–O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR
VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
“
Telekommunikatsiya texnologiyalari
“
Dinshunoslik
”
FANIDAN
REFERATI
BAJARDI:
Narzillayev O
QABUL QILDI:
Kuraxmedov A
SAMARQAND 2024
Mavzu: O‘zbekistonning terrorizmga qarshi kurash tajribasi.
Reja:
1.Kirish.BMT va O‘zbekiston: terrorizmga qarshi kurash va inson huquqlari
sohasida hamkorlik
2. Global aksilterror strategiyasi va Yangi O‘zbekiston taraqqiyot strategiyasi
3. Terrorizmga qarshi kurash va mintaqaviy hamkorlik
Kirish: 2022 yil 3-4 mart kunlari Toshkent shahrida “BMTning Global
aksilterror strategiyasini amalga oshirish bo‘yicha Birgalikdagi harakatlar rejasi
doirasida Markaziy Osiyo mamlakatlarining mintaqaviy hamkorligi” mavzuida
o‘tkaziladigan xalqaro konferensiya g‘oyat muhim va dolzarb ahamiyatga ega.
Ushbu global anjuman mintaqa mamlakatlari va jahon hamjamiyati sa’y-
harakatlarini terrorizmga qarshi hamjihatlik bilan kurashish uchun birlashish hamda
faollashishga da’vat etishga qaratilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti BMT Bosh Assambleyasining 75-
sessiyasidagi nutqida ta’kidlaganidek, “Hozirgi vaqtda Markaziy Osiyo mintaqasida
tub o‘zgarishlar yuz bermoqda. Biz mintaqa davlatlari o‘rtasida yaxshi qo‘shnichilik
va o‘zaro ishonch, do‘stlik va hurmat muhitini yaratishga erishdik. Birlashgan
Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida ilgari surilgan
tashabbusga asosan muntazam o‘tkazilayotgan Markaziy Osiyo davlatlari
rahbarlarining Maslahat uchrashuvlari umumiy yutug‘imiz bo‘ldi”. Davlatimiz
rahbari BMT minbaridan so‘zlagan ushbu nutqida bugungi kunda Markaziy Osiyoda
xavfsizlikni ta’minlash sohasida ham samarali hamkorlik olib borilayotgani haqida
so‘z yuritar ekan, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Global aksilterror strategiyasi
muvaffaqiyatli amalga oshirilayotganini e’tirof etdi. O‘z navbatida,
Prezidentimiz: “Biz ushbu strategiya doirasidagi Mintaqaviy qo‘shma rejaning 10
yillik natijalari va kelgusi istiqbollariga bag‘ishlangan xalqaro konferensiyani
o‘tkazish tarafdorimiz”, deb ta’kidladi.
Bo‘lajak Toshkent xalqaro anjumani O‘zbekiston Prezidentining ayni shu
tashabbusi doirasida tashkil etilmoqda. Konferensiyaning BMT shafeligida, xalqaro
va mintaqaviy tashkilotlar ishtirokida o‘tkazilayotgani O‘zbekiston olib borayotgan
siyosat va uning jahon minbarlaridan e’lon qilingan tashabbuslari xalqaro
hamjamiyat tomonidan keng hamda qat’iy qo‘llab-quvvatlanayotganini ko‘rsatadi.
Bugungi kunda Markaziy Osiyo hududi mintaqaviy rivojlanishning barcha
jihatlariga – siyosat va iqtisodiyot, ekologiya va madaniy-gumanitar mezonlarga
ta’sir ko‘rsatuvchi jiddiy geosiyosiy o‘zgarishlar davrini bosib o‘tmoqda.
O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoev 2019 yili Markaziy Osiyo davlatlari
rahbarlarining Maslahat
uchrashuvida
qayd
etganidek, “Markaziy Osiyo
geostrategik joylashuviga ko‘ra, ming yillar davomida jahon miqyosidagi jarayonlar
markazida bo‘lib kelgan. Bizning mintaqamiz doimo o‘zining boy madaniy-tarixiy
merosi bilan Yevropa, Yaqin Sharq, Janubiy va Sharqiy Osiyoni bog‘laydigan noyob
ko‘prik bo‘lib xizmat qilgan”.
