16
Ushbu modeldan ko‘rinib turibdiki, sport turizmlari 7-9 sinf o‘quvchilarining
shaxsiy tashabbusiga ko‘ra
vujudga keladigan, o‘zining faol ijodiy yo‘sindagi,
yuksak ta’sirchanlik ruhi bilan ajralib turadigan erkin va mustaqil faoliyat bo‘lib,
kuch-quvvat, g‘ayrat, ziyraklikni talab etadi.
7-9 sinf oquvchilari o’rtasida o‘z vaqtida o‘rinli o‘tkazilgan sport turizmini
yaxshiroq bajarishga yordam beradi. Ko‘rsatmalar qisqa, aniq harakat,
ehtiyotkorlikka chorlaydigan, talabchan bo‘lishi lozim. O‘quvchilarda sport
turizmi haqida to‘g‘ri tasavvur hosil qildirish uchun ko‘pincha ko‘rgazmali
qurollar, kino darslaridan foydalaniladi. Ko‘rgazmali qurollar rang-barang, sodda,
qiziqarli bo‘lishi kerak. Bunday buyum nishonlar harakat texnikasini egallashga
yordam beradi. Jismoniy mashqlar ta’limning asosiy vazifasi sifatida maydonga
chiqib,
shug‘ullanuvchilarda
mustahkam
harakatlanish
ko‘nikmalarini
shakllantirishdan iborat. Bu vazifani hal etish uchun o‘rganiladigan harakatlarni
ko‘p marotaba takrorlash zaruriyati vujudga keladi.
1. Sport turizm turlari va ularning xususiyatlari. Turizm turlari: piyoda, tog‘
turizmi, suvda, chang‘ida, velosipedda, ot-ulovda sport turizmi.
Ularning
xususiyatlari yutuq va kamchiliklari. O‘zbekistonda sport turizm o‘tkazishning
mavsumiyligi (qish, bahor, yoz, kuz).
2. Sport turizm anjomlari:
Anjom turlari: sport turizm hududi, siljish usullari, yil fasli va ob-havo,
turizm davomiyligiga bog‘liq bo‘lgan jamoa va shaxsiy anjomlar.
To‘garakda bo‘ bo‘lgan anjomlar bilan tanishish. Chodir o‘rnatish, o‘choq
qurish. Turizm yuk xaltasiga buyumlarni joylash.
3. Sport turizmning kundalik rejasi. Texnika
xavfsizligi va tabiatni
muhofaza qilish qoidalarini hisobga olgan holda qo‘nish joyini tanlash,
qo‘nish joyini yig‘ishtirish. Gulxan yoqishda yong‘inga qarshi choralar, oziq-
ovqat mahsulotlarini tanlash va saqlash.
4. Amaliy mashg‘ulotlar. Oziq-ovqat mahsulotlar ro‘yxati va bir, ikki,
uch kunlik sport turizmi uchun ovqat pishirish tartibini tuzish; bolta, arra,
belkuraklardan foydalanishni o‘rgatish. Chodirni o‘rnatish va yig‘ishtirish,
gulxan yoqish.
5. Sport turizmida gigiena va birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish. Sport
turizmida umumiy gigiena talablari. Yuvinish, cho‘milish, chiniqish. Yurishda
terlashning oldini olish choralari. Suv ichish tartibi,
issiq urganda yordam
berish. Kuyish, meda-ichak va shamollash kasalliklariga yordam berish. Sport
turizmida zarur bo‘lgan dori - darmonlar. Bemorni olib yurish.
6. Amaliy mashg‘ulotlar. Birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish va bemorni
olib yurish. Bemorni tashish uchun zambil yasash.
7. Topografiya va mo‘ljalga olish saboqlari. Shartli belgilar va relef
shakllarini tasvirlash. Geografiya va topografik xarita.
Chiziqli va sonli
masshtab. Kompas tuzilishi va u bilan ishlash.
17
8. Amaliy mashg‘ulotlar. Xarita, kompas va turli buyumlar bilan
mo‘ljalga olish, ko‘z bilan chamalab joyni tanlash. Mo‘ljalgacha bo‘lgan
masofa va balandlikni aniqlash. Mo‘ljalga olish saboqlari bo‘yiсha
musobaqalar.
9. Sport turizmga chiqishni o‘ziga xosligi va xavfsizlikni ta’minlash.
Jismoniy tayyorgarlik, guruhni tanlash,
vazifalarini taqsimlash, anjomlar, oziq-
ovqat mahsulotlarini tayyorlash. Turli qiyaliklar bo‘yiсha siljish texnikasi va
taktikasi. Tog‘, tog‘oldi, daryolar, jarliklardan o‘tish.
