quril-
malarni tarmoqdan uzib qo‘yish tavsiya etiladi.
Kundalik turmushda energiya samaradorligi va energiya tejamkorligi juda muhim hi soblanadi. 
Har bir oila xarajatlarni kamaytirish uchun energiyani tejab ishlatishi zarur. 

Download 18,41 Mb.