Bunday yondashuv mintaqaning yalpi siyosiy-iqtisodiy va madaniy-
gumanitar manzarasiga ijobiy ta’sir ko‘rsatmay qolmadi. Ushbu siyosat
asosini “Markaziy Osiyoni xavfsizlik, izchillik va barqaror rivojlanish mintaqasiga
aylantirish ustuvorligi” tashkil etadi. Hozirgi paytda mintaqamizda, koronavirus
pandemiyasining oqibatlariga qaramay, hamkorlikning chuqurlashuvi bo‘yicha
barqaror tendensiya kuzatilmoqda.Global aksilterror strategiyasi va Yangi
O‘zbekiston taraqqiyot strategiyasi BMTning 2006 yil 8 sentyabrda qabul
qilingan Global aksilterror strategiyasining to‘rtta asosiy qismidan bittasi inson
huquqlari mavzusiga bag‘ishlangan. Ushbu bo‘lim “Inson huquqlarining
umumjahon miqyosida hurmat qilinishi va qonun ustuvorligini terrorizmga qarshi
kurashning asosiy tayanchi sifatida ta’minlash bo‘yicha chora-tadbirlar” deb
nomlanganini qayd etish lozim.
Global aksilterror strategiyasida e’tirof etilganidek, terrorizmga qarshi kurashish va
inson huquqlarini himoya qilish borasida amalga oshiriladigan ta’sirchan chora-
tadbirlarning biri boshqasini aslo inkor etmaydi. Aksincha, ular o‘zaro bir-birini
to‘ldirib, terrorizm jabrdiydalarining huquqlarini qo‘llab-quvvatlash va himoya
qilish uchun nihoyatda zarur hisoblanadi. Shuni ham ta’kidlash kerakki, “2022-2026
yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi”dagi oltinchi
ustuvor yo‘nalish “Milliy manfaatlardan kelib chiqqan holda umumbashariy
muammolarga yondashish” deb nomlangani bejiz emas. Ayniqsa, ushbu ustuvor
yo‘nalishning “Ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashishning samarali
mexanizmalarini shakllantirish” sarlavhali 82-maqsadi muhim ahamiyat kasb etadi.
Hozirgi vaqtda Taraqqiyot strategiyasi doirasida, jumladan: ekstremizm va
terrorizmni keltirib chiqaruvchi omillarning oldini olishga qaratilgan preventiv
mexanizmlarni takomillashtirish, ijtimoiy-ma’naviy muhitni yaxshilash, yot
g‘oyalar ta’sirining oldini olish va bunday ta’sirga tushib qolganlar bilan tizimli
ishlash orqali ularning muammolarini bartaraf etish; aholi, ayniqsa yosh avlodda
terrorizm va ekstremizm mafkurasiga qarshi qat’iy va barqaror immunitetni
shakllantirish;ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashishning xalqaro-huquqiy
asoslarini takomillashtirish hamda xorijiy davlatlar, mintaqaviy va xalqaro
tashkilotlar bilan ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashish sohasidagi
hamkorlikning
shartnomaviy-huquqiy
asoslarini
kengaytirish;
diplomatik
vakolatxonalar va konsullik muassasalari, Tashqi mehnat migratsiyasi agentligi,
shuningdek, chet elga uzoq vaqtga ketayotgan hamda yashab kelayotgan fuqarolar
bilan shug‘ullanuvchi boshqa idoralarning kadrlar salohiyati va resurslarini
mustahkamlash; xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan ekstremizm, terrorizm
