156
7.6-chizma
Daromad o’zgarishining budjet chizig’iga ta’siri
A tovar
40
20
G
1
10 G
G
2
0 5 10 20
V tovar
O’z navbatida narxning o’zgarishi ham budjet chizig’idagi turli o’zgarishlarni
keltirib chiqaradi (7.7-chizma).
7.
7-chizma
Narx o’zgarishining budjet chizig’iga ta’siri
A tovar
L
N
M
0
V tovar
Jumladan:
1) V tovar narxining pasayishi budjet chizig’i burchagining o’zgargan
holda
yangi chiziq hosil bo’lishiga olib keladi (M chiziq);
2) B tovar narxining oshishi budjet chizig’i burchagining o’zgargan holda yangi
chiziq hosil bo’lishiga olib keladi (N chiziq):
3) A va V tovarlar narxi ilgarigi
nisbat saqlangan holda oshsa,
u holda eski
chiziqqa parallel bo’lgan yangi chiziq hosil bo’ladi (L chiziq).
Iqtisodiyot
nazariyasida iste’molchi tanlovini o’rganishda mazkur tanlov oqilona ravishda amalga
oshiriladi va quyidagi shartlar ta’minlanadi deb faraz qilinadi:
157
1)
mavjud va cheklangan budjetdan to’liq foydalaniladi;
2)
ehtiyojlar maksimal darajada qondiriladi.
Optimal tanlov ham quyidagi shartlarni keltirib chiqaradi:
birinchidan,
tanlov nuqtasining budjet chizig’ida yotishi. Iste’molchi
amalda
barcha daromadini iste’molga sarflamay, ma’lum qismini kelgusidagi iste’molga
qoldirsada, nazariy jihatdan biz uni barchasi sarflanadi, deb faraz qilamiz. Agar nuqta
budjet chizig’idan chapda yotsa – uning to’liq sarflanmaganligini, o’ngda yotsa –
imkoniyat darajasidan chetda
ekanligini tushunamiz;
ikkinchidan,
tanlangan iste’mol tovarlari to’plami eng ma’qul ko’rilgan
kombinatsiyada bo’lishi lozim (7.8-chizma).
