Korxonada fuqaro muxofazasi tashkil etish sxemasi

Mubork neftni qayta ishlash korxonasida sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan favqulotda vaziyatlar.

Korxona territoriyasida sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan tabiiy va texnogen xavfli xodisalarga: zilzila, yong‘in, portlash, kimyoviy zaharlanishlar kiradi.

Ob’ektda chang va zaharli gazlar mavjudligi ularning miqdori saqlanish qoidalari deganda, asosan atrof muhitga kuchli ta’sir qiluvchi va odamlar hayotiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni tushuniladi. Korxonadagi avariyalar, yong‘in va portlash kabi favqulotda vaziyatlari yuzaga kelgan vaqtida, sodir bo‘lgan xavf darajasini ko‘rsatadigan ikkita bildirish rejimini belgilanadi.

1. 
   Yuqori tayyorgarlik rejimi
   
2. 
   Favqulotda rejim
   

Korxonada mavjud kuchli ta’sir qiluvchi modda. Uning miqdori saqlanish tartibi.

Etanni piroliz qilib etilen olish jarayoni past bosim va yuqori haroratda boradi. Bu esa endotermik jarayon hisoblanadi.

Favqulotda Vaziyat yuz berganda “Diqqat Xammaga” ovozli signal orqali ishchi-xizmatchilarga xabar qilinadi.

Kuchli ta’sir etuvchi zaxarli modda va chang bilan ishlovchi tsexlarda ishchi va xizmatchilar ob’ekt fuqaro muhofazasi bo‘limi (FM shtab) xodimlari tomonidan shaxsiy ximoya vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishlari kerak.

Nafas olish organlarini muxofazalovchi shaxsiy ximoya vositalari – gazniqoblar, nafas olish organlarini turli kasalliklarni keltirib chiqaruvchi mikroblardan va toksinlardan muhofaza qiladi.

Gaz niqoblar ikki turga bo‘linadi:

1. 
   Filtrlovchi gazniqoblar ( GP 5, GP 7, GP 9);
   
2. 
   Ajratuvchi gazniqoblar (IP 46 IP 48).
   

1. 
   Respirator;
   
2. 
   Changga qarshi matoli niqoblar;
   
3. 
   Paxta dokali bog‘gich.
   

Filtrlovchi himolanish niqoblar.

Inson bir kun davomida o‘rtacha hisobida 800 gr attiq mahsulot, 2 l suv va 40 m³ havoni iste’mol qiladi. Bajarilayotgan ishning og‘irligi va intensivligiga bog‘liq holda, bu ko‘rsatgich keng ko‘lamda o‘zgaradi.

Kam kislorodli va bir nechta zaharli moddalar saqlangan havo, zaharlangan hisoblanadi.

Favqulotda vaziyatda avariya qutqaruv ishlarini olib borish.

Avariya qutqaruv va boshqa kechiktirib bo‘lmaydigan ishlarini rejalashtirish va amalga oshirishdan maqsad, aholini turli favqulotda vaziyatlardan himoyalash, shoshilinch tibbiy xizmat ko‘rsatish, avariya oqibatlarini qisqartirish hamda vayronalardan insonlarni olib chiqishga qaratilgandir.

Avariya qutqaruv ishlari quydagi vazifalarni amalga oshirish orqali olib boriladi.

1. 
   FV ro‘y bergan xududlarida razvedka ishlarini olib borish hamda xarakatlanish yo‘nalishlarini rejalashtirish.
   
2. 
   Bino qismlari, vayrona uyumlari orasidan shuningdek yonayotgan binolar ichidan insonlarni qidirish va olib chiqish.
   
3. 
   Jabrlangan insonlarni, guruxlarga ajratgan xolda birlamchi tibbiy xizmat ko‘rsatish hamda yaqin ambulatoriyalarga yetkazish.
   

1. 
   Insonlarni ommoviy piyoda yoki transportda xarakatlanish yo‘llarini ochish hamda xavfli jismlardan tozalash.
   
2. 
   Gaz, elektr, suv quvur tiqimlari va boshqa tizimlarda yuz bergan avariyalarni to‘xtatish, qutqaruv ishlarini o‘tkazish.
   

