|
Pedagogik mahorat ilmiy-nazariy va metodik jurnal maxsus son
|
| bet | 7/8 | | Sana | 30.01.2024 | | Hajmi | 35,48 Kb. | | #148453 |
Bog'liq atfakultet, 1.6.2-36Muhokamalar va natijalar. Vizual o‘quv muhitidan foydalangan holda maktab o‘quvchilarini dasturlash asoslari bo‘yicha tayyorlashda quyidagi nomutanosibliklar mavjud:
dasturiy ta’minotni ishlab chiqish sohasida yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlash zarurati va informatika va kompyuter texnologiyalari yo‘nalishlari bo‘yicha ta’lim dasturlarini o‘zlashtirishni boshlagan, professional dasturlash tillarini o‘zlashtirish uchun yetarli bo‘lmagan oliy o‘quv yurtlari talabalarining tayyorgarlik darajasi;
dasturlash paradigmalarining murakkablashuvi, dasturlash tillari nomenklaturasining, shuningdek, kompyuter dasturlarini ishlab chiqish vositalarining ko‘payishi hamda dasturlashni o‘qitish mazmuni va mavjud texnikaning adekvat o‘zgarishlarining yo‘qligi;
maktab o‘quvchilarlarini kasbiy tayyorlashning dastlabki bosqichlarida dasturlash asoslarini o‘rgatish uchun vizual o‘quv muhitlaridan foydalanish amaliyotining mavjudligi va obyektga yo‘naltirilgan dasturlashning asosiy tushunchalarini o‘rganishda ularni qo‘llash usullarining yo‘qligi.
Ko‘rsatilgan ziddiyatlar maktab o‘quvchilarlari uchun obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘rgatish vositasi sifatida vizual o‘quv muhitidan foydalanishning uslubiy asoslarini yetarlicha ishlab chiqilmaganidan iborat bo‘lgan muammoni ko‘rsatdi.
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib, kompyuter fanlari bakalavrlariga obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘rgatish jarayoni quyidagi hollarda samaraliroq bo‘ladi:
obyektga yo‘naltirilgan dasturlash sohasida kadrlar tayyorlash maktab o‘quvchilarini fan bo‘yicha tayyorlashning ustuvor maqsadi hisoblanadi va mustaqil bilim sohasi sifatida obyektga yo‘naltirilgan dasturlashni rivojlantirishni, shuningdek, o‘rganishni o‘z ichiga oladi. Muayyan obyektga yo‘naltirilgan tilning;
maktab o‘quvchilarining obyektga yo‘naltirilgan dasturlash sohasidagi kompetensiyasi talabalarning shaxsiy fazilatlari, shu jumladan kompyuter dasturlarini kasbiy rivojlantirish motivlari va ehtiyojlari, asosiy tushunchalar sohasidagi bilim va ko‘nikmalar majmui sifatida namoyon bo‘ladi. Obyektga yo‘naltirilgan dasturlash va aniq obyektga yo‘naltirilgan til, o‘z faoliyatini baholash, o‘z-o‘zini tashkil etish va o‘z-o‘zini tarbiyalash qobiliyati;
maktab o‘quvchilarlari uchun obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘qitish metodikasi talabaning asosiy tushunchalarni shakllantirish uchun vizual o‘quv muhitidan foydalangan holda dasturlashni o‘qitishning dastlabki bosqichida obyektga yo‘naltirilgan dasturlash muammolariga singib ketishini nazarda tutadi. Kompyuter dasturlarini ishlab chiqishda obyektga yo‘naltirilgan yondashuv tushunchalari;
maktab o‘quvchilarlari uchun obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘qitish metodikasini joriy etish, shuningdek, uni amalga oshirish muvaffaqiyatini baholash jarayoni o‘zaro bogʻliq bo‘lgan ikkita fan doirasida amalga oshiriladi, birinchisi ushbu fanga bagʻishlangan. obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslari, ikkinchisi - aniq obyektga yo‘naltirilgan tilni o‘rganish.
Ushbu farazlardan kelib chiqqan holda muammoni hal etishni quyidagi bo‘gʻinlarga bo‘lish mumkin.
Maktab o‘quvchilarlarini tayyorlash tizimida obyektga yo‘naltirilgan dasturlashni o‘qitishning o‘rni va rolini aniqlashtirish.
Maktab o‘quvchilarining obyektga yo‘naltirilgan dasturlash sohasidagi kompetensiyasining muhim xususiyatlarini aniqlash.
Maktab o‘quvchilarlari uchun obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘qitish metodikasining maqsadli, mazmunli va protsessual komponentlarini vizual o‘quv muhitlaridan foydalangan holda ishlab chiqish.
Maktab o‘quvchilarlari uchun obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘qitish metodikasi samaradorligini vizual o‘quv muhitlaridan foydalangan holda eksperimental asoslash.
