|
‘. T. ‘Sar0v tabiatshunoslikBog'liq ‘. T. ‘Sar0v tabiatshunoslik1970-yil, iyul).
Olimlaming ta’kidlashicha, bunday murakkab vaziyatdan chiqishning
yo‘llari mavjud. Buning uchun, har xil modellardan foydalanib hozirgi
zamon sivilizatsiyasining kelajagi uchun tug‘ilgan real xavf-xatar bilan
bog‘liq bo‘lgan biosferaning holati to‘g‘risida m a’lumotlarni olish kerak.
Har bir kishi shaxsiy hayotida yoki ishlab chiqarish faoliyatida biron-
bir xulosa qilishi uchun doimo fikriy modellardan foydalanadi. Biz
qanchalik ko‘p bilsak, shunchalik model to ‘liqroq bo‘ladi. Bizni o ‘rab
turgan dunyoning fikriy obrazi ham modeldir.
Faraz qilaylikki, bir yoki bir necha kishi o ‘z mamlakati to‘g ‘risidagi
hamma axborotlarni o ‘rganib chiqsin. Natijada, ularning harbiri aniq va
to‘liq fikriy modelga ega bo‘ladi. Shunday savol tug'iladi: bu guruh odamlar
biror kun, hafta yoki oylab maslahat qilishsa, hamma muammolarni hal
qilishning aniq dasturini ishlab chiqa oladilarmi? Bu savolga javob berish
uchun inson aql-zakovatining va fikriy modellarning xususiyatlarini ko‘rib
chiqish kerak.
Fikriy modelni to'liq va aniq shakllantirib bo‘lmaydi. Uning ayrimlari
vaqt o'tishi bilan, masalan, suhbat vaqtida ham o ‘zgarishi mumkin. Fikriy
model, o ‘zining tuzilishi va taxminlari bo‘yicha to ‘g‘ri boiishi mumkin,
lekin inson aqli shundayki, u notolg‘ri xulosa ham chiqaradi. Masalan,
biror guruh tuzilsa, u jamoaning eng yaxshi fikriy modelidan foydalansa-
da, mamlakat rivojlanishining to iiq konsepsiyasini ishlab chiqa olmaydi.
31
Tabiiy savol tug'iladi: nima uchun? Gap shundaki, inson statik
manzarani, u o ‘ta murakkab bo‘lsa ham yaxshi o ‘rganishi va tasawur
qilishi mumkin. Lekin, u o‘zining fikriy modellaridan foydalanib tizimning
|
| |
