Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
1-ilova 
B/B/B jadvali 
Bilaman
Bilishni xoxlayman 
Bilib oldim 
 
 
 
 
B/B/B jadvalini 1 va 2 ustunlarini to‘ldirish uchun yo‘naltiruvchi savollar: 
6. Gaz taqsimlash mexanizmining vazifasi nima? 
7. Gaz taqsimlash mexanizmlari tuzilishi qanday? 
8. Gaz taqsimlash mexanizmida qanday turdagi klapanlar qo‘llanadi? 
2-ilova 
3-ilova 
"Gaz taqsimlash mexanizmi" mavzusi bayoni. 
Reja: 
1. Gaz taqsimlash mexanizmining tuzilishi; 
2. Gaz taqsimlash mexanizmining vazifalari; 
3. Gaz taqsimlash mexanizmining qismlarini tuzilishi. 
Gaz taqsimlash mexanizmi klapanlarni ochish va yopish bilan silindrlarga uz 
vaktida yonuvchi oralashmani (karbyuratorli, gazli, injektorli dvigatellarda) yoki 
xavoni (dizellarda) kiritish hamda ishlatilgan gazlarni chiqarib yuborish uchun 
xizmat qiladi. Shuningdek gaz taqsimlash mexanizmi silindrlarni yonuvchi 
aralashma yoki xavo bilan kuprok tuldirilishini va ishlatilgan gazlardan yaxshirok 
tozalanishini ham ta’minlaydi. 
Avtomobil dvigatellarida asosan klapanli gaz taqsimlash mexanizm 
o‘rnatiladi.Klapanlarning joylashuviga karab gaz taqsimlash mexanizmlari pastda 
joylashgan klapanli yoki yukorida joylashgan klapanlilarga bulinadi. 
To‘rt taktli dvigatellarning ish sikli davomida uning tirsakli vali ikki marta 
aylanganda xar bir klapan bir martadan ochilishi kerak buladi. Shuning uchun 
tirsakli val ikki marta aylanganda dvigatelning taqsimlash vali bir marta aylanishi 
lozim. Taqsimlash valini tirsakli valga nisbatan ikki marta sekin aylanishini 
ta’minlash uchun ularning yuritmasidagi uzatish soni 2:1 kilinadi. 

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
Xozirgi zamon avtomobil dvigatellarida konstruksiyasi nisbatan murakkab 
bulishiga karamasdan klapanlari yukorida, silindrlar blokining golovkasida 
joylashgan gaz taqsimlash mexanizmlaridan foydalanilmokda. Chunki bunday 
mexanizmlarda silindrning yonish kamerasi ixcham, sikish darajasi va silindrning 
yonuvchi aralashma bilan tuldirilishi yukori buladi. Bu esa uz navbatida 
dvigatelning kuvvatini va yonilgi tejamligini taxminan 10 % ga oshiradi. Bunday 
gaz taqsimlash mexanizmi quyidagi detallardan tashkil topadi (1-rasm): taqsimlash 
vali shesternya yoki tishli shkiv bilan, to‘rtkilar, shtangalar, koromo‘slolar, 
koromo‘slo o‘qi, klapanlar, maxkamlovchi detallari, klapan prujinalari, 
yunaltiruvchi vtulka va boshkalar. 
Dvigatel ishlayotganda, ish jarayonni normal bajarilishi uchun klapan sterjeni 
bilan koromo‘sloning uchi oraligida kerakli issiklik tirkishi (zazor) koldiriladi. 
Issiklik tirkishi turli dvigatellarda turlicha bulib 0,15…0,30 mm. Oraligida buladi. 
Issiklik tirkishi bulishining sababi klapanlarning kizishi natijasida uning sterjeni 
uzayadi. Shunda, agar tirkish bulmasa, klapan sterjen koromo‘sloga tiralib kolib 
yukoriga emas pastga cho‘ziladi. Natijada klapanning kallagi uz urindigi (sedlo) ga 
jips urnashmaydi. Bu xol ish jarayonni (sikish yoki ish yo‘li taktlari) bo‘zilishiga 
olib keladi. 
Ayrim, xozirgi zamon avtomobil dvigatellarida gaz taqsimlash mexanizmida 
«gidrokompensator» 
to‘zilmasi 
kullash 
bilan 
klapanlar, 
tirkishsiz 
qilibo‘rnatilmokda.Bunday konstruksiyani kullash gaz taqsimlash mexanizmining 
shovkinsiz ishlashini ta’minlaydi. Shuningdek tirkishni rostlash bilan boglik 
bulgan ortikcha ishlardan xoli etadi. Gidrokompensatorni turlicha joylashtirish 
usullari rasmda keltirilgan. 

Download 11,47 Mb.