va ularni moliyalashtirishga qarshi kurash sohasida axborot hamda tajriba almashish;
faoliyati ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashishga qaratilgan xalqaro va
mintaqaviy tashkilotlarda faol ishtirok etish;
Markaziy Osiyoda BMTning Global aksilterror strategiyasini amalga oshirish
bo‘yicha hamkorlikdagi sa’y-harakatlarni birgalikdagi harakatlar rejasi doirasida
muvofiqlashtirish;
Markaziy Osiyoda ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashish bo‘yicha
birgalikdagi ishlar doirasida axborot almashinuvi va hamkorlikni rivojlantirishga
yordam beruvchi xalqaro tashabbuslarni amalga oshirishda O‘zbekistonning rolini
kengaytirish;
dunyo
hamjamiyati
va
mintaqaviy
tashkilotlar
e’tiborini
Afg‘onistonda tinchlik va hamjihatlikni ta’minlashga jalb qilish borasidagi
tashabbuslarni jadallashtirish va ushbu mamlakatni mintaqaviy hamkorlik
jarayonlariga, shu jumladan ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashishga jalb
qilish kabi muhim masalalar doirasida izchil ishlar boshlab yuborilgan. Xalqaro
konferensiyada inson huquqlari masalalariga katta e’tibor qaratilayotgani, ta’bir joiz
bo‘lsa, Prezident Shavkat Mirziyoevning Yangi O‘zbekistonni bunyod etish yo‘lida
ilgari surgan “Inson qadri uchun” tamoyili bilan o‘zaro uyg‘un va hamohangdir.
Buni anjuman doirasida “Inson huquqlarining umumjahon miqyosida hurmat
qilinishi va qonun ustuvorligi ta’minlanishi – terrorizmga qarshi kurashning asosiy
tayanchi” mavzusi alohida sessiya majlisida muhokama qilinishi ko‘zda
tutilayotgani ham yaqqol tasdiqlaydi. Mamlakatimiz BMTning Global aksilterror
strategiyasini qo‘llab-quvvatlagan, terrorizm va diniy ekstremizmga qarshi
kurashish bo‘yicha 14 ta xalqaro konvensiya hamda protokolni ratifikatsiya qilgan.
Bundan tashqari, bu borada mamlakatimizda “Ekstremizmga qarshi kurashish
to‘g‘risida”, “Terrorizmga qarshi kurash to‘g‘risida”, “Jinoiy faoliyatdan olingan
daromadlarni legallashtirishga, terrorizmni moliyalashtirishga va ommaviy qirg‘in
qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi qonunlar
hamda boshqa normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilingan.
BMT va O‘zbekiston: terrorizmga qarshi kurash va inson huquqlari sohasida
hamkorlik 2021 yil 16 dekabr kuni BMT Bosh Assambleyasining 76-sessiyasida
“Terrorizm va inson huquqlari” nomli 76/169-sonli rezolyusiya qabul
qilindi. Rezolyusiyada terrorizm hamda terrorizm uchun sharoit yaratadigan
zo‘ravonlik ekstremizmining barcha xurujlari, usul va amaliyotlari, qaysi shakl va
ko‘rinishda yuz berishi, qaerda va kim tomonidan sodir etilishi, qanday motivatsiya
yo moliyaviy, moddiy yoki siyosiy qo‘llab-quvvatlash negizida sodir etilishidan
qat’i nazar, xalqaro huquqqa mutlaqo mos kelmaydigan xatti-harakat sifatida so‘zsiz
qoralanishi ta’kidlangan.
