Kompyuterlarning amaliy dasturlash tillari satxi

7 
Avval ushbu chizmadagi sathlarga qisqacha tushuntirishlar berib o‘tamiz, so‘ngra 
esa kompyuterlarning tuzilishini bunday o‘rganish bilan, nimalarga erishish 
mumkinligi va kompyuter arxitekturasi deganda nimani tushunish kerakligi 
haqidagi xulosalarni keltiramiz. 
Nolinchi sath
- bu kompyuterning apparat taminoti sathi hisobla- nadi. Raqamli 
mantiqiy sath, ya’ni nolinchi sath ob’yektlari ventillar, ya’ni uzgich-ulagichlar deb 
ataladi. Ular yordamida - I, ILI, NE (AND, OR, NOT) kabi oddiy mantiqiy 
funksiyalar bajariladi (3.3-rasm). 
Bir nechta ventillar yordamida 0 va 1 raqamlarini saqlay oladigan 1 bitli xotira 
elementlari, ya’ni triggerlar hosil qilinadi. Masalan SR, JK, T va D kabi triggerlar 
(3.4-rasm). Umuman kompyuter ham - ventillardan tashkil topgandir. 

8 
3.3-rasm. Asosiy mantiqiy elementlar. 
3.4-rasm. SR triggeri. 
Guruhlarga birlashtirilgan xotira elementlari esa, registrlarni hosil qiladi. 
Registrlar 8, 16, 32 yoki 64 bit uzunliklarga ega bo‘lishlari mumkin (3.5-rasm). 
Kompyuterning qanday tuzilganligi va qanday ishlashini o‘rganishda juda ko‘p 
marotaba so‘zga olinadigan tushunchalardan biri - bu registrlar hisoblanadi. 
Kompyuterda va protsessorning ichida kechayotgan, ma’lumotlarni ishlash 
jarayonlarini amalga oshirishda ham, turli xil vazifalarni bajarish uchun 
modjallangan registrlardan foydalaniladi. 

Download 0,74 Mb.