|
- rasm. Komulyativ potenciali
|
| bet | 9/30 | | Sana | 20.06.2024 | | Hajmi | 1,13 Mb. | | #264726 |
Bog'liq Гули дис (2) 1.4- rasm. Komulyativ potenciali
Sanoatning mavjud qayta ishlash va qayta ishlash quvvatlari kelajakda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan chiqindilar oqimiga yo'l qo'ymaydi. Quyosh energiyasining ikkilamchi xom ashyosini qayta ishlashga investitsiyalarni moliyaviy rag'batlantirish hajmini yuqori deb atash qiyin. Panellar kumush kabi oz miqdorda qimmatbaho materiallarni o'z ichiga olgan bo'lsa-da, ular asosan shishadan, juda arzon materialdan tayyorlanadi. Quyosh panellarining uzoq umr ko'rish muddati ham bu sohadagi innovatsiyalarni to'xtatdi.
O‘zbekiston Respublikasining umumiy energetika balansida quyosh energiyasi ulushini oshirish istiqbollari
Oʻzbekiston yaqin 10 yil ichida 25 ga yaqin yirik quyosh elektr stansiyasini qurishni rejalashtirmoqda, deb xabar qildi Energetika vazirligi maʼlumotiga koʻra, Navoiy viloyatida 100 MVt quvvatga ega mamlakatdagi birinchi quyosh elektr stansiyasi foydalanishga topshirilishi rejalashtirilgan. Qurilish ishlari shu yil
boshlanib, ikki yil ichida yakunlanishi rejalashtirilgan. 2030 yilgacha yana 25 ta
shunday stansiya qurish rejalashtirilgan. Quyosh fotovoltaik stansiyalari (SFES) ekologik toza, xavfsiz va tejamkor elektr stantsiyalari hisoblanadi. Ishlash printsipi quyidagicha: quyosh nurlari quyosh paneliga tushadi (fotovoltaik konvertor), quyosh radiatsiyasi doimiy kuchlanish bilan elektr energiyasiga aylanadi (fotovoltaik konvertor) va batareyada saqlanadi, chiqishda inverter to'g'ridan-to'g'ri kuchlanishni o'zgartiradi. elektr tarmog'iga oziqlanadigan o'zgaruvchan kuchlanish (odatda 220 V).
Quyosh fotovoltaik stantsiyalari elektr uzatish liniyalaridan uzoqda joylashgan ob'ektlar uchun to'liq elektr energiyasi manbalari va tez-tez elektr uzilishlari bo'lsa, favqulodda zaxiraga aylanishi mumkin. SFES dan foydalanish juda keng va bu quyosh panellari maydoniga bog'liq. Masalan, dala sharoitida alohida nasos yoki mobil telefonni ishlatish uchun mo'ljallangan ko'chma elektr stantsiyalari mavjud. Va sanoat korxonalari mavjud - butun aholi punktlari yoki fermer xo'jaliklarini elektr energiyasi bilan ta'minlashga imkon beruvchi qattiq fotovoltaik tizimlar. Joriy yilda O‘zbekistonda 67,5 milliard kVt/soat elektr energiyasi ishlab chiqarish rejalashtirilgan bo‘lsa, 2030-yilda bu ko‘rsatkich 120 milliard kVt/soatga yetishi kutilmoqda.
Mutaxassislarning hisob-kitoblariga ko‘ra, respublikada quyosh energetikasining umumiy salohiyati 51 milliard tonna neft ekvivalentidan oshadi. Masalan, SkyPower Global (Kayman orollari) O‘zbekistonda quyosh elektr stansiyalari qurilishiga 1,3 milliard dollar sarmoya kiritmoqchi. Toshkent, Samarqand, Navoiy, Jizzax, Surxondaryo va Qashqadaryo viloyatlarida obyektlar qurilishi rejalashtirilgan.
