-§. AXBOROT TIZIMLARI VA TEXNOLOGIYALARINING

bunday imkoniyatni bera olmaydi. Shuning uchun, kompyuter sohasining 
rivojlanishi natijasi sifatida uchinchi bosqich — tarmoqli texnologiyaning 
rivojlanishi bo'ldi.
Faqat tarm oqli texnologiyagina foydalanuvchiga ko‘plab imtiyozlar 
beradi. Kompyuterdan foydalanuvchiga hisoblashlarning imkoniyatlarini 
oshirish, kom pyuterni doim iy ravishda takom illashtirish (operativ 
xotirasining hajmini va qattiq diskning sig‘imini oshirish, protsessorning 
ish bajarish qobiliyatini ko‘tarish) bilan bog‘liq bo‘lmay, endi u bevosita 
tarm oq orqali amalga oshiriladi.
Tarm oqli hisoblash qurilm alari q u w atlarining foydalanuvchilar 
o ‘rtasida taqsimlanishini, tarmoqli bog‘lash esa foydalanuvchilaming jamoa 
b o‘lib ishlashini, birgalikda xabarlardan foydalanishni ta’minlaydi.
Hisoblash jarayoni tabiatining o'zgarishi shaxsiy kom pyuterlarga 
b o‘lgan m unosabatning keskin o ‘zgarishiga olib keldi. Kom pyuterlar 
axborotni qayta ishlash qurolidan insonning katta quw atli hisoblash 
tizimlari bilan o ‘zaro ta’sir quroliga aylandi. Ulaming qayerda joylashganli^i 
va xillaridan qat’iy nazar istalgan axborotga kirish mumkin bo‘ldi. Shaxsiy 
kom pyuterlar kishilarning o ‘zaro muloqotga bo‘lgan ehtiyojini ham ta ’­
minlaydi, faqat tarmoqli texnologiyaning rivojlanishigina ulami kommuni- 
katsiya vositasiga aylantirdi.
Microsoft kompaniyasi rahbarlari informatsiya inqilobining davomi 
to ‘g‘risida gapirishganda, hozir u ham m a hisoblash m ashinalarini butun 
dunyo tarmog‘iga global integratsiyalash yo‘üdan borayotganligi to ‘g‘risida 
aytishmoqda. Ular bu tarmoqni obrazli ravishda qandaydir elektron bozor 
maydonchasi ko‘rinishida tasaw ur qilishmoqdaki, unda kishilar turli xil 
ko‘rinishdagi faoliyat bilan shug ullanishadi, tovarlarni sotadi va sotib 
oladi, o ‘zaro hamkorlikni amalga oshiradi, bir-biri bilan muloqotda b o ‘li- 
shadi va o ‘z o ‘rninini tark etmay turib jahon madaniyati bilan tanishadi. 
Kerakli ham m a axborotni olish imkoniyati mavjud b o ‘lib, u yuqori 
darajada individual bo‘ladi. Bu axborotni to ‘liq, yoki qismlar bo'yicha 
istalgan holatda, xohlagan paytda olish mumkin bo‘ladi.
Global tarmoqqa oriyentirlangan kelajak axborot texnologiyasiga misol 
sifatida bugungi kundagi eng quw atli tarm oq internetni ko‘rish mumkin.
T a’rif b o ‘yicha, internet bir-biridan uzoqlikda joylashgan kom - 
pyuterlarni yagona axborot makoniga birlashtiruvchi dastur-qurilm alar 
majmuidir. Amaliyotda bu shuni bildiradiki, masalan, Toshkentda turib 
Reyter moliya serverida saqlanayotgan xabarlarga ega bo ‘lish mumkin 
yoki aksincha, sizning serveringizda saqlanayotgan m a’lumotlardan o'zlarini
150

qiziqtiradiganini Reyter olishi mumkin. Telefon tarm oqlarini yanada 
takomillashtirish Respublikamizda Internet tarm og'ining yanada kengroq 
tarqalishiga olib keladi. Provayder (Internetda xizmat ko‘rsatuvchilar) 
huquqini qo ‘lga kiritgan aloqachilar shuning moliyaviy yordami hisobidan 
aloqa boMimlarini qayta ta’mirlashlari mumkin bo‘ladi. Bu vaqtda, qiziqadigan 
kishilar esa jahon bo‘yicha kerakli axborotga arzón va tezda ega boMadilar.
Internet — butun dunyo bo ‘ylab telefon tarmoqlari va ular bilan 
ishlash imkonini beradigan modem deb ataluvchi maxsus qurilmalar 
orqali bir-biri bilan o ‘zaro bog‘langan ju d a ko‘p kom pyuterlarning 
birlashmasidir. Internetga ulangan kompyuterlar, asosan, ikkita toifaga 

Download 3,55 Mb.