|
Suv manbalari va suv olish qurilmalari
|
| bet | 18/49 | | Sana | 19.12.2023 | | Hajmi | 246,9 Kb. | | #123161 |
Bog'liq Parrandachilik xo‘jaliklarini mexanizatsiyalashtirish. Mechaniza-hozir.orgSuv manbalari va suv olish qurilmalari
Suv manbalari. Chorvachilik fermalarini suv bilan ta’minlashda yer ustidagi ochiq va yer osti suv manbalari ishlatiladi. Ochiq suv manbalariga ariq, kanal, ko‘l, suv ombori va hovuzlar kiradi. Bu turdagi suv manbalarining ifloslanganlik darajasi yuqori bo‘lganligi tufayli respublikamizning ko‘pgina hududlarida foydalanishga yaroqsiz va ishlatilishi uchun tozalash talab etiladi. Shuning uchun chorvachilik fermalarida asosan yer osti (dinamik chuqurligi Z metrdan katta bo‘lgan) suv manbalari ishlatiladi. Yer osti suv manbalarining Z metrdan 50 metrgacha bo‘lgan qismidagi suv miqdori va sifati odatda yilning yog‘ingarchiligiga qarab o‘zgarib turadi. Shuning uchun chuqurligi 50 metrdan chuqur joylashgan yer osti manbalari yilning hamma vaqtlarida turg‘un, toza, harorati o‘zgarmas holatda bo‘ladi va katta suv zaxiralariga ega bo‘ladi.
Suv olish qurilmalari. Yer usti suv olish qurilmalari o‘z navbatida suv manbalarining turiga qarab turlicha bo‘ladi.
qurilmasi bo‘lib, Respublikamiz hududlarida qadimdan keng ishlatilib kelinadi. Quduqning sirt yuzasi maxsus yogfochli shoxlar yoki temir- beton qoplamalar bilan qoplanadi. Quduqning suvli qismi (2...5 m) suv o‘tkazuvchi teshikli beton qoplamalar bilan qoplanadi, quduqning yer usti qismi ko‘tarilib yopiq qopqoq va ventilatsiya tuynugi bilan jihozlanadi.
Quvurli quduqlar (5.1, 6-rasm). Bu turdagi quduqlar chuqurligi 50...300 metr, diametri 0,15...0,5 metrli va yon sirti quvurlar bilan qoplangan zamonaviy suv olish qurilmalaridir. Quduq qoplamasining ustki qismi yer yuzasidan 0,5 m tepaga chiqariladi, pastki qismiga suv quvuming icbki qismiga o‘tkazish uchun teshikli quvurlar o‘matiladi. Bi quvuming ichiga suv quvurlari o‘rnatiladi va bu quvuming pastki uchigs nasos va elektr dvigateli o‘matiladi va bronlangan (himoyalangan) elekti uzatmasi bilan jihozlanadi. Artezian quduqlar quduq debitini aniqlovch: suv o‘lchagich, suv sathini aniqlagich, maxsus suv namunasini oluvch kran bilan jihozlangan.
Suv olish qurilmalarining, ya’ni quduqlarning asosiy ko‘rsatkichlar bo‘lib ulaming debitlari xizmat qiladi. Quduqning debiti deb uning vaq birligi ichida suv bera olish qobiliyatiga aytiladi. Shaxtali quduqlarning debitini odatda quyidagi formula orqali aniqlash mumkin:
Qsh = 4K-Hr, m3/kun, (5.1
bu yerda: К - filtrlash koeffitsiyenti (m/kun) bo‘lib, har xil tuproq uchur turlicha:
A? = 500...900, galenchako'tayirik qumli (o'=3... 5 mm) tuproq A?=200...600, graviya yirik qumli (0,5...1,0 mm) tuproq; K= 50...400, yirik qumli (0,5...1,0 mm) tuproq; K=25... 100, o‘rtacha qumli (0,25...0,5 mm) tuproq; K= 10...40, may da qumli (0,1 ...0,25 mm) tuproq; A7= 5... 15, o‘ta mayda qumli (0,05...0,1 mm) tuproq; A- quduqning chuqurligi, m; r- quduqning radiusi, m.
Quvurli (artezian) quduqlarning turg‘unlashgan holdagi debit quyidagi formula orqali aniqlaniladi:
„ 2,13>KmH
m'/kun’ (5’2
bu yerda: / - suvli qatlamning quvvati, m;
R - depressiya egrilik radiusi, m.
|
| |
