XOM ASHYONI QABUL QILISH JADVALI




Download 1,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/16
Sana22.02.2024
Hajmi1,67 Mb.
#160519
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
Turaboyeva F.A.

3.2 XOM ASHYONI QABUL QILISH JADVALI 
Xom-ashyoni qabul qilish jadvali ishlab chiqarish davrida asbob-uskunalarni 
bir xilda va uzoq muddatli yuklash zaruriyatini hisobga olgan holda, sex qurish 
uchun mo‘ljallangan maydonda tanlab olingan xomashyo navlarining pishilish 
muddatlaridan kelib chiqqan holda tuziladi. mavsum va jadval shaklida tuziladi. 
6-jadval 
Xom ashyoni qabul qilish jadvali 
Xom ashyo nomi Qabul qilish muddati 
Iyun 
iyul 
1. o‘rik 
25-------------------25 
Oʻzbekistonda, asosan, oddiy Oʻ. turi ekiladi. Boʻyi 5–8 m, shoxshabbasi 
keng. Bargi keng tuxumsimon, guli oq yoki pushti, barg yozishdan oldin ochiladi. 
Mevasi etli, yumaloq, tuxumsimon, oq, sariq, qizgʻish; danagidan ajraladigan va 
ajralmaydigan xillari bor, shirin, shirinnordon. Tarkibida 14—16% qand, 0,6— 
1,2% olma, limon va boshqalar kislotalar, 28—31% quruq modda, S, RR vitamini, 
0,38—1,27% pektin, 10 mg gacha karotin, danagi magʻzi shirin (ayrim navlariniki 
achchiq), tarkibida 29—58% yogʻ bor. Yangiligida yeyiladi, turshak, bargak 
solinadi, konserva (murabbo, jem, kompot), qaysa qilinadi. Danagidan danakshoʻrak 
tayyorlanadi, xalq tabobatida mevasi va turshagidan yurakqon tomir tizimi 
kasalliklarini davolashda foydalaniladi. Oʻ. yaxshi asal beruvchi daraxt, danagidan 
va payvand qilib koʻpaytiriladi. Payvandtag sifatida yovvoyi Oʻ., olcha, bodom va 
shaftolidan foydalaniladi. Hosildorligi 80—120 s/ga. Ekilganidan soʻng 4—5yili 
hosil beradi, 15—17 yoshda toʻliq hosilga kiradi. Oʻzbekistonda mart—aprelda 
gullaydi, naviga qarab may—iyulda pishadi. Oʻ. issiqsevar, yorugʻsevar, 
qurgʻoqchilik va issiqlikka chidamli, lekin namlik yetishmaganda hosilli vdoxlari 
meva tugmaydi. Gullagan paytda bahorgi qorasovuqlardan zararlanadi. Koʻchati 
kuzda va bahorda 6x8, ihota daraxti sifatida 4x6 m sxemada ekiladi. Oʻ.ka 
vazasimon yoki pogʻonasimon shakl beriladi, bahorda bir yillik novdalarining 1/3, 
2/3 qismi kesib turiladi. Oʻ. unumdor, serquyosh, boʻz hamda shagʻaltoshli 

sugʻoriladigan yerlarda yaxshi oʻsadi. Oʻzbekistondagi oʻrikzorlarning asosiy 
qismi Fargʻona vodiysi va Zarafshon vohasida joylashgan, Oʻrta Osiyoda Oʻ.ning 
500 dan ortiq navlari va klonlari uchraydi. 20-asrning 30-yillaridan boshlab 40 dan 
ortiq xalq va ilmiy seleksiya navlari rayonlashtirilgan. Oʻzbekistonda Oʻ.ning 
Ahroriy, Subhoniy, Gulungi luchchak, Mirsanjali, Koʻrsodiq, Xurmoi, Isfarak, 
Javpazak, Oq oʻrik, Navoiy, Shalax, Ruhi Juvanon, Mohtobi va boshqalar koʻplab 
navlari ekiladi.O'rik mevasi yurak qon-tomir kasalligi bor insonlar uchun juda 
foydali bo'lib,o'rik qoqisi qaynatib ichirilsa juda foydali. Shuning uchun ham xalq 
orasida"o'rik sharbati-yurak quvvati" degan gaplar yuradi.Ertapishar o'rik 
navlarining foydali harorat yig'indisi 2500°C ni tashkil etadi 


Download 1,67 Mb.
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Download 1,67 Mb.
Pdf ko'rish