Yong‘in xizmat xodimlari bilan bir vaqtda tibbiy tez yordam ko‘rsatish xizmati ham yetib keladi. FV oqibatlari tugatilishi bilan qutqaruv ishlari boshlanadi. Tartibni saqlashga e’tibor beriladi. Yong‘in yoki avariya sodir bo‘lishida odamlrni xavfsiz boshqa joyga chiqish yo‘llari bo‘lishi binolarni loyihalash va qurish vaqtida hisobga olingan. Yong‘in havfsizligi norma qodalariga asosan evakuatsiya yo‘llari o‘tga chidamli materiallardan tayyorlangan, harakat yo‘lida hech qanday to‘siqlar yo‘q.

Ishlatiladigan xom-ashyolar ma’lum talab asosida omborlarda saqlanadi. Quyosh nuri to‘g‘ridan-to‘g‘ri tushmaydigan, yopiq, quruq joyda, xarorat 30^o S dan yuqori bo‘lmagan, namlik 80% dan ko‘p bo‘lmagan joyda saqlanadi.

Mexnatni muxofaza qilish

Jamiyatni asosiy rivojlantiruvchi va ishlab chiqarish tizimining boshqaruvchi kuchi “Inson” ekanligini hisobga olib, uning ishlab chiqarishdagi faoliyatini va sog‘ligini saqlash ijtimoiy taraqqiyot yo‘lidagi muhim faktdi – omil hisoblanadi. Shuning uchun ham sanoat korxonalarida sifatli maxsulot ishlab chiqarish jarayoni va mehnat sharoitini yaxshilash, jaroxatlanish, kasb kasalliklarini keltirib chiqarish manbalarini yo‘qotish, charchash, to‘liqish bo‘lmasligiga taalluqli chora-tadbirlarini qo‘llashga bog‘liqdir.

Mehnat sharoitini yaxshilash davlatimizning amalga oshirayotgan asosiy va muhim ijtimoiy vazifalardir biridir.

Mexnatni muxofaza qilish fani ijtimoiy, iqtisodiy, texnika, gigiena, tashkiliy chora-tadbirlar, mexnat qonunlarini tizimidan iborat bo‘lib, uzluksiz mexnat qilish jarayonida inson sog‘ligi va mexnat qilish qobiliyatini saqlashini ta’minlashga qaratilgan.

O‘zbekiston Respublikasida mexnatni muhofaza qilishning huquqiy, texnik va sanitar-gigienik qoidalari bilan qo‘yilgan qonunlar qabul qilingan. Buni biz O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining quyidagi moddalarida ko‘rishimiz mumkin.

O‘zbekistonda mehnatni muhofaza qilish borasida bir qancha qonuniyatlar qabul qilingan. Bu qonunlar faqat ishlab chiqarishda mehnat muhofazasi texnika xavfsizligi qoidalarini nazorat qilib qolmay, balki mehnat muhofazasi qonunlari buzulmasligi uchun javobgardir.

“Muborak neftni qayta ishlash korxonasi”da ”Mehnatni muhofaza qilish” borasidagi tadbirlar qabul qilingan bo‘lib, ular mehnat sharoitlarini yaxshilash va xavfsiz mehnat sharoitlarini yaratish borasidagi uslubiy qo‘llanmalar, instruktsiya ko‘rsatmalar, tavsiyalar kabi umumiy qoidalarni o‘z ichiga oladi.

Mehnatni muhofaza qilish qoidalari O‘zbekiston Respublikasi 2009 y 47-son 59 moddasida, O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi 2009 y 16 noyabrda 2042 soni bilan, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2000 y 267- sonli qarori, O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining qarorlar to‘plami, 2000 y 7-son 39 modda bilan tasdiqlangan.

