Yuqori kuchlanish texnikasi

173 
to’g’ri keladi. Tayanchga yaqinroq joylashgan izolyatorlarda kuchlanish 
tushishining oshishiga sabab traversa yaqinida elektr maydon kuchlanganligining 
oshishi hisoblanadi.
Har bir likopsimon izolyatorni metal qolpoqdan iborat bo’lgan kondensator 
ko’rinishida tasavvur qilishimiz mumkin. Bu kondensatorning sig’imi qancha 
katta bo’lsa, izolyatorlar shodasi bo’ylab oqayotgan sig’imiy tok ham shunchalik 
katta bo’ladi va bu kuchlanishning tekisroq taqsimlanishiga olib keladi. Masalan, 
shishadan yasalgan izolyatorlar shodasi bo’ylab kuchlanishning taqsimlanishi 
chinnidan yasalgan shodaga nisbatan tekisroq taqsimlanadi, chunki shisha 
izolyatorlarning xususiy sig’imi chinninikiga nisbatan kamroq bo’lishi. SHunday 
qilib izolyatorlarning xususiy sig’imi qancha katta bo’lsa, izolyator orqali 
oqayotgan tok ta’sirida travers bilan o’tkazgich orasidagi elektr maydoni 
shunchalik buziladi.
Shodadagi izolyatorlarning har xil kuchlanishlar ta’sirida bo’lishi ularning 
sig’imlariga bog’liq. 4.8- rasmda izolyatorlar shodasining almashtirish sxemasi 
tasvirlangan. Unda C- likopsimon izolyatorning xususiy sig’imi bo’lib, uning 
qiymati odatda 50-70 pF, C
1
- izolyatorning erga yoki zaminlangan konstruktsiyaga 
nisbatan sig’imi, C
2 
- izolyatorning o’tkazgichga nisbatan sig’imi. C
1
va C
2
–
larning qiymati izolyatorning shodadagi holatiga bog’liq. Bu sig’imlarning 
qiymatlari odatda quyidagi oraliqda bo’ladi: 
C
1 
= 4 

5 pF; C
2 
= 0,5 

1 pF, 
faza simlari parchalangan o’tkazgichlarda esa C
1
= 2 – 3 pF. 
C
1
va C
2
sig’imlar ta’sirida kuchlanish shodadagi izolyatorlar bo’ylab tekis 
taqsimlanmaydi. Agar o’tkazgichga nisbatan olingan sig’imning ta’sirini 
qaraydigan bo’lsak, sig’imiy tok va tabiiyki kuchlanishning tushishi zaminlangan 
qismidan uzoqda joylashgan izolyatorda shuncha kam bo’ladi. Izolyatorlar 
shodasining erga nisbatan sig’imi uning o’tkazgichga nisbatan sig’imidan katta va 
shuning uchun bu sig’im kuchlanishning taqsimlanish harakteriga katta ta’sir 
ko’rsatadi.

174 
Izolyatorlar shodasidagi izolyatorlar soni 
8

И
n
va shodaning erga va 
o’tkazgichga nisbatan sig’imi diyarli teng bo’lsa, shodaning o’tkazgichga nisbatan 
joylashgan izolyatordagi kuchlanish tushishining qiymati shodadagi izolyatorlar 
soniga bog’liq bo’lmasdan, shodaning erga va o’tkazgichga nisbatьan xususiy 
sig’imlarining nisbati bo’yicha aniqlani-ladi. SHunday qilib, ushbu xususiy 
sig’imlar qancha katta bo’lsa, kuchlanishning tushishi ham shuncha katta bo’ladi.
4.7- rasm. Kuchlanishi 500 kV bo’lgan PS – 12 rusmli tutib turuvchi izolyatorlar shodasi 
bo’ylab kuchlanishning taqsimlanishi (shodadagi umumiy kuchlanishga nisbatan foizlarda). 
4.8- rasm. Izolyatorlar shodasining almashtirish sxemasi. 
Yuqorida ta’kidlaganimizdek, eng katta kuchlanish tushuvi o’tkazgichga 
yaqin joylashgan izolyatorda bo’lsa, eng kichik kuchlanish tushuvi o’rtada 

Download 6,12 Mb.