157
oluvchi STV, ETSV).
Nasosning bosim harakteristikasi
N=f(Q)
egri chizigi kesishgan A nuqta ishchi
nuqtasi deyiladi. Ishchi nukta A nasosning ishlatilishi chegarasidan ya‘ni 2=0,9
max chegaradan tashqariga chiqib ketmasligi zarur (12.21-rasm) .
12.21-rasm. Markazdan qochma nasos ish tartibini rostlash: a- miqdor
jihatdan; b- sifat jihatdan
Umuman
nasos
stansiyalari
belgilangan
ish
rejmlari
asosida
avtomatlashtiriladi. Ko`p hollarda stansiyalarni ishini qisqa muddati kuchlanishi
yo`qotishlari natijasida qayta ishga tushirish tanlangan agregatlarni ishga tushirish
rezervni qo`shish va boshqa vazifalar uchun avtomatik ravishda amalga oshiriladi.
12.8. Nasos uskunalarini avtomatik boshqarish
Nasos uskunasi uning tarkibiga kiruvchi barcha gidromexanik elektr
uskunalari boshqaruv va nazorat datchiklari bilan birgalikda mustaqil
avtomatlashtirish ob‘ekti hisoblanadi. Nasos agregati va uning texnologik sxemasi
qanchalik murakkab bo`lsa, uning mustahkam va ishonchli ishlashini ta‘minlash
shunchalik murakkab bo`ladi. Shuning uchun yordamchi uskunaning gidromexanik
sxemasini tanlashda imkon kadar oddiy va ishonchli
qilib ishlashga harakat
qilinadi. Bu holda datchiklar soni rele va boshqa avtomatlashtirish elementlari
kamayadi.
Nasos uskunalarining turli texnologik sxemalari – o`qiy va gorizantal nasoslar
uchun 12.22- rasmda keltirilgan.
Nasoslarni ifloslanishi va kirish qismida turli mayda suzuvchi predmetlardan
saqlash maqsadida suruvchi kameraga kirish qismida tur o`rnatiladi va u ish
jarayonida tozalashni talab qiladi. Turlarni ifloslik darajasi ularga suvni ko`tarilishi
158
darajasi bilan aniqlanadi. Ifloslanish darajasini nazorat qilish uchun to‘rgacha va
to‘rdan keyingi sath oraligidagi o`zgarishni o`lchovchi DRD 1 pribori va
nasoslarni turidan qat‘iy nazar ularga o`rnatiluvchi
baliqlardan himoyalovchi
vositani iflosligini nazorat qiluvchi DRD2 pribori o`rnatilgan.
O`qiy nasoslarni ochiq surgich bilan ishga tushiriladi, shuning uchun uning
gidromexanik tizimida surgich yo`q. Ko`p hollarda o`qiy nasoslarni parraklarini
suruvchi mexanizm bilan ishlanadi. Bu holda boshqaruv
sxemasida bu mexanizm
yuritmsi tizimi va parraklarni burish ko`rsatkichi «selsin-datchik-selsin-qabul
qilgich» ko`rinishida beriladi.
Markazdan qochma nsosni ishga tushirish uchun agar u to`ldirishga
qo`yilmagan bo`lsa nasosning ichki korpusi oldindan suv bilan to`ldiriladi.
Ko`p hollarda markazdan qochma nasoslarni yopiq surgich holatida ishga
tushiriladi. Bunda surgichning ochilishi oxirgi operatsiya hisoblanadi, RD datchigi
suvni bosimini nazorat qiladi., DT1 va DT2 datchiklari nasos podshipniklari
haroratini nazorat qiladi.
12.22- rasm. Nasos uskunalarining texnologik sxemalari:
a- o`qiy nasoslar bilan; b- markazdan qochma vertikal nasos bilan; v- markazdan
qochma gorizantal nasos bilan: 1- elektr motori; 2- baliqdan himoyalovchi to`siq;
3- to`r; 4- parraklarni aylantirish tizimi selsin –datchigi; 5- yog’li vanna; 6- elektr
motorini sovitish tizimi magistrali; 7- yog’li moylash tizimi; 8- yo`naltiruvchi
podchshipniklarni moylash uchun texnik suv magstrali; 9- vakuum-uskuna guruhi;
10- sirkulyatsiya baki.
159
Vertikal markazdan qochma nasosning konstruksiya hususiyati shundaki
uning elektr yuritmasi vertikal yordamida ulanadi. Valin fiksatsiya qilish uchun
1,5…2m balandlikda yo`naltiruvchi podshipniklar o`rnatiladi. Ular yordamida
radial kuchlar hisobga olinadi. Yo`naltiruvchi podshipniklar suvli smazkaga ega va
unga texnik suv magistrali ulanadi. Texnik suv oqimi mavjudligi DS1, DS2
datchiklari yordamida nazorat qilinadi. Nasosning
aylanuvchi qismi massasi
shuningdek qoldiq o`kiy kuchlar vertikal elektr yuritma tayanch qismi yordamida
qabul qilinadi. Elektr matori tayanch qismi, podshipniklari yuqori va pastki
yo`naltiruvchi qismlariga moy quyib qo`yiladi. Odatda
tayanch va podshipniklar
suv bilan sovutiladigan moyli vannachalarda joylashtiriladi. DT1…DT4 datchiklari
tayanch va podshipniklar haroratini , D5 datchigi esa sovutuvchi suvni nazorat
qiladi.
Boshqaruv sxemalarida qo`llanuvchi apparatlar soni va gidromexanik
sxemalarni murakkabligiga ko`ra nasos uskunalari 4 guruhga ajratiladi:
-boshqarilmaydigan yordamchi qurilmalarga ega bo`lmagan
nasos uskunalari
(bunday uskuna nasos agregatini boshqarish asosida amalga oshiriladi).
-bosim quvuridagi to`sqichli nasos uskunalari, lekin vakuum tizimiga ega
emas:
-bosim quvuridagi tusqichli va indivudial vakuum nasosli nasos uskunalari:
-bosim quvuridagi induvidal tusqich va umumiy vakuum uskunaga ega
bo`lgan nasos uskunalari.