BMT Bosh Assambleyasining Rezolyusiyasida, shuningdek, terrorizm hamda
terrorizm uchun sharoit yaratadigan zo‘ravonlik ekstremizmi inson huquqlari,
erkinliklari va qonuniy manfaatlarini to‘la ro‘yobga chiqarishga g‘ov bo‘lishiga
e’tibor qaratilgan. Bu salbiy omillar tufayli esa, bir tomondan, insonning siyosiy,
shaxsiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlarini amalga oshirish yo‘lida to‘siqlar
yuzaga kelsa, ikkinchi tomondan, davlatlarning hududiy yaxlitligi va xavfsizligi,
hukumatlarning barqarorligi, huquq va demokratiyaning ustuvorligi, yanada
tashvishlanarlisi, dunyoda farovon jamiyatlar, xalqaro tinchlik hamda xavfsizlikning
mavjudligi ulkan tahdid ostida qoladi. Bundan tashqari, 76/169-sonli
rezolyusiyada barcha davlatlar hukumatlaridan BMT Inson huquqlari bo‘yicha
kengashining Terrorizmga qarshi kurashda inson huquqlarini rag‘batlantirish va
himoya qilish masalalari bo‘yicha maxsus ma’ruzachisiga uning zimmasiga
yuklangan vazifa hamda majburiyatlarini bajarishida har tomonlama yordam
ko‘rsatishi so‘ralgan. Shu o‘rinda BMT Maxsus ma’ruzachisi Fionnuala Ni
Aolaynning mamlakatimizga 2021 yil 28 noyabr – 7 dekabr kunlari amalga oshirgan
tashrifi davomida O‘zbekiston tomoni u bilan yaqin hamkorlikda ish olib borgani
haqida muxtasar to‘xtalish maqsadga muvofiqdir.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev BMT Maxsus ma’ruzachisi
F.Ni Aolaynni qabul qildi. Muloqot chog‘ida O‘zbekistonning BMT organlari va
huquqni himoya qilish institutlari bilan sherikligini mustahkamlashga qaratilgan
qator qo‘shma xalqaro tadbirlar o‘tkazishga kelishib olindi. BMT Maxsus
ma’ruzachisi O‘zbekiston Prezidenti bilan muloqoti, shuningdek keng jamoatchilik
ishtirokidagi matbuot anjumani va brifinglarda ham O‘zbekistonning “Mehr”
operatsiyasi doirasida fuqarolarni mamlakatga qaytarish, reabilitatsiya va
reintegratsiya qilish borasidagi sa’y-harakatlarini yuksak baholadi. F.Ni Aolayn
Suriya, Iroq va Afg‘onistondan qaytib kelgan shaxslarning reabilitatsiya markaziga
tashrif buyurdi. Toshkent viloyati Bo‘stonliq tumanidagi mazkur maskanda o‘z
vaqtida “qaynoq nuqta”lardan olib chiqilgan ayollar va bolalarni reabilitatsiya qilish
uchun yaratilgan sharoitlar bilan tanishdi. “Oila birligi va jamiyatning qo‘llab-
quvvatlashiga asoslangan o‘zbek modeli repatriatsiya qilish, bolaning manfaatini
ko‘zlash va siyosiy, huquqiy va ijtimoiy harakatlar markazida o‘choqli hududlardan
qaytgan ayollarni samarali reintegratsiya qilish bo‘yicha eng yaxshi amaliyot
namunasidir", dedi BMT Maxsus ma’ruzachisi.
Jahon hamjamiyati va O‘zbekistonning “Mehr” operatsiyasi Ma’lumki, BMT
Inson huquqlari bo‘yicha kengashining 47-sessiyasi doirasida 2021 yil 5 iyul
kuni “Suriya va Iroqdan olib kelingan ayollar va bolalarning reabilitatsiyasi hamda
reintegratsiyasi” mavzuida tashkil etilgan onlayn-tadbirda O‘zbekiston vakillari
ishtirok etdi. Mazkur seminarda Suriyaning shimoli-sharqiy qismida joylashgan
“Al-Hol” va “Roj” lagerlarida qariyb 70 ming inson – 57 davlat fuqarolari
hisoblanuvchi asosan ayollar va bolalar og‘ir ahvolda saqlanayotgani tashvish bilan
qayd etildi. Shuni alohida ta’kidlash joizki, 2019 yildan buyon O‘zbekiston Suriya,
Iroq va Afg‘onistondagi ayollar va bolalarni qaytarish bo‘yicha beshta «Mehr»
operatsiyasini
o‘tkazdi
. Mojaroli hududlardan mamlakatga jami 531 nafar kishi olib
kelindi.
