ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ

151
5. Spektr keńligi prizma jasalǵan shiyshe túrine, prizma negiziniń
keńligine baylanıslılıǵı úyreniledi. Nátiyjeleri taxtaǵa jazıladı.
1. Prizmadan shıǵatuǵın nurlardıń burılıw múyeshi nurdıń reńine 
qalay baylanıslı?
2. Spektrde nurlardıń jaylasıw tártibi qanday?
3. Ne ushın spektr keńligi prizma tiykarınıń keńligine baylanıslı?
Másele sheshiw úlgileri
121-súwret.
1­másele. 121-súwrette oyıs aynaǵa
túsetuǵın
nur
kórsetilgen.
Aynadan
qaytqan nur qaysı aralıqtan ótedi?
M  – aynanıń orayı F  – ayna fokusı.
Sheshiliwi:
Oyıs
aynalarǵa
bas
optikalıq kósherge parallel túsken nurlar
aynadan shaǵılısqannan keyin, fokustan
ótedi. Eger nur ayna orayınan uzaǵıraq
aralıqtan kelip túsetuǵın bolsa, M hám F aralıǵınan ótedi.
b)
122-súwret.
a)
2­másele. Eki noqatlı jaqtılıq deregi, kishkene
bir shar hám ekran 122-a súwrette kórsetilgendey
jaylastırılǵan. Ekranda shardıń sayası hám yarım
sayasınıń qalayınsha payda bolatuǵının kórsetiń.
Sheshiliwi: Máseleniń sheshimin sızılma arqalı
kórsetiw qolaylı. Ekrandaǵı A oblastta saya, B 
oblastta yarım saya baqlanadı (122-súwret).
3­másele. Fokus aralıǵı 20 sm bolǵan oyıs
aynada shamnıń súwreti f = 30 sm aralıqta payda
boldı. Shamnıń aynadan uzaqlıǵın (d) tabıń.
B e r i l g e n :
F o r m u l a s ı :
S h e s h i l i w i :
F = 20 sm
f = 30 sm
1
1
1
F
f
d
= +
1
1
1
d
F
f
= −
1
1
20
1
30
3 2
60
1
60
1
d
=
−
=
=
−
⋅
sm
.
d = 60 sm.
Juwabı: 60 sm.
Tabıw kerek:
d = ?

152

Download 8,97 Mb.