-
Ishbosqichl ari va vaqti
|
Faoliyatning mazmuni
|
O‘qituvchi
|
Talim oluvchi
|
1-Oquv mashguloti ga kirish (5
daq)
|
Tashkaliy qism:
1.O‘quvchilarni mashgulotga tayorgarligi va davomatni tekshiradi
|
Mashgulotga tayyorlanadilar
|
2-bosqich. Asosiy (65 daqiqa
|
Tayanch bilimlarni faollashtirish:
1. Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi hamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baholaydi.
Maqsad va vazifani belgilanishi: 2.Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi.(1-ilova)
-
Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi;
-
O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (2 -ilova)
Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish:
-
Kichik axborotli/ tushuntirish/ ko‘rsatma berish/ namoyish. Kuzatish/ insert/ aqliy hujum / va boshqalar.
Yangi o‘quv material bayoni:
-
Nazariy mashg‘ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq, o‘qitish jarayonini
tashkil etish bo‘yicha harakatlar tartibini bayon etadi. Asosiy holatlarni yozdiradi;
|
Uy vazifasini taqdim etadilar.
Savollarga javob beradilar. Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Yozib oladilar. Topshiriqni bajaradilar. Guruhlarda ishlash qoidasi bilan tanishadilar. Har bir guruh o'z topshiriq varaqlari bo'yicha faoliyatini boshlaydi.
Har bir guruh sardorlari chiqib o'z ishlarini taqdim qilishlarini aytadi.
Berilgan qo'shimcha
savollarga javob beradi.
|
|
7.Matnlar,yozuv taxtasi, slaydlar,
|
Guruh ish natijalarini
|
proyektor, kompyuter,chiz ma,yo‘riqnoma
|
o'zaro baholaydilar.
|
bilan nazariy holatlarni bayon qiladi (3-
|
Ma'lumotlarni daftarga
|
ilova)
|
qayd qiladilar.
|
Ya ngi o‘quv materialini mustahkamlash:
|
|
8.Mustahkamlash uchun savollar beradi
|
|
(+4 -ilova).
|
|
Jarayon guruhli davom etishini ma’lum
|
|
qiladi;
|
|
9.Guruhli ishlash qoidasi bilan tanishtiradi
|
|
(1-ilova) topshiriq beradi (4-ilova) va
|
|
baholash mezoni bilan tanishtiradi(2-
|
|
ilova). Ishni bajarish yo‘riqnomasini
|
|
beradi(3-ilova)
|
|
10. Guruhlarda ishlarni boshlashga ruxsat
|
|
beradi. Har bir kichik guruh ishtirokchisi
|
|
vazifani bajarish tartibini tushunganligini
|
|
aniqlash maqsadida qaytar aloqa o‘tkazadi.
|
|
Bajarish jarayonini kuzatadi, maslahatlar
|
|
beradi.
|
|
11. Ishga ajratilgan vaqt tugaganini
|
|
ma’lum qiladi, guruhlar taqdimotini tashkil
|
|
etadi.
|
|
Guruh a’zolariga diqqat bilan eshitishlarini
|
|
va savollar berishlarini, shu bilan birga
|
|
o‘zaro bir-birlarini baholashlarini eslatadi.
|
|
Javoblarni to‘ldiradi va qisqacha xulosalar
|
|
qiladi;
|
|
12. Guruhlar ishini o‘zaro baholashni
|
|
o‘tkazadi, mavzuning har bir qismi
|
|
bo‘yicha xulosalar qiladi, eng asosiylariga
|
|
e’tibor qaratadi, berilayotgan
|
|
ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini
|
|
eslatadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi
|
|
ahamiyati bilan bog‘lab mavzuni
|
|
yakunlaydi..
|
|
3-bosqich Yakuniy (10 daqiqa
|
Mashg'ulot yakuni:
1.Faol ishtirok etgan o'quvchilarni javoblarini izohlab baholanadi va rag'banlantiriladi.
|
Baholar bilan tanishadilar Topshiriqni yozib oladilar
|
|
Uyga vazifani berilishi: 119-124 bet
|
|
|
Kelgusi mashg'ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo'riqnoma beradi.(5-
ilova)
|
| -
ilova
O`qitish natijasi:
1. Elektr tokining inson tanasiga ta`siri haqida tushunib oladilar; 2.Elektr tokidan saqlanish haqida ma’lumotga ega bo’ladilar;
3. Elektr xavfsizligi o`rnini to`g`risida bilimga ega bo’ladilar biladilar
-
ilova
O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari
-
T/R
|
Mezonlar
|
Baho
|
1
|
Olgan bilimlarini ishlab chiqarishda qo‘llay oladigan, ushbu fanni boshqa fanlar bilan bog‘lay oladigan mustaqil ish va vazifalarni to‘liq bajargan va yangilik
kiritishga intilgan, har jihatdan boshqa o‘quvchilarga o‘rnak bo‘ladigan.