Jahon hamjamiyati O‘zbekistonning o‘z fuqarolarini mojaro zonalaridan,
shu jumladan Iroq va Suriyadan vataniga qaytarish va reintegratsiyasi bo‘yicha
harakatlarini olqishladi. Bunday sa’y-harakatlarda O‘zbekiston kabi faollik
ko‘rsatgan mamlakatlar kam ekani e’tirof etildi.
Xalqaro ekspertlarning fikricha, bu sa’y-harakatlar bolalarni jabrlanuvchilar
sifatida tan olishga hamda bolalar va ayollar uchun gender masalalari inobatga
olingan hamjamiyatlar darajasidagi reintegratsiya dasturlari yordamida ularning
shaxsiy manfaatlarini himoya qilish zarurligiga asoslangani bilan nihoyatda
ahamiyatlidir. Yanada muhimi, kuchli texnik yordam ko‘rsatish va inson
salohiyatini kuchaytirish orqali amalga oshirilgan ushbu sa’y-harakatlar inson
huquqlarini amalga oshirish, demokratiyani rivojlantirish va qonun ustuvorligini
mustahkamlashga xizmat qiladi. Vataniga qaytib kelgan bolalar, ayollar
va oilalarning jamiyatga qaytadan integratsiyalashuvi, bir tomondan, ularning
ijtimoiy jihatdan yakkalanib qolishiga barham bersa, ikkinchi tomondan, jamiyatda
kambag‘allikni kamaytirish orqali tinchlik va barqarorlikni mustahkamlaydi.
BMT Maxsus ma’ruzachisi F.Ni Aolayn terrorizm va ekstremizmga qarshi
kurashdagi yangi yondashuvlarni alohida qayd etdi. Binobarin, O‘zbekiston xalqaro
maydonda terrorizmga qarshi kurashda faol ishtirok etmoqda. Xalqaro aksilterror
koalitsiyalar faoliyatini izchil qo‘llab-quvvatlamoqda. Xususan, mamlakatimiz
BMT Aksilterror qo‘mitasi va MDH Aksilterror markazi faoliyatida qatnashib
keladi.
Uchrashuvda adliya vaziri Ruslanbek Davletov F.Aolaynni O‘zbekiston
Respublikasida xalqaro terrorizm va ekstremizm tahdidlariga qarshi kurash sohasida
amalga oshirilayotgan ishlar bilan tanishtirdi.
Terrorizm va ekstremizmga qarshi kurashda O‘zbekiston hukumati asosiy e’tiborni
ushbu illatning tarqalishiga yordam beruvchi shart-sharoitlar va sabablarni aniqlash
va bartaraf etishga qaratayotgani alohida ta’kidlandi.
R.Davletov inson huquqlari va qonun ustuvorligini hurmat qilish O‘zbekistonda
terrorizmga qarshi kurashning ajralmas qismi hisoblanishi, terrorizmga qarshi
hukumat tomonidan ko‘rilayotgan choralari milliy qonunchilik va mamlakatning
xalqaro huquqiy majburiyatlariga to‘liq mos kelishini ta’kidladi.
Shuningdek, O‘zbekiston inson huquqlari va erkinliklari sohasidagi xalqaro
majburiyatlarini bajarish, jumladan, qiynoqlarning oldini olish, vijdon erkinligi va
diniy tashkilotlar faoliyatini erkinlashtirish, nodavlat notijorat tashkilotlari va
fuqarolik jamiyatining boshqa institutlari faoliyatini rivojlantirish, gender tengligini
ta’minlash sohalarida olib borilayotgan islohotlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar berildi.
