|
Образование”Key words: technological education, design, technique, detail, quality.
Pedagogika institutlarining Texnologik ta’lim yo’nalishidagi ilmiy tadqiqot
ishlarining pedagogik tizim sifatidagi o’ziga xos xususiyati shundaki, undagi
bilimlar tizimi o’quv predmetlarida, fakultativ mashg’ulotlarda, sinfdan tashqari
mashg’ulotlarda texnologik jarayonlar va mehnat qurollari konstruksiyasi aosida
yotuvchi qonunlar, hisoblashlar, tushuncalar mavjudligi tufayli paydo bo’lishini
ko’rsatadi. Bu tizimga talabalar o’quv jarayonida o’zlashtiradigan ishlab
chiqarishning ilmiy asoslari haqidagi bilimlar kiradi.
Shu ma’noda talabalar ilmiy tadqiqot ishlari pedagogik tizimini talabalar
o’rtasidagi hozirgi zamon ishlab chiqarishda foydalaniladigan qonuniyatlar va
tushunchalar mantiqiyligi va hajmi belgilaydi. Shuningdek, bu tizim fanlarning
ma’lumotlarini texnika va texnologiyalarni baholash metodlarini talabalarning
“Fizika va texnologik ta’lim” jurnali | Журнал “Физико-технологического
образование” | “Journal of Physics and Technology Education” 2021, № 4 (Online)
Journal of Physics and Technology Education | https//phys-tech.jspi.uz/
34
o’quv va kasbiy faoliyatlarida yoritilish darjasiga bog’liq bo’ladi. Ana shu bilimlar
tizimini quyidagi sxemadagidek tasvirlash mumkin (1-rasm).
1-rasm . Talabalar ilmiy tadqiqot ishlari pedagogik tizimi
O’quv-tarbiya jarayonining yuqoridagi ko’rsatilgan zvenolari texnologik
ta’lim yo’nalishidagi talabalar ilmiy tadqiqot ishlari pedagogik tizimining
bilimlariga oid elementlarini tashkil qiladi. Muhim vazifalardan biri bu
bilimlarning elementar shakllaridan murakkab shakllarini tuzish usullarini tavsiflab
berish va ularning funksiyalarini aniqlashdan iborat.
Ushbu ishda “Mashina detallari” fanida detallarni hisoblash misolida
talabalar ilmiy tadqiqot ishlari sifatini oshirishga oid ba’zi fikrlar bayon qilinadi.
Ma’lumki, “Mashina detallari” kursida konstriksiya elementlari asosan
ularning mustahkamligini baholash (hisoblash) bo’yicha (egilish, ezilish va
hokazo) tekshiriladi. Konstruksiya elementlarini texnologikligi bo’yicha baholash
muhim ahamiyatga ega. Konstruksiya elementlari detal, uzel va mexanizmlar
majmuasi ekanligi barchaga ma’lum. Biz quyida ana shulardan detal
konstruksiyasining texnologikligini baholashga oid ma’lumotlarni keltiramiz.
Har qanday konstruksiyaning texnologikligini baholashning ikkita turi
mavjud unga: sifatiy va miqdoriy baholashlar kiradi.
1. Talabalar ilmiy tadqiqot ishida detal konstruksiyasini sifatiy baholashda
e’tiborni konstruksiyaning texnologikligini uning materialiga ishlov berilishi
murakkabligi, materialining narxi va tanqisligi kabi mezonlar tahlili orqali
murakkab material o’rniga nisbatan oddiy va nisbatan mustahkamrog’ini qo’llash
Aniq va tabiiy fanlar
asoslari
Umumtexnika fanlari
asoslari
Maxsus fanlar
asoslari
Texnika, texnologiya, iqtisod va ekologiyaga oid bilimlar
Talabalar ilmiy tadqiqot ishlari
Texnika va texnologiyaga oid
tadqiqot ishlarini
shakllantirish
(mustahkamlikka hisoblash)
Texnika va texnologiyalarning
sifatliligini aniqlash (tahlil) bo’yicha
tadqiqotlar (konstruksiyalar
texnologikligini baholash)
|
| |
