lashtirgan
elektr kattalik, ya’ni tok yoki kuchlanishdir. Axborot
tok yoki kuchlanishning amplitudasi yoki chastotasida ifoda-
langan (mujassamlangan) bo‘ladi. Demak, kuchaytirgichlar
qaysi kattalik kuchaytirilishiga qarab kuchlanish kuchaytir-
gichi, tok kuchaytirgichi va quvvat kuchaytirgichlariga bo‘li-
nadi. Kuchaytirgichlar qanday chastota oralig‘ida
ishlashiga
ko‘ra quyidagilarga bo‘linadi:
1
. Asta-sekin o'zgaruvchi signalni bir gers chastotaning
kichik ulushlaridan boshlab bir necha kilogersgacha oshirib
beradigan kuchaytirgichlar shartli ravishda o ‘zgarmas tok
kuchaytirgichlari deyiladi.
2. Past chastotali kuchaytirgichlar signalining chastotasi
10 Hz — 20 kHz oralig‘ida o‘zgaradi.
3. Chastota orqali keng kuchaytiigichlar —
1
Hz -r 10 MHz.
4. Saylovchi kuchaytirgichlar — ma'lum
bir chastotali
signalni kuchaytiruvchi kuchaytirgichlar.
Kuchaytirgichlar 10
—6
10—7 voltli kuchlanish va
10—14 -j- 10—6 amperli tokni kuchaytirish xususiyatiga ega.
Yarimo‘tkazgichli kuchaytirgichlar, yuqorida ta’kidlab o'tgani-
mizdek, umumiy emitterli, umumiy
bazali va umumiy kol-
lektorli bo'ladi. Sanoat elektronikasida ko‘pincha umumiy
emitterli kuchaytirgichlar qo‘llaniladi. Bu turdagi kuchay-
tiigichning sxemasi 9.18- rasmda ko‘rsatilgan va bu sxema qu-
yidagicha ishlaydi.
=
0
bo‘lganda, ya’ni signal nolga teng bo‘lganda,
baza toki /b o‘zgarmas, kollektor va emitter toki / k ham
o'zgarmas kollektor-emitter kuchlanishi:
^ o = ~ ( ^ ~ k V -
110
www.ziyouz.com kutubxonasi
Signalning kirish kuchlanishi turtkisimon o'zgarganda
kollektor toki ham o'zgara boshlaydi, demak,
chiqish kuch-
lanishi
UcKiq = /k • /?ist ning o‘zgarishi ancha katta bo'ladi,
chunki kollektor-emitter tokining o'zgarishi shu manba
hisobiga kuchaytiriladi. Sig‘im
Ss chiqish toki
i ning
0
‘zgar-
mas tashkil qiluvchisini iste'molchi tomon o ‘tkazmaydi.
Umuman olganda, kuchaytirgichlaming turlari va bajaradigan
vazifasi keng doirada o‘zgaradi. Hozirgi vaqtda mikrosxemalar
asosida yaratilgan operatsion kuchaytirgichlar ishlab chi-
qarilmoqda. Bu kuchaytirgichlarning
amplituda-chastota
xarakteristikasi ularni keng ko‘lamda ishlatish imkoniyatini
beradi. Bu kuchaytirgichlaming kuchaytirish koeffitsiyenti
(
K )
103
dan
105
gacha, chastota kuchaytirish oralig‘i (/")
10
dan
100 MHz gacha o‘zgaradi.