O‘z o‘rnida, F.Aolayn O‘zbekistonda keyingi besh yilda amalga oshirilgan
islohotlarning ko‘lami va samaradorligini yuqori baholadi. Jumladan, F. Aolayn
O‘zbekiston hukumati tomonidan o‘z fuqarolarini Yaqin Sharq va Afg‘onistondagi
qurolli mojarolar hududlaridan qaytarish bo‘yicha amalga oshirilgan ishlar va
qaytarilgan fuqarolar reabilitatsiya va reintegratsiya qilish bo‘yicha amalga
oshirilgan ishlarni yuksak baholadi.
F.Aolaynning so‘zlariga ko‘ra, O‘zbekiston ushbu sohada dunyoda yetakchi
davlatlardan biri hisoblanadi va bu yo‘nalishdagi O‘zbekiston tajribasi boshqa
davlatlar uchun ham namuna bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
Tadbir davomida ikki tomonlama o‘zaro hamkorlik aloqalarini kelgusida davom
ettirishga kelishib olindi. Uchrashuv samimiy va do‘stona ruhda o‘tdi. Ekstremizm
va terrorizm insoniyat bilan birga XXI asrga kirib kelgan eng xavfli ijtimoiy
illatlardan biriga aylandi. Ekstremizm bag'rikenglik, rang-baranglik va
hamfikrlilikni rad etishi bilan mamlakat taraqqiyoti va fuqarolararo hamjihatlikka
raxna soladi. Aqidaparastlar nafaqat ijtimoiy hayotning siyosiy, iqtisodiy yoki
madaniy sohalariga zarar yetkazadilar, balki jamiyatga ommaviy tarzda psixologik
bosim o'tkazib, eng mudhish shakllardagi zo'ravonlik va agressivlik mafkurasini
yoyadilar. Shu nuqtai-nazardan, jamiyatda diniy asosda nizolar chiqishiga yo'l
qo'ymaslik, dinni siyosiylashtirish va soxtalashtirish orqali mamlakatdagi ijtimoiy
barqarorlikni izdan chiqarishga qaratilgan har qanday harakatning oldini olish davlat
va jamiyatning oldida turgan hayotiy muhim masalalardan biri hisoblanadi.
Bugungi kunda ekstremizm va terrorizm alohida mamlakatlarning milliy
xavfsizligi va umuman jahon hamjamiyatiga jiddiy tahdid uyg'otayotgan omilga
aylandi. Umumbashariy muammoga aylangan ekstremizm va terrorizmni jahon
hamjamiyati faqat birgalikda, turli tor geosiyosiy manfaatlardan voz kechgan holda
harakat qilibgina yenga olishi mumkinligi aksariyat davlatlar tomonidan tan olingan
ayni haqiqatdir. Ekstremizm va terrorizm illatining so'nggi paytlarda tobora
kuchayib borayotgani mazkur muammoning naqadar dolzarb ekanini ko'rsatadi.
Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev ham bu masala yuzasidan: “Ayni vaqtda dunyoning
ba'zi mintaqalarida yuzaga kelgan notinch vaziyat aholi migratsiyasi kuchayishiga,
bu esa, o'z navbatida, terrorizm va ekstremizmning tarqalishiga hamda ularning
global muammolardan biriga aylanishiga olib kelmoqda. Bunday vaziyatda milliy
davlatchiligimiz, mustaqilligimiz, aholimizning tinch va osoyishta hayoti va
xavfsizligimizni saqlash biz uchun eng ustuvor vazifaga aylanib bormoqda” deb
so'zlaganlar. Ta'kidlash joizki, turli ekstremistik va terroristik tashkilotlar Markaziy
Osiyo davlatlaridagi ijtimoiy-siyosiy vaziyatni izdan chiqarishga qaratilgan
faoliyatini davom ettirmoqda. Shu nuqtai-nazardan, muhtaram Prezidentimiz
Sh.M.Mirziyoyev jahon hamjamiyati e'tiborini Markaziy Osiyoda xavfsizlik va
barqarorlikni ta'minlash maqsadida amaliy hamkorlikni yanada mustahkamlash,
terrorizm va ekstremizm, transmilliy jinoyatchilik va narkotrafik tahdidlariga qarshi
samarali kurashishni BMT preventiv diplomatiya usullaridan foydalangan holda,
shuningdek, MDH, SHHT, EXHT va boshqa nufuzli xalqaro hamda mintaqaviy
tuzilmalar mexanizmlari doirasida ta'minlash mumkin ekaniga, xavfsizlikka
tahdidlarni “o'ziniki va o'zgalarniki” deb ajratishdan voz kechish, “yaxlit xavfsizlik”
tamoyiliga
amalda
rioya
qilish
zarurligiga
qaratmoqda.