Masdar (Abu-Dabi Future Energy Company PJSC), Fransiyaning Total EREN va Phanes Group (BAA, Dubay) kompaniyalari ham ushbu sohaga qiziqish bildirmoqda. Germaniyaning Graess Energy kompaniyasi Orolbo‘yidagi Mo‘ynoqda quyosh elektr stansiyasini qurishga kirishdi. Uning quvvati 20 MVtni
tashkil qiladi. Kompaniya ushbu loyihaga 24 million dollar sarmoya kiritmoqchi. O‘zbekiston “Scaling Solar” dasturiga qo‘shilgan beshinchi davlatga aylandi. Jahon banki ma'lumotlariga ko'ra, dastur birinchi marta Afrika qit'asidan tashqariga chiqdi.
Scaling Solar - bu Jahon banki yechimi bo'lib, hukumatlarga xususiy moliyalashtirilgan yirik quyosh energiyasi loyihalarini xarid qilish va rivojlantirishni osonlashtiradi. U texnik yordam paketini, standartlashtirilgan hujjatlarni va JB tashkilotlarining oldindan tasdiqlangan mablag'larini o'z ichiga oladi. Dastur hozirda Zambiya, Senegal, Efiopiya va Madagaskarda 1,5 gigavattdan ortiq quyosh energiyasini ishlab chiqishni qo'llab-quvvatlaydi.
2018-yilning may oyida O‘zbekiston hukumati Jahon bankiga a’zo bo‘lgan Xalqaro moliya korporatsiyasi (IFC) bilan xususiy investorni moliyalashtirish, qurish va ulardan foydalanishga jalb etish bo‘yicha davlat-xususiy sheriklik (PPP) loyihasini tuzish to‘g‘risida bitim imzoladi. Navoiy viloyatidagi 100 megavatt quvvatga ega fotoelektr stansiyasi.
O‘zbekiston energetika sanoati tabiiy gazga juda bog‘liq bo‘lib, uning hissasiga elektr energiyasining 82 foizi to‘g‘ri keladi. Hukumat mamlakat energetika kompleksini diversifikatsiya qilish va xususiy sarmoyalarni jalb qilish maqsadida qayta tiklanadigan energetika sektorini rivojlantirishni maqsad qilgan. JB maʼlumotlariga koʻra, 11 ta kompaniya allaqachon oldindan saralashdan oʻtgan va bir nechta maʼmuriy hududlarda fotoelektr stansiyalari boʻyicha oʻz takliflarini taqdim etishga taklif qilingan. Loyiha Avstriya Moliya vazirligi va Shveysariyaning Iqtisodiy aloqalar davlat kotibiyati ko‘magida amalga oshirilmoqda.
O‘zbekiston 2030-yilga borib mamlakat umumiy energetika balansida quyosh energiyasi ulushini 6 foizga yetkazishni rejalashtirmoqda. 2025 yilga kelib qayta tiklanadigan energiya manbalarining ulushini umumiy energiya iste’moli tarkibida 19,7 foizga, shu jumladan quyosh energiyasini 2,3 foizga oshirish. Xalqaro quyosh energiyasi ishlab chiqaruvchisi, investitsiya va aktivlar boshqaruvchisi Fanes Group
davlat strategiyasiga muvofiq O‘zbekiston hukumatiga 1 GVt quyosh energiyasi uchun ikki tomonlama shartli imtiyoz taklif qilmoqda, bu investitsiyalarning umumiy qiymati 715 million dollardan ortiq. 288 MVt quvvatga ega pilot loyihalarni muvaffaqiyatli yakunlash sharti bilan 2030 yilgacha amalga oshiriladi. Birinchi bosqichda umumiy qiymati 206 000 000 million AQSH dollari (715 278 MVt) va oʻrnatilgan eng yuqori quvvati 288 MVt boʻlgan 2 ta pilot quyosh PV loyihasi taklif qilinmoqda, ular elektr energiyasini sotib olish shartnomasi imzolanganidan keyin 2 yil oʻtib yakunlanadi.
|
| |