Mudofaa qoidalari:
Maktab o‘quvchilarlari uchun obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini mustaqil bilim sohasi sifatida o‘rgatish ushbu paradigmaning asosiy tushunchalari haqida gʻoyalarni shakllantirishni, shuningdek, muayyan dasturlash tilidan foydalanish bo‘yicha bilim, ko‘nikma va tajribani o‘z ichiga oladi. Obyektga yo‘naltirilgan dastur ishlab chiqish uchun. Bunday o‘qitish maktab o‘quvchilari dasturining dastlabki kurslarida bir-biriga bogʻliq bo‘lgan ikkita fan bo‘yicha (obyektga yo‘naltirilgan dasturlashga kirish, shuningdek, ma’lum bir tildan foydalangan holda obyektga yo‘naltirilgan dasturlash) samarali amalga oshiriladi.
Maktab o‘quvchilarlarining obyektga yo‘naltirilgan dasturlash yo‘nalishi bo‘yicha kompetensiyasi maktab o‘quvchilarining kasbiy kompetensiyasi tarkibida amaliy dasturiy ta’minotni ishlab chiqish, joriy etish va moslashtirish qobiliyatini belgilovchi ta’lim standartining kompetensiyalarini belgilaydi va o‘z ichiga oladi. motivatsion-qiymatli, tashkiliy-mazmun, kognitiv-operativ, shaxs-reflektiv komponentlar. Har bir komponent o‘zining mazmuni (bilim, ko‘nikma va shaxsiy munosabatlar), funksiyasi (obyektga yo‘naltirilgan dasturlashni
o‘zlashtirish jarayonini tashkil etishda komponentning roli,) bilan tavsiflanadi. Shuningdek, kompyuter dasturlarini ishlab chiqish bo‘yicha keyingi kasbiy faoliyat) va tavsiflari (maktab o‘quvchilarini tayyorlash jarayonida talab qilinadigan ta’lim darajasiga erishish ko‘rsatkichlari). Obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘rganish motivatsion-qiymatli, tashkiliy-mazmun va shaxsni aks ettiruvchi komponentlarni shakllantirishga va aniq obyektga yo‘naltirilgan tilni - motivatsion-qiymatli, kognitiv-operativ va shaxsni aks ettiruvchi komponentlarni o‘rganishga qaratilgan. Kognitiv-operativ va shaxsiy-refleksiv komponentlar, kognitiv-operativ va shaxsiy-refleksiv komponentlar.
Maktab o‘quvchilarlari uchun obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini vizual o‘quv muhitlaridan foydalangan holda o‘qitish metodikasi o‘zaro bogʻliq bo‘lgan ikkita fan doirasida o‘quv jarayonini loyihalash va tashkil etishning yaxlit tizimi hisoblanadi. Metodologiya maktab o‘quvchilarining obyektga yo‘naltirilgan dasturlash sohasidagi kompetentsiyasining tarkibiy qismlari bilan bogʻliq bo‘lgan uning tarkibiy qismlari (maqsadlari, mazmuni, vositalari, usullari va shakllari) tavsifi orqali aniqlanadi. Obyektga yo‘naltirilgan dasturlashga kirish fanlari.
Dasturlash va aniq obyektga yo‘naltirilgan tilni o‘rganish. O‘zaro bogʻliq bo‘lgan ikkita fanning har biri uchun metodologiyaning mazmuni va protsessual tarkibiy qismlarini konkretlashtirishning asosiy omili maktab o‘quvchilariga obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘rgatish uchun dasturiy vositalarni tanlash – Elis va Scratch intizomi doirasida vizual o‘quv muhitlarini tanlashdir. Obyektga yo‘naltirilgan dasturlash, shuningdek, aniq obyektga yo‘naltirilgan tilni o‘rganish intizomi doirasidagi professional dasturlash muhitlaridan biri (Visual Studio yoki boshqalar) bilan tanishish.
Maktab o‘quvchilarlari uchun obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘qitish metodikasini samarali amalga oshirish Alice va Scratch vizual o‘quv muhitlari yordamida mumkin (obyektga yo‘naltirilgan dasturlashning asosiy tamoyillari va asosiy tushunchalarini o‘rganish bo‘yicha amaliy ishlarni tashkil etish). Pedagogik dasturiy ta’minot Piazza va OpenClass (amaliy ish uchun topshiriqlarni belgilash, o‘z-o‘zini nazorat qilish uchun test topshiriqlarini bajarish, obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslari bo‘yicha joriy va oraliq attestatsiya), shuningdek, Prezi va PowerPoint vositalari (o‘quv materiallarini tayyorlash, dizayn talabalar portfeli).