O'zbekiston ekstremizm va terrorizm tahdidlari va zararlarini boshidan kechirgan
mamlakat hisoblanadi. Yurtimizda ushbu illatlarga qarshi kurashish, uning
sabablarini oldini olish bo'yicha jahon hamjamiyatiga namuna bo'la oladigan
darajada o'ziga xos tajriba shakllangan. Respublikamizda Prezidentimiz
boshchiligida hukumatimiz tomonidan ekstremizm va terrorizmga qarshi kurash
borasida jahon hamjamiyati uchun namuna bo'lishi mumkin bo'lgan samarali ishlar
qatorida quyidagilarni qayd etish mumkin: To'g'ri yo'ldan adashganlarni ijtimoiy
reabilitatsiya qilish va ularni sog'lom hayotga qaytarish maqsadida mazkur shaxslar
bilan keng jamoatchilikni jalb etgan holda tushuntirish-profilaktika ishlarini tizimli
tashkil qilish, ularni maxsus ro'yxatdan chiqarish bo'yicha mexanizm yaratildi.
Mazkur mexanizmning samarasi sifatida aqidaparastlik g'oyalari ta'siriga tushgan 16
mingdan ziyod fuqarolarning ichki ishlar organlarining maxsus hisobidan
chiqarilishi
jamiyatda
katta
ijobiy
rezonans
berdi.
Yoshlarni ilm-ma'rifatga o'rgatish, ularga islom dinining insonparvarlik mohiyati,
islom madaniyatining asl qadriyatlarini yetkazish, ma'rifiy islom ta'limoti, buyuk
ajdodlarimizning ulkan ma'naviy merosini chuqur o'rganish, jamiyatda diniy va
milliy bag'rikenglik va hamkorlikni mustahkam qaror toptirish orqali aholi, ayniqsa,
yoshlarda aqidaparast g'oyalarga nisbatan mustahkam ma'naviy himoya qobig'i
shakllantirish maqsadida Imom Buxoriy va Imom Termiziy xalqaro il-miy-tadqiqot
markazlari faoliyati yo'lga qo'yildi. Samarqandda hadis va kalom ilmi maktabi,
Buxoroda tasavvuf maktabi, Qashqadaryoda aqida maktabi, Farg'onada islom
huquqi (fiqhi) ilmiy maktablari ochildi. Shuningdek, Davlat Rahbari darajasida
respublikada mavjud diniy konfessiya rahbarlari bilan muloqotlar uyushtirilib,
barcha din vakillariga keng imkoniyatlar yaratib berilmoqda. Har yili O'zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining diniy ekstremizmga qarshi kurash,
millatlararo va konfessiyalararo hamkorlikni yanada kuchaytirishga yo'naltirilgan
kompleks tadbirlar dasturi qabul qilinadi. Ushbu dastur doirasida davlat va jamoat
tashkilotlari, mahalla yig'inlarida, aholining turli qatlamlari orasida ekstremizm va
terrorizm bilan bog'liq tahdidlarning oldini olishga qaratilgan seminar, uchrashuv va
davra
suhbatlari
o'tkazish
yo'lga
qo'yilgan.
