453
bo‘lgan yuklar og‘ir massali yuklar qatoriga kiritiladi. Agar yuk og‘irligi 4-5
tonnadan ortiq bo‘lsa,uni tashish uchun maxsus transport
vositasi talab qilinishi
mumkin.
O‘lchamlariga ko‘ra yuklar: gabaritdagi, ya’niavtomobilning standart
kuzovida tashilishi mumkin bo‘lgan yuklar; nogabarit yuklarga bo‘linadi. Nogabarit
yuklarga balandligi 2,5m, eni 2,0 m va uzunligi 3,5m (uzun o‘lchovli yuklardan
tashqari) danortiq o‘lchamliyuklar kiradi. Uzun o‘lchamli
yuklarga uzunligi kuzov
uzunligigaqo‘shimcha uning uchdan bir qismi va undan ham uzun yuklar kiradi.
Nogabarit yuklar faqatgina davlat avtomobil nazorati (dan) ruxsatiga binoan va
qizil chiroq (belgi) o‘rnatilgan holda tashilishlari mumkin.
Xavflilik darajasiga ko‘rayuklar mdh davlatlarida 7 guruhga bo‘linadi:
1 guruh - xavfligi kam (qum, shag‘al, tuproq, g‘isht va h.k.);
2 guruh - tez o‘t olinuvchi moddalar (benzin, atseton, kinoplenka va h.k);
3 guruh - issiq va chang chiqaruvchi (sement, asfal’t, ohak va h.k.);
4 guruh - kuydiruvchi (kislota va ishqorlar);
5 guruh - ballonda tashiluvchi siqilgan va suyo‘ltirilgan gazlar;
6 guruh - nogabarit (o‘lchamiga ko‘ra xavfli yuklar);
7 guruh - portlovchi, zaharlovchi va radiaktiv
moddalar;
Xalqaro yuk tashish qoidalarigabinoan evropa davlatlarixavflilik
darajasiga
ko‘ra birlashgan millatlar tashkiloti ekspertlar qo‘mitasi tavsiyasiga ko‘rayuklarni
tashish uchun adr kelishuvi nomi bilan tashiluvchi buyum va tovarlarni tashish uchun
xalqaro konvensiya qabul qilingan bo‘lib, unda yuklar xavflilik darajasiga binoan
quyidagi 9 sinfga bo‘linadi:
1-sinf - portlovchi modda va tovarlar;
2-sinf - gazlar:
siqilgan, suyo‘ltirilgan yokiyuqori bosim bilan suyo‘ltirilgan;
3-sinf - suyuq yonilg‘ilar;
4.1.-sinf - yonuvchi qattiq jismlar;
4.2.-sinf - o‘zi yonib ketish xususiyatli moddalar;
4.3.-sinf - suv tegishi natijasida gaz chiqaruvchi moddalar;
5.1.-sinf - oksidlovchi moddalar;
5.2.-sinf - organik peroksid (o‘ta oksid)lar;
6.1.-sinf - zaharlovchi moddalar:
6.2.-sinf - yuqumli (infeksion) moddalar;
7-sinf- radiaktiv moddalar;
8-sinf- korroziyalanuvchi moddalar;
9-sinf- har xil xavfli modda va tovarlar (yuqoridagi sinflarga kiritilmagan).
Yuklarning xavflilik belgilari
1
2
3
4
