bilan foydalanish usullariini namoyon etadi. Masalan, ro'mol-
karedan (90x90 sm) bo'yni va belida bog'lanadigan lif,
xalqa
yordamida lif-bikini, o'rab kiyiladigan yubka-sarong, bo'yin
bezaklarni va h.k. barpo etish mumkin.
Matoda kesim qilib, har xil kiyim turlarini taqdim etish
m um kin."Origam i"
usulni
qo'llab
kompanon-materiallar,
ikkiyuzli gazlamalar,
turli matolar, har xil bezak, moslamalar,
kesimlar, qo'shimchalar va turli geometrik shaklda mato
bo'laklarini qo'llab kostyum qismlarining turlicha variantlarini
taqdim etish mumkin.
Loyihalashning
m odul usuli.
Dizayn buyumlarini ishlab
chiqishda modul loyihalash usuli - standartizastiya
sohasida eng
samarali faoliyat. Bu usul buyumning tarkibiy elementlarini
unifikastiyalashga muxtojlik to'g diradi. Unifikastiyaning asosiy
prinstipi
-
unifikastiyalashgan
elementlardan
(modullar)
foydalanganda har xil dizayn buyumlarini hosil qilish. Modulga
oid loyihalash konstruktiv, texnologik va funkstional yakunlikni
barpo etadi.
Modul - m e'yor o'lchovidir.
Avval odam tanasining ayrim
qismlari m e'yor o'lchovi bo'lgan: dyuym - katta barmoq
bo'g'im ining uzunligi; pyad - ikki tomonga surilgan katta va
ko'rsatkich barmoqlar orasidagi masofa;
fut - odam oyoq
kaftining o'rtacha uzunligi va b. Masalan, Angliya - o'rta asr
m e'morchiligida fut modul bo'lgan,
Italiyada - kvadrat va
to'g'riburchak va h.k. Shu tarzda, m e'm orchilikda modul bilan
foydalanish yaxlit va uning qismlarini uyg unligiga erishi uchun
badiiy vositadir.
Modul
-
bu
yaxlit
shaklda
takrorlanib,
qoldiqsiz
joylanadigan asos qilib olingan o'lchov me'yori. Karralik -
modulni qoldiqsiz joylanishi. Zamonaviy m e'morchilik moduli -
10 sm; quruvchilikda - 30 yoki 40 sm;
stanoksozlik va
asbobsozlikda - 5 sm; interer jihozlarida - 5 va 15 sm. Badiiy
shakllarni variantligi - xalq ijodini o'ziga xosligi. Masalan, xalq
76
naqshi, odatda, bir necha takrorlangan elementlardan iborat.
Dog'iston zargarlarining naqshi 27 standart elementlardan
tuzilgan, Ozarbayjon
kashtalarida 3-5 bir xil mavzular
qo'llangan.
"H ozir
barchasi
shunchalik
"kutyur"
ko'rinishda
kimmatbaho
bo'lgani
bois,
yangicha
o'ylashni
boshlash,
qandaydir bir yangi narsani taqdim etish vaqti keldi" - degan
mashhur yapon dizayneri I.Miyake.
Mashhur dizayner Pako
Rabane metall plastinkalaridan modul usuluda ajoyib kiyim
kolleksiyasini yaratgan.
Bu yangi moduldagi kiyimni taqdim
etishdir.
Modul murakkab shaklli bo'lgan holda (gul, yaproq,
kapalak, qushlar va b.), ularni bir-biriga tikib qo'yish, bir-biriga
kashta usulida ("rishele" kashta elementi) yoki furnitura
yordamida biriktirish mumkin. Har xil shaklli modullarni
birining ustiga biri biriktirilganda
murakkab kompozistiyalarni
yaratish mumkin.
Xalq amaliy-dekorativ san'atida modul prinstipi keng
qullangan. Masalan, o'zbek amaliy-dekorativ san'atida "quroq
usuli"da maishiy buyumlar (yostiq, choyshab va b), bolalar
kiyimi ishlanardi. Zamonaviy kostyum dizaynida modul usulida
mashhur dizayner P.Rabbane modellar kolleksiyalari ishlangan.
Modul
sifatida
har
xil
geometrik
figuralar
(kvadrat,
to'g'riburchak, oval, doira, uchburchak va trapestiya) va
murakkab elementlarni qo'llangan. Material sifatida asosan
metallni olgan. Modul elementlari tunog ich, skrepka va b.
furnituralar yordamida biriktirilgan yoki ustima-usti biriktirilgan.
"Pechvork" usuli ham zamonaviy
dizaynerlar ijodida keng
qo'llanmoqda.
