Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish usullari

Download 8,74 Mb. Pdf ko'rish
bet	29/88
Sana	31.01.2024
Hajmi	8,74 Mb.
	#149272

1 ... 25 26 27 28 29 30 31 32 ... 88

Bog'liq
AVTOMATIKA VA ISHLAB CHIQARISH DARSLIK

2.2 Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish usullari.
Avtomatlashtirishning rivojlanish bosqichlarini taxlili shuni ko’rsatadiki,
hozirgi kunda yaratilyotgan mashina va mexanizmlar asosan yalpi ishlab ishlab
chiqarishdan seriyali ishlab chiqarish tomon siljib bormoqda. Bunga sabab seriyali
ishlab chiqarish ishlab chiqarish korxonalar mashinasozlik tarmog’ini asosini
tashkil etadi. Yana bir asosiy tomoni texnik jihoz va uskunalarni turini ko’paytirish
natijasida ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirishda ko’p variantli
masalalarni yechish imkonini beradi.
Mashinasozlik korxonalarini kompleks avtomatlashtirishning strategiyasi
quyidagi masalalarni yechimi bilan aniqlanadi:
1)
avtomatlashtirish ishlarini asosiy yo’nalishlari va ularni moxiyatini to’g’ri
tushunish;
2)
avtomatlashtirilgan uskunalar va yangi usullar kelajagini ob’ektivligi va
ularni mavjud uskunalar bilan bog’liqligi. Bularni hammasini birin-ketinlik bilan
ko’rib Chiqamiz.
Ishlab chiqarishni avtomatlashtirish deganda ko’p holatlarda inson
bajaradigan ishlarni qurilmalar, boshqaruv tizimlari va ularni nazorat qilish, ya’ni
avtomatikani qo’llash tushuniladi. Ammo, texnologik jarayonlar, konstrusiyalar va
mashinalarni kompanovkasi asosiyhisoblanadi. Masalani bunday yechimi noto’g’ri
hisoblanadi. Ishlab chiqarishni asosini texnologik jarayonlar tashkil qiladi va uning
tarkibiga chiqariladigan mahsulotning mumkin bo’lgan sifati va soni, ishlab
chiqarishni effektivligi, boshqaruv tizimi oldindan kiritilgan bo’lishi kerak.
Shuning uchun mashinasozlikda ishlab chiqarishni avtomatlashtirish o’z ichiga
yangi texnikani yaratishda konstruktorlik-texnologik masalalarni kompleksini,
yuqori intensiv texnologik jarayonlar va ishlab chiqarishni unumdorlik
uskunalarini bevosita insonni ishtirokisiz bajarilishini o’z ichiga oladi.
Zamonaviy avtomat – bu texnologik va konstruktorlik masalalar yechimi
bo’lib bir vaqtni o’zida o’nlab, avtomatik liniyalarda yuzlab mexanizmlar va
asboblarni ishlashi tushuniladi. Bunday tizimlarni yaratilishi transportirovkalash,

70
yuklash hamda ularni orientasiyalash, aylantirish, chiqindilarni olib chiqish
jarayonlarini avtomatlashtirish imkonini beradi.
Avtomatik liniyalarda har bir ishlov berish nuqtasida ishlov berilayotgan
detal moslamalarda aniq o’rnatilishi va ma’lum bir kuch bilan siqilishi kerak. Bu
o’z navbatida berilgan nuqtada aniq ishlov berishni va detalni sifatini ta’minlaydi.
Liniyalarni komponovkasi va ular tarkibidagi ishchi agregatlar,
mexanizmlar, moslamalarni aniq ishlashi liniyalarni ishonchli va effektiv ishlashini
ta’minlaydi. Qisish va o’rnatish mexanizmlarini konstruksiyasi, turi va ishlash
prinsipi ishlov berilayotgan detalningmaterialiga, gabaritiga, formasi va
o’lchamlariga bog’liq.
Ishlov berishda harakasiz bo’lgan har bir pozitsiyada o’rnatilishi, qisilishi
zarur bo’lgan tana detallari transporter yordamida erkin harakatlanib ishlov berish
joyida stasionar moslamalarga o’rnatiladi.
2.1-rasm. Boshqaruv sxemalar strukturasi
a) datchiklar; b) uzatuvchi-aylantiruvchi qurilmalar;
v) bajaruvchi qurilmalar.
Seriyali ishlab chiqarishda murakkab shakldor detallarga ishlov berishda
yo’ldosh moslamadardan foydalanadi. Avtomatik ravishda pozitsiyalarga

71
murakkab forma ega bo’lgan detalllarning boshlang’ich ishlov berilgan baza yuzasi
bo’lmagan detallar (misol: ventil tanasi) ishlov berishni boshlang’ich bosqichida
sputniklarga (yo’ldoshlarga) o’rnatilib ishlov berish joylaridan hammasidan o’tadi.
Avtomatik liniyalarda ishlov beriladigan detallarni qisib o’rnatadigan moslamalar
ikki turga bo’linadi: stasionar holatdagi va yo’ldosh moslamalar.
Avtomatik liniyalarning yordamchi va ish bajaruvchi qurilmalari standart
yoki normallashgan elementlarni o’z ichiga oladi. Datchiklar (boshqaruv
knopkalari, yo’l o’chirgichlar, o’tkazgichlar, fotoelementlar, termoparalar va
hokazolar) ishlov berish davrining oldingi elementi tugaganligini, mexaniq yoki
fizik harakatni elektrik topshiriqqa o’tganligini taqozo etadi.
Uzatuvchi-aylantiruvchi qurilma (o’rtagich rele, kontaktorlar, yacheykalar
va hokazolar) datchiklardan kelayotgan signallarni kuchaytirish, taqsimlash,
kombinatsiyalash, uzatish funksiyalarini bajaradi. Ayrim hollarda ish bajaruvchi
mexanizmlarni quvvati katta bo’lmaydi. Datchikka yaqin bo’lganda aylantiruvchi
qurilmani tizimdan chiqarib datchiklardan kelayotgan topshiriqlarni bevosita
to’g’ridan-to’g’ri bajaruvchi qurilmalarga uzatadi.

Download 8,74 Mb.

1 ... 25 26 27 28 29 30 31 32 ... 88

Download 8,74 Mb.

Pdf ko'rish