“Muborak neftni qayta ishlash korxonasi” da xodimlar xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari ularning tavsifi, yuzaga kelish manbalari, ishchilarga ta’sir qilish xususiyatlari va salomatlik uchun xavfli darajasi va kelgusidagi oqibatlari to‘g‘risida ma’lumotga ega. Ish joylaridagi ishlab chiqarish muhiti va mehnat jarayoning xavfli hamda zararli omillari to‘g‘risida ma’lumotlar, ishlab chiqarish muhitining fizik, kimyoviy, radiologik, mikrobiologik va mikroiqlim o‘lchovi natijalari, shuningdek og‘irligi ish joylarini mehnat sharoitlari bo‘yicha attestatsiya qilinishi bilan tasdiqlanadi.

Korxona o‘ta xavfli sharoitda bajariladigan kasblar va ishlar ro‘yxatiga ega. Ro‘yxatda, aniq te’nologk jarayon, ishlab chiqarish uskunasi, ishlatiladigan xom ashyo va ishlarni amalga oshirish xususiyatlari bilan bog‘liq xavflar xisobga olingan.

Barcha xodimlar o‘ta xavfli ishlarni bajarishdan oldin, mexnat muxofazasi bo‘yicha yo‘l - yo‘riq olish va ishlarni xavfsiz bajarish usullarini o‘zlashtirib olganlar.

Muborak neftni qayta ishlash korxonasi , chiqindi tashlash bo‘yicha SN-245-71 ga asosan 1 kategoriyaga kiradi. Sanitar ximoya zonasi SNIP-2.01.03-96 ga asosan (1000) m. “Tabiiy gazni vodorod sulfid birikmasida tozalash jarayoni past bosim va pasti xaroratda boradi. Bu esa endotermik jarayon hisoblanadi.

Muborak neftni qayta ishlash korxonasi shamol yo‘nalishi bo‘yicha SNIP 2.01.01.93 ga asosan joylashgan. Bunda zaxarli gaz va changlarni chiqishi xisobga olinib korxona axoli punktiga teskari qilib joylashtirilgan. Bu esa zaxarli gaz va changlarni axoli punkitiga yetib kelmasligini ta’minlaydi.

Texnologik jarayon uzluksiz tarzda davom etadi. Ish ikki smenada olib boriladi. GOST 12-2.03.91 KMK -3-05-98 ga asosan “Texnologik jarayonlarni tashkilashtirish sanitariya qoidalari va ishlab chiqarish jihozlariga gigenik talablar” ga muvofiq tashkil qilingan. Xom ashyo va materiallarni qayta ishlash texnologik uskunaning pasportida belgilangan talablarga muvofiq amalga oshiriladi.

Korxonada SANPIN-0120-01, SANPIN 122-01 ga asosan shovqin, tebranishdan ximoya choralari ko‘rilgan. Shovqin, tebranishdan ximoyalash maqsadida, desorbtsiya tsexini ishlab chiqarish maydonidan tashqariga joylashtirilgan. Sex, bo‘limlarni eshik, derazalari maxsus tovush o‘tkazmaydigan materiallardan tayyorlangan.

Korxona bo‘limlarini yoritish asosan tabiiy va sun’iy ravishda amalga oshiriladi. Kunduz kuni asosan tabiiy yorug‘likdan foydalaniladi. Tabiiy yoritilish SNIP 2-01-05.98 ga asosan qabul qilingan. Kechki smenalarda esa, sun’iy yoritishdan foydalaniladi, yoritilish uchun lyumenistsent lampalardan foydalaniladi.

Muborak neftni qayta ishlash korxonasi tsexlarini havosi mo‘‘tadillashtirilib turiladi. Shamollatash qurilmalaridan foydalaniladi. Isitish SanPiN -0058-96 ga asosan amalga oshiriladi. Shamollatish qurilmalaridan to‘g‘ri foydalanish, uni to‘liq ishlaydigan holatda bo‘lishi uchun javobgarlik, mexanik zimmasiga, tsexda esa tsex boshlig‘i va mexanik zimmasiga yuklatilgan.

