434
elementlari tashish jarayonining ajralmas qismidir.
Yuklarni transportda bir joydan ikkinchi joyga tashish ham ishlab chiqarish,
ham muomala doirasiga taalluqlidir.
Har qaysi tashish jarayonining elementi bir qancha kichik ishlardan iborat
bo‘ladi. Masalan, yuk tashish jarayonining birinchi elementida quyidagi kichik ishlar
bo‘lishi mumkin: transport vositalarini
yuk ortish joyiga keltirish, yuk ortish, yuk
ortilgan transport vositasini ortish joyidan olib ketish,
hujjatlarni rasmiylashtirish,
transport vositasi birligini(avtomobil poezdlarini) tuzish va boshqalar. Tashish
jarayonining eng sermehnat elementlaridan biri-uchinchi elementiga uni yuk tushirish
joyigakeltirib qo‘yish, yukni tushirish, hujjatlarni rasmiylashtirish
va hokazolar
kiradi. Tashish jarayoni elementiga yuklarni ekspeditsiya qilish ishi (ya’ni yukni
qabul qilib olish, o‘rash-bog‘lash va tamg‘alash (markirovka) qilish, qisqa vaqt ichida
saqlash, yo‘lda kuzatib borish va topshirish yoki bir transport
turidan ikkinchisiga
o‘tkazish, zaruratga qarab ayrim to‘lovlarni bajarish, hujjatlarni rasmiylashtirish) ham
kiradi.
Bir tonna yuk ishlab chiqarishdan iste’molgicha etib borguncha o‘rtacha
hisobda uch, to‘rt, ba’zida esa olti martaga yaqin ortish-tushirish ishlarida bo‘ladi.
Agar ortish va tushirish ishlari mexanizatsiya yordamisiz, ya’ni qo‘l kuchi bilan
bajariladigan bo‘lsa, xarajatlar juda ko‘payib ketishi mumkin.
Tashishni amalga oshirishdatransport jarayoni elementlari
har bir transport
vositasi tomonidan bir necha marta qaytariladi va bu holat transport jarayonining sikl
xarakterini bildiradi. Transport jarayoni sikli
qatnovni,ya’ni bir yuk ortishdan
navbatdagi yuk ortishgacha bo‘lgan transport jarayonining
barcha elementlari
yig‘indisini anglatadi. Shunday qilib, har bir siklda avtomobil bir martaortishda, bir
marta
tushirishda turadi,yukli qatnov vanavbatdagiyuklash joyigacha bo‘lganyuksiz
qatnovlarni bosib o‘tadi.
Sikl vaqti (qatnov vaqti) transportjarayonining yuqoridagi uch elementi uchun
sarflangan vaqtlardan tashkil topadi.
