To‘siq qo‘yuvchilar sakrashining trayektoriyasi

66 
To‘siq qo‘yuvchilarning to‘rga tegib ketish va o‘rta chiziqdan o‘tib ketish kabi 
xatolari kamayadi. Sakrashning bunday trayektoriyasida o‘yinchilarga havoda 
o‘z harakatlarini muvofiqlashtirish oson bo‘ladi. Biroq, nostandart 
vaziyatlarda, bir yoki ikki oyoqda siltanish bilan to‘r bo‘ylab oraliq to‘siq 
qo‘yish mos bo‘lishi mumkin. Biroq, havoda to‘rga nisbatan burchak ostida 
harakatlanish ko‘pincha texnik xatoliklarga olib keladi.
Yugurish bilan vertikal uchish trayektoriyasida sakrashni ta’minlash qiyinroq 
bo‘lsa-da, imkoni mavjud. Vertikal sakrashni joyida turgan holda bajarish 
ishonchliroq, buning uchun avvaldan siltanish joyiga o‘tib olish kerak. 
Balandlikda sapchib tushishni yo‘qotmaslik uchun, to‘siq qo‘yuvchlar, o‘z 
joyida turib taranglashuvda bukilgan qo‘llarning faol siltanishdan 
foydalanishlari zarur. Vaqt yetishmasligi holatlarida taranglashuv holatida 
pastga qisqa tushishdan iborat bo‘ladi – bu joyida sakrashdan oldin egilishning 
eng yaqin variantidir.
5-vazifa. Hujumchiga samarali qarshi harakat qilishni tashkil etish uchun 
qo‘llarini o‘z vaqtida va maqsadga muvofiq tarzda to‘pga to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
qarshi yo‘nalishga o‘tkazish. To‘siq qo‘yuvchining havodagi harakatlari 
samaradorligini qarab chiqamiz. Itarilishdan keyin yuqoriga harakatlanish 
bosqichidayoq to‘siq qo‘yuvchilar o‘z qo‘llarini yuqoriga o‘tkazishlari 
maqsadga muvofiqdir. Qo‘llarni yuqoriga ko‘tarish ularning siltanish 
harakatlarining tabiiy davomi hisoblanadi. To‘siq qo‘yishda qo‘llarni o‘z 
vaqtida yuqoriga ko‘tarish to‘pga noodatiy ertaroq zarba berishlarda (ularning 
yuqoriga harakatlanishida trayektoriyaning yuqorilaganda zarbani bajaruvchi 
hujumchilar ham uchraydi) yoki to‘siq qo‘yuvchilar kechikkan holatlarda katta 
ahamiyatga ega bo‘ladi – to‘pni samarali to‘siqlash ehtimoli shu yo‘l bilan 
oshiriladi. Faqat shunga e’tibor berish zarurki, to‘pni o‘zi turgan tomondan 
to‘smaslik uchun qo‘llar to‘rga bevosita yaqin joyda yuqoriga ko‘tarilishi 
lozim.

67 
Standart vaziyatlarda to‘siq qo‘yuvchi o‘yinchining sakrash trayektoriyasini 
yuqori nuqtasiga yaqinlashuviga qarab, qo‘llarni to‘rning raqib tomoniga 
o‘tkazish va (agar zaruriyat bo‘lsa) u yoki bu tomonga qaratish, to‘pning yo‘lini 
barmoqlar bilan to‘sish imkoniga ega bo‘lish kerak. To‘siqda, to‘siq 
qo‘yuvchilarning to‘p bilan ishlashini amalga oshiruvchi ishchanlik holati 
ahamiyatga egadir: tos orqaga surilishi, oyoqlar gavdaga tortilishi kerak, shu 
asosda “bukilgan” gavda holatiga erishiladi. Bu deyarli har qanday zarbaga 
to‘siq qo‘yish holatlari uchun ham foydali. To‘rga tegib ketish va o‘rta 
chiziqdan o‘tib ketish bilan bog‘liq xatolar ehtimoli ham kamayadi. Endi 
qo‘llar harakati yordamida to‘siq qo‘yish samaradorligini oshirishning boshqa 
shartlarini aniqlab olamiz:
1. 
To‘pni barmoqlar yozilgan holdagi kaftlar bilan (bilak bilan emas) 
qaytarish maqsadga muvofiq – shunda qo‘lning qaytarish maydoni katta va to‘p 
uchushini oldindan bilish imkoniyati yuqori bo‘ladi. Agarda to‘p bitta bilakka 
to‘g‘ri kelsa, bunda to‘p to‘siq qo‘yuvchilarning qo‘lidan to‘pni uchush 
trayektoriyasini tartibga olish ancha qiyin bo‘ladi, chunki bitta bilak deyarli 
aylana shaklidagi kesimga ega bo‘ladi.
2. 
To‘siq qo‘yuvchining qo‘l barmoqlari ochilishini imkon qadar 
hujumchining zarbasi beriladigan joyga yaqinroqda bajarish mumkin – shunda 
eng katta “otish burchagi yopilishi mumkin” (19-rasm, A holati).  
Umumiy holatda esa to‘siq qo‘yuvchilar qo‘llarini raqib tomonga pastroq 
sakrashda, to‘r balandligida yuqori sakrashida esa qo‘l uzunligiga qarab 
o‘tkazishlari lozim. To‘r ustida barmoqlar shunday mo‘ljal olishi kerakki, 
to‘siqdan to‘pning maydongacha ehtimoliy tushishishini hisobga olish kerak. 
Agarda to‘siq qo‘yuvchilar faqat raqib zarbasini “yengillashtirish” maqsadida 
harakat qilgan bo‘lsalar, buni himoyachilar qabul qilishi kutilsa, unda qo‘llarni 
yuqoriga cho‘zish kerak.

68 
19-rasm.
3. 
To‘siq qo‘yuvchilar to‘pning zarba berish yo‘nalishi va trayektoriyasini 
aniqlagach, o‘z nigohlarini to‘pdan hujumchiga o‘tkazishlari lozim. Bu hujum 
joyini aniqroq belgilashga va sakrash holatiga o‘z vaqtida o‘tishlariga, 
shuningdek, hujumchi zarbasi yo‘nalishini topish va to‘r ustida samaraliroq 
qarshi harakat qilish imkonini beradi. To‘siq qo‘yuvchi to‘rga yaqin 
uzatishdagina to‘pga diqqat bilan qarab turishi lozim. Shuningdek, to‘p to‘siq 
qo‘yuvchilar tomonga uchib o‘tgan holatda esa unga qarshi hujumni tashkil 
etish lozim. Raqibning harakatlarini tashqi kuzatish yordamida nazorat qilish 
mumkin.
4. 
Qo‘llarning, ayniqsa, barmoqlarning harakati, to‘pga to‘g‘ridanto‘g‘ri ta’sir 
etib, ko‘pincha to‘siq qo‘yishning samaradorligini oshiradi. To‘siq, shu tariqa, 
qarshi hujumga aylanadi.
5. 
To‘siq qo‘yuvchi o‘yinchilar qo‘llar yuqorida to‘g‘rilangan holatda pastga 
tushishi maqsadga muvofiqdir. Qo‘llarning ertaroq tushirilishining xatosi 
to‘pning bosh ustidan o‘tib ketishiga olib keladi.
To‘siq qo‘yuvchi o‘yinchining yengilgina o‘ljasi qo‘ldan chiqadi.

Download 1,36 Mb.