Elektr uskunalarining nosozligi yoki ularning ishlatish qoida talablariga amal qilmaslik ishchi-xizmatchilarning shkastlanishiga olib keladi. Insonlarni elektr toki ta’sirida shkastlanishidan himoya qilish uchun ishlab chiqarish sharoitlarida xavfsiz tok usti qoplangan simlar, yerga ulangan va neytrallovchi ximoya tizimlarilan foydalanilgan. Shuningdek, elektr uskunalarni tanlash, o‘rnatishda mavjud bo‘lgan qonun-qoidalar normalariga amal qilingan.

Ishchilar va xizmatchilarni shaxsiy ximoya vostalari bilan ta’minlash.

Ta’sir etuvchi zaxarli gaz va chang bilan ishlovchi tsexlarda, ishchi va xizmatchilar ob’ekt fuqoro muhofazasi bo‘limi (FM shtab) xodimlari tomonidan shaxsiy ximoya vositalari bilan ta’minlanganlar.

Nafas olish organlarini muxofazalash maqsadida shaxsiy ximoya vositalaridan gazniqoblar nazarda tutilgan.

Gazniqoblar ikki turga bo‘linadi:

1. 
   Filtirlovchi gazniqolar ( GP 5, GP 7, GP 9, PDF 2Sh);
   
2. 
   Ajratuvchi gazniqoblar (IP 46 IP 48).
   

1. 
   Respirator;
   
2. 
   Changga qarshi matoli niqoblar;
   
3. 
   Paxta dokali bog‘gich.
   

Korxonada yong‘in va portlash xavfsizligi, ularni rejalashtirish, tashkillashtirish va olib borish SNiP-2.01.02-04 ga asosan, “Yong‘in xavfsizligi” umumiy talablariga ONTP 24/86 ga asosan “Portlash xavfi” umumiy talablariga va ushbu qoidalarga muvofiq ta’minlangan. Ishlab chiqarishda o‘rganilmagan yong‘in va portlash xavfi va toksik xususiyatlariga ega bo‘lgan modda va materiallar qo‘llanilmaydi.

Korxona binolarining yong‘in xavfsizligi ularning o‘tga chilamlilik darajasi bilan aniqlangan. SNIP 2.09.12-98 ga asosan qurilish materiallari bo‘yicha yonmaydigan, qiyin yonadigan xillari mavjud.

Yong‘in yoki avariya sodir bo‘lishida odmlrni xavfsiz boshqa joyga chiqish yo‘llari binolarni loyihalash va qurish vaqtida hisobga olingan. Yong‘in havfsizligi norma qodalariga asosan evakuatsiya yo‘llari o‘tga chidamli materiallardan tayyorlangan, harakat yo‘lida hech qanday to‘siqlar yo‘q. Korxona binosida 2 ta chiqish evakuatsiya yo‘llari mavjud.

Barcha ishlab chiqarish tsexlarida, xom ashyo va tayyor maxsulot omborxonalari ma’muriy va boshqa yordamchi binolar hamda inshootlar dastlabki yong‘inni o‘chirish vositalari bilan ta’minlangan.

Ventilyatsiya tizimi yong‘indan darak beruvchi signalizatsiya bilan birlashtirilgan va (SNIP 2.04.02 84., GOST 12.2.2002.89, SNiP 2.04.09.07) bo‘yicha o‘rnatilgan.

Bino va yong‘in suv ma’nbalari yo‘lkalari hamda yong‘in vositalari va uskunalariga boradigan yo‘lkalar doimo bo‘sh bo‘lishi ta’minlangan, binolar oralig‘idagi yong‘inga qarshi masofa uzulmalarida materiallar, uskunalar, bo‘sh idishlar taxlashga ruxsat etilmaydi.

Muborak neftni qayta ishlash korxonasida yong‘inga qarshi suv ta’minoti SNIP-2.04.02.86 ga asosan belgilangan. Katta miqdorda suv saqlaydigan suv havzasi mavjud.

O‘tni o‘chirish birlamchi vositalaridan xarakatlanadigan, qo‘lda ishlataligan o‘t o‘chirgichlar, gilropulpalar, chelak, suvli bochka, belkurak, qumli yashik, asbest yopgich, namat va boshqa yonmaydigan buyumlari mavjud.