Maktab o‘quvchilarlariga obyektga yo‘naltirilgan dasturlashni vizual o‘quv muhitlaridan foydalangan holda o‘qitishning yangi metodikasi ishlab chiqilgan taqdirda:
maktab o‘quvchilarining obyektga yo‘naltirilgan dasturlash sohasidagi kompetensiyasi mazmuni konkretlashtirildi, u motivatsion-qiymatli, tashkiliy-mazmun, kognitiv-operatsion va shaxsiy-refleksiv komponentlarni o‘z ichiga oladi;
maktab o‘quvchilarlari uchun vizual o‘quv muhitlaridan foydalangan holda obyektga yo‘naltirilgan dasturlash asoslarini o‘qitish metodikasining maqsadli, mazmuni va protsessual tarkibiy qismlari bir-biriga bogʻlangan ikkita fan doirasida amalga oshiriladi - obyektga yo‘naltirilgan dasturlash bilan tanishish, shuningdek, muayyan obyektga yo‘naltirilgan til, ushbu kompetentsiya uchun yetarli darajada ishlab chiqiladi. Zamonaviy ta’lim tizimi sharoitida tizimli-mantiqiy tafakkurni rivojlantirish muammosi ayniqsa dolzarb bo‘lib qolmoqda. Bu tizimli va mantiqiy fikrlash, subyektiv faoliyat shakli sifatida, tinglovchilarning shaxsiy sifati sifatida qarama-qarshiliklarni hal qilish, belgilangan maqsadga erishishda yuzaga keladigan
qiyinchiliklarni bartaraf etish jarayonida eng aniq namoyon bo‘ladi.
Bo‘lajak informatika o‘qituvchisining mantiqiy tafakkurini o‘rganishga tizimli yondashuvni qo‘llash uni turli xil aqliy jarayonlar (idrok, xotira, tasavvur) tomonidan ta’minlanadigan yaxlit ko‘p bosqichli ta’lim, o‘ziga xos faoliyat turi sifatida ko‘rib chiqishga imkon beradi. Ushbu jarayonni bir butun sifatida o‘rganish talabi umumiy fikrlashni rivojlantirish, xususan, talabalarning tizimli-mantiqiy tafakkurini rivojlantirish bo‘yicha pedagogik tadqiqotlar uchun fundamental ahamiyatga ega, ammo X.A.Menchinskaya ta’kidlaganidek, “yaxlitlikni rivojlantirish amalga oshiriladi: har bir elementning rivojlanishi tufayli”. Tafakkur jarayonida bo‘lgani kabi, ma’lum operatsiyalar - tahlil, sintez, taqqoslash, umumlashtirish, tasniflash shakllanadi, chunki ular shaxsda mustahkamlanadi, tafakkur qobiliyat sifatida rivojlanadi va shakllanadi, intellekt rivojlanadi. Kelajakda tizimli-mantiqiy tafakkurning rivojlanishi uning tarkibiy qismlarini (tahlil, sintez, taqqoslash, umumlashtirish, tasniflash) rivojlanishini anglatadi.
Obyektga yo‘naltirilgan boshqaruvda yangi yondashuv obyekt so‘rovi brokerlari (OSB) yordamida ilovalarni birlashtirishga imkon beradi deb taxmin qilinadi. Obyektga yo‘naltirilgan texnologiyalar mahalliy va global tarmoq tizimlariga faol ravishda kiritilmoqda. Obyektga mo‘ljallangan operatsion tizimlar Windows 98, 2000, OS / 2 va boshqalar, ularning keng tarqalishi dasturlashning rivojlanishida hal qiluvchi rol o‘ynadi va dasturlash olamida obyektga yo‘naltirilgan metodologiya birinchi o‘ringa chiqdi. Obyektga yoʻnaltirilgan texnologiya birinchi navbatda moliyaviy xizmatlar, sogʻliqni saqlash, davlat tashkilotlari va aloqa korxonalarida, shuningdek, hujjatlarni qayta ishlash bilan bogʻliq jarayonlarda amalga oshiriladi.
Hozirgi vaqtda maktablarda informatika va dasturlashni o‘qitish sohasidagi an’anaviy yondashuvlar kompyuter texnologiyalari, operatsion tizimlar, dasturlash paradigmalarining jadal rivojlanishi bilan bogʻliq bo‘lgan axborot texnologiyalari sohasidagi tez o‘zgaruvchan voqelikni kuzatishga qodir emas. Zamonaviy dasturiy vositalar va ularni ishlab chiqish texnologiyalari bo‘yicha amaliy mashgʻulotlar o‘tkazish zarur.
Deyarli barcha zamonaviy professional dasturlash tillari obyektga yo‘naltirilgan yondashuvga asoslangan: C ++, Java va boshqalar. Obyektga yo‘naltirilgan texnologiyaga asoslangan vizual dasturlash tizimlari (Delphi, JBuilder, Python va boshqalar) keng tarqalgan.
Rivojlanish muhitlarining imkoniyatlari oshdi, lekin ayni paytda ularning murakkabligi oshdi, xususan, bu ta’limda axborot tizimlaridan foydalanishga tegishli. Ushbu muammoning yechimlaridan biri sifatida informatika kursiga obyektga yo‘naltirilgan loyihalash va dasturlash asoslarini o‘rganishga kirishish bo‘lib, uning metodologiyasi bugungi kunda keng qo‘llaniladi. Ushbu metodologiyani bilish dasturlash tillarini o‘rganishda ham, dasturlarni ishlab chiqishda ham yordam beradi.
|
| |
