Yorug’lik dispersiyasi Muhitning absolyut sindirish ko’rsatgichi., normal dispersiya, anomal dispersiya, dispersiyaning klassik elektron nazariyasi

Yorug’lik dispersiyasi Muhitning absolyut sindirish ko’rsatgichi., normal dispersiya , anomal dispersiya, dispersiyaning klassik elektron nazariyasi.

Bajardi:Qilichev Xolmurod G’ulomiddin o’g’li

Moddaning yorug’likni sindirish ko’rsatkichining yorug’lik to’lqin uzunligiga yoki chastotasiga bog’liq bo’lish hodisasiga dispersiya deyiladi.

Tajribalardan aniqlanganki, to’lqin uzunligi kamayishi bilan sindirish ko’rsatkichi keskin oshib boradi. Demak, modda dispersiyasi deb ataluvchi kattalik ham modul bo’yicha ortib boradi. Bunday dispersiyaga normal dispersiya deyiladi.

Sinish ko’rsatkichi bilan dispersiya orasidagi bog’liqlik murakkab xususiyatga egadir. Leru (1862 y.) yod bug’i to’ldirilgan prizmadan yorug’likning sinishini kuzatib, qizil nurlarga qaraganda ko’k nurlar kamroq sinishini, ya’ni to’lqin uzunligi oshgan sayin sindirish ko’rsatkichining oshishini kuzatgan. To’lqin uzunligining oshishi bilan sindirish ko’rsatkichining oshishi kuzatiladigan dispersiyaga anomal dispersiya deyiladi.

Yoruglikning bir muhitdan ikkinchi muhitga, masalan, suvdan havoga o`tganda sinishini biz tabiatda ko`p uchratamiz. Tiniq suvga botirilgan tayoqchaning qismi go`yo sinib qolgandek ko`rinishi, suv ostida yotgan buyumning haqiqiy o`rnidan siljigan holda ko`rinishi va boshqalarni eslaylik. Bularga yoruglikning muhitdan muhitga o`tishida sinish hodisasi sababchidir. Yoruglikning sinish qonuni quyidagicha tariflanadi: Tushuvchi va singan nurlar ikki muhit chegarasiga nurning tushish nuqtasi orqali o`tkazilgan perpendikulyar bilan bir tekislikda yotib, tushish burchagi sinusining sinish burchagi sinusiga nisbati berilgan ikki muhit uchun o`zgarmas kattalikdir, yani

Absolyut sindirish ko'rsatkichi muhitning muhim optik xarakteristikasidir. U yorug'likning vakuumda tarqalish tezligi c ning muhitda tarqalish tezligi υ dan necha marta katta ekanligini ko'rsatadi: