N. B. Adizova, R. X. Jumayev, R. A. Qo‘ldoshev, S. R. Ismatov ona tili o‘qitish metodikasi

Download 5,58 Mb. Pdf ko'rish
bet	53/163
Sana	12.01.2024
Hajmi	5,58 Mb.
	#136140

1 ... 49 50 51 52 53 54 55 56 ... 163

Bog'liq
12590 2 CE8BD3CE1F03505534B64BE6967001D373895E4B

(4-rasm) Agar daftarning chap beti to‘lsa, daftarning buklanadigan yeri nazorat chiziqqa to‘g’rilab olinadi va o‘ng betiga yozishga o‘tiladi (5-rasm). (5-rasm)

“uchburchak”lar qo‘yib berish mumkin. Qaysi o‘quvchining daftarida
yulduzcha, bayroqcha va beshburchak bo‘lsa, o‘sha o‘quvchi yaxshi yozgan
hisoblanadi. Rag’batlantirishning bu turidan 1-2-sinflarda keng foydalanish
mumkin.
Ta’kidlaganimizdek, boshlang’ich sinflarda harflarning qiyaligini bir xilda,
ya’ni 65ºda saqlash katta ahamiyatga ega. O‘quvchilarga harflarning qiyaligini
to‘g’ri saqlashga o‘rgatishdan oldin daftarni parta ustiga qanday qo‘yishni
tushuntirish lozim. Daftarning parta ustida noto‘g’ri turishi gigiyena
qoidalarining buzilishiga ham sabab bo‘ladi, chunki yozuvning qiyaligi ham
daftarning holatiga qarab belgilanadi. Agar daftar ko‘rsatilgan qiyalikda tursa,
yozuv ham 65º qiyalikda yoziladi. Agar daftarning holati o‘zgarsa, yozuvning
ham qiyaligi o‘zgaradi. Shuning uchun har bir darsda o‘qituvchi o‘quvchilar
daftarini kuzatib borishi kerak. Daftarning pastki chap burchagi ko‘krak
o‘rtasida to‘g’ri bo‘lishi yoki daftarning qiya chizig’i parta qopqog’ining chetiga
tik bo‘lishi kerak (3 - rasm)
(3-rasm)
Daftar beti yozuv bilan to‘lib borgan sari daftar yuqoriga surib boriladi.
Chap qo‘l bilan esa daftarning yuqori tomoni bosib turiladi. Yozuv darslarida
daftarning parta ustida to‘g’ri turishini tashkil etish birinchi galdagi vazifadir.
Bu muhim vazifani amalga oshirish o‘qituvchidan ko‘p mehnat talab etadi.

104
Buning uchun sinf partasining ustiga ikki o‘quvchining har biri uchun ingichka
qiya nazorat chiziq chiziladi. Bu chiziqning ostki uchi o‘quvchilarning chap
ko‘kraklari o‘rtasida to‘g’ri bo‘lib, parta qopqog’iga nisbatan 65º qiya bo‘ladi.
Natijada hamma o‘quvchilarning oldida (partada) nazorat chiziqlar bo‘ladi.
O‘qituvchi o‘quvchilarni daftarning chetini yoki o‘rtasini shu nazorat chiziqqa
tekis qilib qo‘yishlariga erisha olsa bas. Satrlar to‘lib borgan sari daftarni shu
chiziq bo‘ylab yuqoriga ko‘tarib borish lozim (4-rasm).
(4-rasm)
Agar daftarning chap beti to‘lsa, daftarning buklanadigan yeri nazorat
chiziqqa to‘g’rilab olinadi va o‘ng betiga yozishga o‘tiladi (5-rasm).
(5-rasm)

105
Bu usuldan bir chiziqli daftarga yozishda keng foydalanish mumkin.
Bunday nazorat chiziqlar daftarni buklashdan saqlaydi. Chunki ba’zi o‘quvchilar
o‘ziga qulaylik tug’dirish maqsadida daftarni buklab yozadilar. Daftarning
hoshiyasiga ham e’tibor berish lozim, chunki daftarning chetida qoldirilgan joy
yozuvning tekis chiqishiga, so‘zlarni bog’inlarga ajratishga, ayrim noto‘g’ri
yozilgan harf va uning elementlarini to‘g’ri yozib ko‘rsatishga imkon beradi.
Boshlang’ich sinf o‘quvchilari daftarni saqlashda bir oz qiyinchiliklarga
uchraydilar. Shuning uchun ularga daftar o‘lchamidan katta bo‘lgan va qalin
materialdan ishlangan maktab sumkasidan foydalanishni tavsiya etish lozim.
O‘quvchilarni daftarga yozdirishga boshlashdan oldin ularga sana, sarlavha
va yozuvlarni qayerdan boshlab yozishni tushuntirish lozim.
Daftardagi sarlavha va yozuvlarning to‘g’ri joylanishi yozuvning sifatini
oshiradi. Noto‘g’ri qo‘yilgan sarlavha xatning sifatiga salbiy ta’sir etadi
___________________________IKKI

Download 5,58 Mb.

1 ... 49 50 51 52 53 54 55 56 ... 163

Download 5,58 Mb.

Pdf ko'rish