See discussions, stats, and author profiles for this publication at

12 
Şəkildən göründüyü kimi dielektriklərdə qadağan zonası 
(2) o qədər böyük olmalıdır ki, adi şəraitdə elektron elektrik 
keçiriciliyi müşahidə olunmasın. Yarımkeçiricilərdə qadağan 
zonası olduqca qısa olduğundan elektronlar bu zonanı xarici 
energetik təsirlərin hesabına keçə bilirlər. Keçiricilərdə isə 
elektronla dolu zona (1) sərbəst energetik zonaya (3) söykənir 
və bəzən də oranı örtür. 
Beləliklə, energetik diaqram elektrotexniki materialların 
keçiriciliklərinə görə təsnifatları haqqında daha əyani təsəvvür 
yaradır. 
Təyinatlarına görə
bütün elektrotexniki materiallar 
dörd qrupa bölünürlər. Bunlara əvvəldən izahatı verilən 
naqillər, izolyasiya materialları və yarımkeçiricilər, əlavə 
olaraq isə maqnit materialları aiddir. 
Elektrotexnikada və elektron texnikasında istifadə edilən 
maqnit materialları “yumşaq” və “bərk” maqnit materialları 
olmaqla iki qrupa bölünür. “Bərk” maqnit materialları 
“yumşaq” maqnit materiallarından koersitiv qüvvənin (H
k
) 
böyük olması ilə fərqlənir və eyni zamanda, bunlarda 
histerezis ilgəyinin sahəsi də xeyli böyükdür. 
 
1.3. Cisimlərin quruluşu və əlaqə növləri haqqında ümumi 
məlumatlar
Məlumdur ki, bütün cisimlərin, həmçinin elektrotexniki 
materialların təşkil olunduqları əsas elementar hissəciklər 
proton, neytron və elektrondan təşkil olunmuşdur.
Fizika fənnindən öyrəndiyimiz kimi, atom nüvəsi proton 
və neytron adlanan zərrəciklərdən ibarət əlaqəli sistemdir.
Proton və neytron kütlələri təqribən bir-birinə bərabər 
zərrəciklərdir.
Elektronun kütləsi daha kiçikdir. Proton və 

13 
elektronların mühüm xassəsi onların elektrik yüklərinə malik 
olmalarıdır. Proton və elektronun elektrik yükləri qiymətcə 
bərabər, işarəcə əksdir. Belə ki, proton müsbət, elektron 
mənfi elektrik yükünə malikdir. 
Şəkil 1.2.
Cismin sadə quruluşu 
Şəkil 1.2–dən də göründüyü kimi, atomun nüvəsini 
proton və neytron təşkil edir, elektronlar isə nüvənin müsbət 
yükünü kompensasiya etməklə onun örtüyünü doldurur. 
D.İ. 
Mendeleyev 
cədvəlindən 
atom 
nüvəsinin 
quruluşunu, onun örtüyünun elektronla doldurma periodunu 
təyin etmək mümkündür. Atomların xarici elektron qabığının 
quruluşundan asılı olaraq müxtəlif əlaqə növləri yarana bilər 
və bunlara kovalent, ion, metallik, molekulyar əlaqələr aiddir. 
Kovalent əlaqə
ümumi elektron cütü hesabına yaranır 
və bu cütlüyün elektronları hesabına hər bir atom öz valent 
səviyyəsini tamamlayır, bununla da, öz enerjisini azaldır. Bu 
cütün yerləşdiyi yerdə mənfi yükün ikiqat olması hesabına 
nüvələrdən hər birinin arasında və bu oblasda cazibə güclənir. 
Beləliklə, atomlar əlaqələnmiş və birlikdə olur. 

Download 4,11 Mb.