O’zbekiston respublikasi oliy va o ’rta maxsus t a ’lim vazirl1gi mirzo ulug’bek nomidagi

- tashqi qurilmalar,
- va shu kabilar kiradi.
Dasturiy resurslar bu:
- kiritish va chiqarishni boshqaruvchi dasturlar,
- kompyuter ishlashini ta’minlaydigan boshqaruvchi dasturlar,
- berilganlami tahlil qiluvchi dasturlar,
- drayverlar,
- virtual ichki va tashqi xotirani tashkil qiluvchi va boshqaruvchi dasturlar,
- va shu kabilardir.
D asturlash tizimi-dasturlash tillari va ularga mos til protsessorlari 
majmuasidan iborat bo’lib, dasturlarga ishlov berish va sozlashni ta’minlovchi 
dasturlar to’plamidan iborat. Dasturlash tizimini tashkil qiluvchilar (dasturlar) 
amaliy dasturlar to’plami singari AT boshqaruvi ostida ishlaydi. Kompyuter 
rcsurslari AT boshqaruvi ostida bo’ladi. AT ga ehtiyoj resurslar taqsimoti va 
ulami boshqarish masalasi zaruriyatidan kelib chiqadi. Resurslami boshqarish- 
dan maqsad foydalanuvchiga kompyuterdan effektiv foydalanish bilan birga 
resurslami boshqarish tashvishidan ozod qilish.
AT quyidagi xususiyatlarga ega bo’lishi talab qilinadi:
Ishonchliiik. AT o’zi ishlayotgan qurilmalar bilan birga ishonchli bo’lishi 
kerak. AT foydalanuvchi aybi bilan vujudga kelgan xatoni aniqlash, uni tahlil 
qilish va tiklanish holatida bo’lishi kerak. AT foydalanuvchining o’zi tomonidan 
qilingan xatodan himoyalashi, hech bo’lmaganda dasturiy muhitga keltiriladigan 
zarami minimumga olib kelishi kerak.
Himoya. AT bajarilayotgan masalalami o’zaro bir biriga ta’siridan 
himoyalash kerak.
Bashorat. AT foydalanuvchi so ’roviga bashoratchilik bilan javob berishi 
kerak. Foydalanuvchi buyruqlari tizimda qabul qilingan qoidalar asosida yozil- 
gan bo’lsa, ulaming ketma-ketligi qanday bo’lishidan qat’iy nazar natija bir xil 
bo’lishi kerak.
Qulaylilik. Foydalanuvchiga AT ni taklif qilishdan maqsad resurslami 
aniqlash va bu resurslami boshqarish masalalarini yechishdan ozod qilishdir. 
Tizimni inson psixologiyasini hisobga oigan holda loyihalash kerak.
Sam aralilik. Resurslar taqsimotida AT foydalanuvchi uchun maksimal 
holda tizim resurslaridan foydalanish darajasini oshirish kerak. Tizimning o’zi 
esa iloji boricha kamroq resurslardan foydalanishi kerak. Resurslaming AT 
tomonidan band qilinishi foydalanuvchi imkoniyatlarini kamaytirishga olib 
keladi.
Moslanuvchanlik. Tizim amallari foydalanuvchiga qarab sozlanishi mum- 
kin. Resurslar majmuasi AT effektivligi va samaradorligini oshirish maqsadida 
ko’paytirish yoki kamaytirilishi mumkin.
Kcngaytiruvchanlik. Evolutsiya jarayonida AT ga yangi fizik va dasturiy 
resurslar qo’shilishi mumkin.
45

Aniqlik. Foydalanuvchi tizim interfeys darajasidan pastda sodir bo’ladigan 
jarayondan bexabar qolishi mumkin. Shu bilan birga foydalanuvchi tizim haqida 
qancha bilgisi kelsa shuncha bilish imkoniyatiga ega bo’lishi kerak. Bu holatda 
interfeys tizimida qabul qilingan qoida va fizik qurilmalar ulanishi va o’zaro 
bog’liqligining funksional tavsifi asosida amalga oshiriladi.
Avval qayd etganimizdek - AT ning asosiy vazifasi bu resurslar taqsimoti va 
boshqarishdan iborat. AT foydalanuvchini resurslar taqsimotidan ozod qilib 
kompyutemi uch xil holatda ishlashini ta ’minlashi mumkin: bir dasturli; ko’p 
dasturli; ko’p masalali.

Download 13,59 Mb.