Aqidaparastlik g'oyalari tarqalishini oldini olish uchun OAV va boshqa axborot
etkazish vositalaridan samarali foydalanishga urg'u berilmoqda. Xususan, “Diniy
ekstremizm – kelajakka tahdid”, “ekstremizm va terrorizm – taraqqiyot kushandasi”,
“Ogoh bo'ling “Sekta”, “Din niqobi ostidagi axborot xurujlari” nomli bukletlar
tayyorlanib, mahallalarga, turli vazirlik, tashkilot va idoralar orqali aholiga
etkazilmoqda. 1-modda. Ushbu Qonunning maqsadi va asosiy vazifalari
Ushbu Qonunning maqsadi terrorizmga qarshi kurash sohasidagi munosabatlarni
tartibga solishdan iborat. Ushbu Qonunning asosiy vazifalari shaxs, jamiyat va
davlatning terrorizmdan xavfsizligini ta’minlash, davlatning suverenitetini va
hududiy yaxlitligini himoya qilish, fuqarolar tinchligi va milliy totuvlikni
saqlashdan iborat.
2-modda. Asosiy tushunchalar Ushbu Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar
qo‘llaniladi: garovga ushlab turilgan shaxs — qo‘lga olingan yoki ushlab turilgan
shaxsni ozod etish shartlari sifatida davlat hokimiyati va boshqaruv organlarini,
xalqaro tashkilotlarni, shuningdek ayrim shaxslarni biron-bir harakat sodir etishga
yoki bunday harakat sodir etishdan tiyilishga majbur qilish maqsadida terrorchilar
tomonidan qo‘lga olingan yoki ushlab turilgan jismoniy shaxs; terrorizm — siyosiy,
diniy, mafkuraviy va boshqa maqsadlarga erishish uchun shaxsning hayoti,
sog‘lig‘iga xavf tug‘diruvchi, mol-mulk va boshqa moddiy obyektlarning yo‘q
qilinishi (shikastlantirilishi) xavfini keltirib chiqaruvchi hamda davlatni, xalqaro
tashkilotni, jismoniy yoki yuridik shaxsni biron-bir harakatlar sodir etishga yoki
sodir
etishdan
tiyilishga
majbur
qilishga,
xalqaro
munosabatlarni
murakkablashtirishga, davlatning suverenitetini, hududiy yaxlitligini buzishga,
xavfsizligiga putur yetkazishga, qurolli mojarolar chiqarishni ko‘zlab ig‘vogarliklar
qilishga, aholini qo‘rqitishga, ijtimoiy-siyosiy vaziyatni beqarorlashtirishga
qaratilgan, O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksida javobgarlik nazarda
tutilgan zo‘rlik, zo‘rlik ishlatish bilan qo‘rqitish yoki boshqa jinoiy qilmishlar;
Xulosa
Xulosa qilib aytganda, Toshkent xalqaro konferensiyasida BMT Global aksilterror
strategiyasini amalga oshirish bo‘yicha Markaziy Osiyo mamlakatlari
hamkorligining noyob tajribasi taqdim etiladi. Shuningdek, anjumanda terrorizmga
qarshi kurash borasidagi xalqaro va mintaqaviy sa’y-harakatlarni birlashtirishda
BMTning rolini kengaytirish va davlatlar salohiyatini mustahkamlash, ushbu
murakkab jarayonlarda inson huquqlari va qonun ustuvorligini ta’minlash
istiqbollari keng muhokama qilinishi kutilmoqda.
Adliya vazirligida BMTning Terrorizmga qarshi kurash sharoitida inson huquq va
erkinliklarini rag‘batlantirish va himoya qilish masalasi bo‘yicha maxsus
ma’ruzachisi Fionulla Ni Aolayn bilan uchrashuv bo‘lib o‘tdi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
https://poe.com/chat/27ln0v49w80zaxgt95r
2.
https://chat.openai.com/c/33a4550a-3d7b-4825-b340-bd5ce8dbcd74
3.
https://iiau.uz/oz/news/2230
4.
http://pravacheloveka.uz/oz/articles/a10532
5.
http://nhrc.uz/oz/news/faolayn-ozbekiston-tajribasi-namuna-bolib-xizmat-
qilishi-mumkin
| 