SAN’AT TARIXINI INTEGRASIYALASH ASOSIDA

204 
xonadonida san’at asarlari juda kam ko‘rinadi. Ular san’at asarini 
olmaydilar ham. Buning asosiy sababi bizning maktablarimizda san’at 
asarlarni yaxshi o‘rgatilmasligidir. 
Maktab faoliyatini takomillashtirish va unda beriladigan bilim va 
malakalar samaradorligini oshirishning asosiy vositasi va sharti tasviriy 
san’at darslarini san’at tarixi bilan integrasiyalash hisoblanadi. Maktab 
faoliyatida tasviriy san’at darslarini san’at tarixi bilan integrasiyalash: 
1. Har bir mashg‘ulotni maqsadi va vazifasini to‘g‘ri belgilash 
imkoniyatini beradi; 
2. Har bir mashg‘ulotni zaruriy ko‘rgazma va didaktik materiallar 
bilan ta’minlaydi; 
3. O‘quvchilarni fanga, mashg‘ulotga bo‘lgan qiziqishlarini oshiradi, 
darsga bo‘lgan epmosional holatini va mashg‘ulot jarayonida ixtiyoriy-
barqaror diqqatini ta’minlaydi; 
4. Rasm chiziladigan natura, ob’ekt va kompozisiya elementlarini 
ilmiy asosda o‘rganishni, kuzatishni, kuzatilgan narsa va voqealarni 
ob’ektiv, haqqoniy idrok etishga imkon beradi; 
5. Natura va ob’ektlarni kuzatish asosida xarakterli va asosiy 
belgilarni ajratib olishga o‘rgatadi; 
6. O‘quvchilarni tashabuskorlikka, mustaqillikka, ijodkorlikka 
o‘rgatadi, materialistik dunyoqarashni va e’tiqodlarni takomillashtiradi; 
7. O‘quvchilarni bilimlarini sistemalashtiradi, asosli va har 
tomonlama, izchil, ilmiy, bilim va malakaga ega bo‘lishini ta’minlaydi. 
Shu boisdan - Buyuk Chex pedagogi Y.A.Kamenskiy: - «dars 
materiallarini shunday taksimlamoq zarurkim, har bir yangi material 
o‘zidan oldingi materialni davomi bo‘lsin va keyingi materialni 
to‘ldirmog‘i lozim,» - deb ta’kidlaydi. 
Ma’lumki integrasiyani barcha pedagoglar e’tirof etgan holda unga 
katta baho berib keladilar. Haqiqattdan ham tasviriy san’at darslarini 
san’at tarixi bilan integrasiyalash bugungi kunda ham eng samarali 
didaktik prinsip hisoblanadi. 
Tasviriy san’at darslarini san’at tarixi bilan integrasiyalash - ikki 
xarakterda namoyon bo‘ladi: 
1. Nazariy jihatidan integrasiyalash - bu tabiatda, jamiyatda, 
umuman moddiy olamda bo‘lgan, bo‘layotgan va bo‘ladigan voqea-
hodisalar o‘quv predmeti mazmunida ifoda eta oladigan didaktik 
sharoitiga aytiladi, ya’ni o‘rganilayotgan tasviriy san’at darsi mazmunida 

205 
san’at tarixi nazariy materiallaridan samarali foydalanib o‘z o‘quv 
materiallarini ifoda etishdan iboratdir. 
Masalan: Tasviriy san’at darsida Leonardo Da Vinchining «Mona 
Liza (Jakonda)» san’at asarini o‘rganishda, «San’at tarixi» kursidagi 
«Italiyada uyg‘onish davri san’ati» mavzusi - materiallaridan foydalanib, 
yuqoridagi san’at asardagi syujet va voqealar haqida ilmiy ma’lumotlar 
beriladi va asar tahlili utkaziladi. 
2. Tasviriy san’at darslarini san’at tarixi bilan integrasiyalash metodik 
yo‘nalishi o‘qituvchi bilan o‘quvchi o‘rtasida indivudal va umumiy savol-
javob, uy vazifalarni tekshirish jarayonida amalga oshiriladi. 
M: O‘qituvchi savol beradi: - Leonardo Da Vinchi kim? 
O‘quvchi tasviriy san’at darsida san’at tarixi bilan integrasiyalash 
olgan bilimlari va malakalar asosida javob beradilar. 
- Leonardo Da Vinchi musavvir, muhandis va olim. Leonardo 
tarixda o‘chmas iz qoldirdi. Matematika, mexanika kabi fanlarga asos 
soldi, boshqa fanlarning ko‘p sohalariga ma’lum darajada hissa qo‘shdi. 
Qaysi ishga qo‘l ursa u birinchi bo‘lib yutib chiqardi. San’atda esa beqiyos 
darajada omadli edi. Me’morchilik, haykaltaroshlik va rangtasvirda unga 
hech kim raqobat qilib teng kela olmagan. Leonardo hayotligida biror soha 
yo‘qki u yutuqlarga erishmagan bo‘lsa, matematika, plastik anatomiya, 
qurilish sohasi, haykaltaroshlik, medisina va boshqalar. Fan o‘qituvchisi 
o‘z faoliyatida tasviriy san’at darslarini san’at tarixi bilan integrasiyalash 
uchun san’at tarixi fanlari dastur, o‘quv qullanma va darsliklarni o‘rganib 
borishi, tasviriy san’at darslarida muntazzam foydalanishi lozim. Bu 
o‘qituvchiga: 
1. Darsini ilmiyligini, uning darsdagi tashabbusini va ijodiy ishlashini 
ta’minlaydi. 
2. O‘qituvchi mehnat unimdorligini oshiradi. 
3. Fan o‘qituvchisini ish faoliyatini tizimga soladi. 
4. O‘quvchilarga esa bir butun ilmiy jihatdan asoslangan bilim, 
ko‘niklma, malaka va kompitensiyaga ega bo‘lishini va o‘quv predmetini 
oson o‘zlashtirish imkonini beradi. 

Download 5,14 Mb.