Koptokning tezligi eng yo’qori balandlikka etganda nolga teng bo’ladi: V=0.
Fizika kursidan ma’lumki, tezlik yo’ldan vaqt bo’yicha olingan hosila.
V = dh/dt.
(1) dan hosila olsak
V = V0 - g xt
(3) -n i nolga tcnglab t ning qiymatini topamiz:
t = Vo/g
(4)-dan t ni topib ( 1 ) ga qo’yamiz.
2 -
M ISOL
1. Masalaning qo’yilishi va maqsadning aniqlanishi.
Yangi o’zlashtirilayotgan yerda shàhar qurish mo’ljallanmoqda. A trofda
uchta ichimlik suv manbai bor va ular tekislikda koordinatalari bilan berilgan.
Grafik usulni qo’llamasdan qàysi suv manbai eng yaqin ekanligi topiisin.
2. Masalani matematik ifodalash.
Iste’molchining koordinatasi (XO, YO), uchta
manba koordinatalari mos
ravishda (X I, Y l), (X2, Y2), (X3, Y3) lar va qidirilayotgan kattaliklar -
iste’molchidan manbagacha bo’lgan masofalar L l, L2, L3 lar b o ’lsin.
Geomctriya l'anidan ma’lumki, koordinatalari bilan berilgan
ikki nuqta orasidagi
masofa quyidagi formula bilan topiladi:
L ( I ) = J ( X Q ~ X ( ! ) ) 2 + ( Y 0 - Y ( / ) ) 2 ,
bu yerda: L (I) -iste ’molchidan i -m anbagacha bo’lgan masofa.
3. Masalani yechish usulini ishlab chiqish.
Iste’molchi bilan har bir suv manbalarining orasidagi masofa, boshlang’ich
son qiymatlar shaklida berilgan koordinatalar asosida yuqorida keltirilgan
formuladan foydalanib hisoblab topiladi. Hisoblab
topilgan har bir masofa
o’zaro solishtirilib, eng kichigi tanlab olinadi.
3-M1SOL.
1. Masalaning quyilishi va maqsadni aniqlash.
XOY koordinata tekisligida Y=0, X=a, X=b to’gri chiziqlar va
Y =
-J~X
egri chizig’i bilan chegaralangan shaklning yuzasi aniqlansin.
2. Masalani matematik ifodalash.
Masalaning qo’yilishidan ma’lumki bu shakl egri chiziqli trapesiyadir.
Uning yuzasini topish aniq intégral yordamida quyidagicha hisoblanadi:
b
a
bu yerda: a - integralning quyi chegarasi; b - integralning yuqori chegarasi.
3. Masalani yechish usulini ishlab chiqish (tanlash).
Bu turdagi masalalarni yechishda to’rtburchaklar, trapesiya yoki
Simpson
taqribiy usullaridan biri tanlab olinadi va yuza hisoblanadi.
13