Yong‘in haqida tez xabar berish uchun yuqori havfli hisoblangan texnologik uskunalarda, ishlab chiqarish binolarida, omborlarda darakchi vositalari SNIP-2.04.02-84, GOST 12.2.2002.89 ga asosan o‘rnatilgan. Bu vositalar yonayotgan manba, joyini o‘z vaqtida aniqlashga yordam beradi.

Muborak neftni qayta ishlash korxonasida ko‘ngilli o‘t o‘chirish drujinasi tashkil qilingan.

Yashinning yer ustidagi inshoot, qurilmalarga to‘g‘ri urilishi buzilishga, yonuvchi modda va materiallarni alangalanishiga olib keladi. Yashinni ikkilamchi ta’siri, ximoyalanuvchi bino va inshootlarni metall konturiga yashin urilish vaqtida, zaryadlarni elektrostatik va elektromagnitli induktsiyalanishi bilan boradi. Natijada, uchqunlanish bilan bog‘liq xavfli vaziyat vujudga keladi. Shu sababli yashinda ximoya choralari SNIP 2 .01.03 96, SNIP 2.01.02.85 ga asosan ko‘rilgan.

Ishlab chiqarish dasturi maxslotning yillik ishlab chikarish xajmi.

(natural va kiymat ifodasida)

№	Maxsuloti nomi	O‘lcham	Bir o‘lcham (sum)	Natural ifoda
1	2	3	4	5	6
	kam oltin gugurtli gaz	tonna	10428	5621000000	58613788000
	jami

7.300000000 x 0,77= 5621000000

Maxsulot ishlab chikarish tannarxining kalkulyatsiyasi jad.2

Yillik ishlab chikarish xajmi – 5621000000 t

Maxsulotning kalkulyatsiyasi olgami -1

O‘zbekiston 21asrga intilmoqda

1.

2.Salimov 3 Kimyoviy texnologiyaning asosiyjarayonlari va kurilmalari T2 Modda almashinish jarayotlari Oliy Ukuv yurtlari darslik –T O‘zbekiston 1995 i238b

3. 3 Salimov , I To‘ychiev Ximoyaviy texnologiya protsesslari va apparatlari T O‘kituvchi

4.A.G Kasatkin Osnovnыe protsessы i apparata ximicheskoy texnologii M Ximiya 1973

5. Ochistka texnologicheskix gazov Moskva 1977

6. Yusufbekov N Muxammedov B.Sh Tolonov Texnologik jarayorlarni boshkarish sistemalari texnika oliy ukuv yurtlari uchun dareligi T.O‘kituvchi 1977

7.O‘zbekiston 21asrga intimokda I. A. Karimov 2000y

8.O‘zbekiston iktisodiy isloxotlarni chukurlashtirishi

9.O‘. Kudratov T Ganiev Favqulotda Vaziyatlarda fuqaro muxofazasi Toshkent yangi asr avlodi 2005 y 241bet

10.M.

11..O‘zbekiston respublikasi Konstetuttsiya Toshkent 1992y 8 dekabr

12.Bekirov T.N. Pervichnaya pererabotka prirodnыx gazov Moskva 1987g

Ushbu malakaviy bitiruv ishi kam oltingugrtli gazni adsorbtsiya usulida tozalashda adsorbentni regeneratsiyalash jarayonini loyixalashdan iborat.

Bu ishni amalga oshirish uchun BNQZ dagi gazni oltingugurtdan tozalash qurilmasidan foydalanildi.

Bu ishni loyixalash quvvati 500000 t/y.

Bitiruv ishi Kirish, Texnik iqtisodiy asoslash , Xom ashyo ,moddalar va tayyor maxsulot tavsifi, texnologik jarayon tavsifi,asosiy qurilmaning texnologik hisobi ,O‘lchash asboblari va avtomatlashtirish, atrof muxit muxofazasi ,fuqaro muxofazasi, mexnat muxofazasi xamda iqtisodiy bo‘limlaridan iborat.

Tabiiy gazni oltingugurt birikmalaridan tozalashda adsorbentni qayta ishlatish maqsadida regeneratsiya qilish ,loyixalash samarador ekanligi ko‘rsatib berildi.