112
Sug‘urta turlari, tartibi va shartlari, ob’ektlari mamlakatdagi
qonunchilik
bilan
belgilanadi.
Avvalo shuni ta’kidlash o‘rinliki, shartnomasi bo‘yicha sug‘urtalovchi bu —
hayotni sug‘urta qilish sohasida faoliyatni amalga oshiruvchi yuridik shaxs
hisoblanadi.
Jabrlanuvchi esa — o‘z mehnat vazifalarini bajarishi bilan bog‘liq
holda
mehnatda mayib bo‘lishi, kasb kasalligiga chalinishi yoki sog‘lig‘ining boshqacha
tarzda shikastlanishi munosabati bilan sog‘lig‘iga zarar yetkazilgan, sug‘urta
tovonini olish huquqiga ega bo‘lgan xodim.
Yana bir tushunchaga aniqlik kiritadigan bo‘lsak, bu ishlab chiqarishdagi
baxtsiz hodisa — xodimning u mehnat shartnomasi bo‘yicha o‘z
vazifalarini ish
beruvchining hududida ham, undan tashqarida ham bajarishi bilan bog‘liq holda
mehnatda mayib bo‘lishiga yoki sog‘lig‘ining boshqacha
tarzda shikastlanishiga
olib kelgan va xodimni boshqa ishga o‘tkazish zaruriyatini keltirib chiqargan, uning
kasbga oid mehnat qobiliyatini vaqtincha yoki turg‘un yo‘qotishiga yoxud vafot
etishiga sabab bo‘lgan hodisa. Mehnatda mayib bo‘lish — xodimning kasbga oid
mehnat qobiliyatini ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisa oqibatida vaqtincha yoki
turg‘un yo‘qotishi.
Sug‘urta hodisasi deganda, ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy
sug‘urta qilish shartnomasining amal qilishi davrida xodim o‘z mehnat vazifalarini
bajarishi bilan bog‘liq holda mehnatda mayib bo‘lishi,
kasb kasalligiga chalinishi
yoki sog‘lig‘ining boshqacha tarzda shikastlanishi munosabati bilan xodimning
hayoti yoki sog‘lig‘iga yetkazilgan zararning o‘rnini qoplash bo‘yicha ish
beruvchining fuqarolik javobgarligi vujudga kelganligi belgilangan tartibda
tasdiqlangan fakt.
Xodim o‘z mehnat vazifalarini bajarishi bilan bog‘liq holda mehnatda mayib
bo‘lishi, kasb kasalligiga chalinishi yoki sog‘lig‘ining
boshqacha tarzda
shikastlanishi munosabati bilan uning hayoti yoki sog‘lig‘iga yetkazilgan zararning
o‘rnini qoplash bo‘yicha ish beruvchining fuqarolik javobgarligi vujudga kelganda
113
uning mulkiy manfaatlari ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy
sug‘urta qilish ob’ekti hisoblanadi.
Ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish qoidalarida
ish beruvchi u davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan sanadan yoki ish beruvchilar - jismoniy
shaxslar uchun mehnat shart-nomasi tuzilgan sanadan boshlab 15 ish kunidan
kechikmay
mehnatda shikastlanish, kasb kasalligi yoki uning mehnat
majburiyatlarini bajarishi bilan bog‘liq holda sog‘ligining boshqacha shikastlanishi
munosabati bilan xodimning hayotiga yoki sog‘ligiga yetkazilgan zararni qoplash
bo‘yicha o‘z fuqarolik javobgarligini sug‘urta qilishi shartligi belgilangan.
