(1-rasm). Ikki darajali mijoz-server arxitekturasi Bundan tashqari, mijoz-server arxitekturasi ma’lumotlar yaxlitligini
tekshirish qoidalari ma’lumotlar bazasi serverida joylashganligi va amalga
oshirilganligi sababli dasturlarni ishlab chiqishni ancha soddalashtiradi va
tezlashtiradi. Noto‘g‘ri ishlaydigan mijoz dasturi ma’lumotlar yo‘qotilishiga yoki
buzilishiga olib kelishi mumkin emas.
Ikki darajali mijoz-server tizimi mijoz va server o‘rtasida xizmatlarni
(majburiyatlarni) taqsimlashning bir necha turlariga tayanishi mumkin:
- ma’lumotlarga kirish mantig‘i serverda, taqdimot mantig‘i va biznes mantiqi
mijozda (“qalin” mijoz, “aqlli” mijoz) amalga oshiriladi;
22
- ma’lumotlarga kirish mantig‘i va biznes mantiqi serverda, taqdimot mantig‘i
mijozda (“ingichka” mijoz, “aqlli” server) amalga oshiriladi.
Amalga oshirish sxemasi tarmoq trafigi talablarini tahlil qilish asosida
tanlanadi; mijoz va server resurslari; ma’lumotlar bazasining ishlashi.
Aqlli mijozlar (qalin mijozlar) ikki darajali mijoz / server dasturlarini amalga
oshirishning eng keng tarqalgan usullaridan biridir. Aqlli mijozga biznes mantig‘ini
ham, ma’lumotlarni taqdim etish xizmatlarini ham bajarishi mumkin. Bunday holda,
server funksiyalari ma’lumotlar bazasini o‘zi bilan ta’minlash bilan cheklanadi.
Barcha ma’lumotlar mahalliy darajada qayta ishlanadi, bu esa server resurslarini
bo‘shatadi. “Yog‘li” mijozni mumkin bo‘lgan tashkil etish sxemasi 2-rasmda
keltirilgan.
(2-rasm). Qalin mijozlarni tashkil etish jadvali (fat client) Aqlli serverlar (nozik mijoz). Barcha biznes qoidalarini saqlangan protsedura
sifatida amalga oshiriladigan SQL Server ga ko‘chirish orqali aqlli server yaratiladi.
Bunday
mijoz-server
tizimida
serverning
roli tarmoqdagi bir nechta
foydalanuvchilar uchun mavjud bo‘lgan oddiy fayllar do‘koniga qaraganda ancha
kengdir. Aqlli serverga ega bo‘lgan ikki bosqichli tizimda serverga biznes mantiqiy
va taqdimot xizmatlari joylashtirilgan. Bunday holda, ish mantig‘i odatda saqlangan
proseduralar va ma’lumotlar bazasi triggerlari shaklida amalga oshiriladi, shuning
uchun ishlov berishning ko‘p qismi mijoz kompyuterida emas, balki serverda
23
amalga oshiriladi. “Nozik” mijozni mumkin bo‘lgan tashkil etish sxemasi 3-ramda
keltirilgan.