|
5
|
2
|
O‘quv ko‘rgazmali qurollardan foydalana oladigan olgan bilimlarini xalq xo‘jaligidagi o‘rnini to‘g‘ri tushungan, mustaqil fikrlay oladigan olgan
bilimlarini tushuntirib bera oladigan.
|
4
|
3
|
Darslarda 95% gacha qatnashgan, ma‘ruza matnini yozgan, o‘quv qurollari to‘liq to‘liq bo‘lgan,
adabiyotlardan foydalanishni bo‘lgan.
|
3
|
-
slayd
Ishlab chiqarishda uchraydigan boshqa xavf manbalaridan elektr 2x-aSvlfaiyd keskin farq qiladi. Chunki, ularni faqatgina maxsus jihozlar va asbob-
uskunalar bilangina aniqlash mumkin.Elektr tokidan jarohatlanish asosan
quyidagi holatlarda yuz berishi mumkin:
-
Slayd
-
Elektr yoyi orqali tok ta’siri.
-
Jihozlar korpusining metall qismlarida bexosdan tok sodir bo‘lishi natijasida.
-
Katta o‘lchamdagi mashinalarni elektr uzatmalariga ruxsat etilgan miqdordan kam
masofada yaqinlashuvi.
-
slayd
-
slayd
-
Slayd
MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR
-
Elektr tokining inson tanasiga qanday ta`siri bor?.
-
Elektr tokidan qanday saqlanish mumkin?. 3.Elektr xavfsizligiga nimalar kiradi?.
Foydalanilgan adabiyotlar:
“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi”
O’.R.Yo’ldashev. O.D.Rahimov. 2002 yil Fan va texnologiya nashryoti 119-124 bet
Internet manbalari
ZiyoNET>Библотека<“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi” http://library.ziyonet.uz>book
-
Ma’ruza: ELEKTR XAVFSIZLIGI.
REJA:
-
Elektr tokining inson tanasiga ta`siri.
-
Elektr tokidan saqlanish. 3.Elektr xavfsizligi.
Xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlaridagi rivojlanish darajasini elektr energiyasisiz tasavvur qilish qiyin. Lekin elektr energiyasi inson mehnatini yengillashtirib ish unumdorligini oshishiga olib kelish bilan bir qatorda, uning hayoti uchun xavfli ham hisoblanadi. Ishlab chiqarishda uchraydigan boshqa xavf manbalaridan elektr xavfi keskin farq qiladi. Chunki, ularni faqatgina maxsus jihozlar va asbob-uskunalar bilangina aniqlash mumkin.Elektr tokidan jarohatlanish asosan quyidagi holatlarda yuz berishi mumkin:
I. Elektr yoyi orqali tok ta’siri.
-
Jihozlar korpusining metall qismlarida bexosdan tok sodir bo‘lishi natijasida.
-
Katta o‘lchamdagi mashinalarni elektr uzatmalariga ruxsat etilgan miqdordan kam masofada yaqinlashuvi. Yuqoridagi holatlarga bog‘liq holda elektr tokidan jarohatlanish sabablarini quyidagi ikki guruhga, уa’ni tashkiliy va texnik sabablarga ajratish mumkin. Tashkiliy sabablarga ishchilarni elektr xavfsizligi bo‘yicha o‘qitilmaganligi va tegishli уo‘riqnomalardan o‘tkazilmaganligi, ishchilarni shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlanmaganligi, elektr qurilmalarini muhandis-texnik xodimlar tomonidan qoni-qarsiz nazorat qilinishi; elektr qurilmalariga profilaktik ta’mirlash ishlarini sifatsiz olib borilishi, ish joylarida elektr qurilmalari va jihozlari bilan ishlash qoidalari hamda ko‘rsatmalarining bo‘lmasligi kiradi. Texnik sabablarga esa tok o‘tkazuvchi qismlarda ishonchli to‘siqlarni bo‘lmasligi, elektr qurilmalari, jihozlari va o‘tkazgichlarini noto‘g‘ri o‘rnatilishi, elektr qurilmalarini o‘rnatishda binolarning elektr xavfsizligi
Bo‘yicha kategoriyalarini hisobga olinmasligi, himoya va saqlash urilmalarining bo‘lmasligi yoki ularni noto‘g‘ri o‘rnatilishi misol bo‘ladi.
Ishlab chiqarishdagi elektrqurilmalarida sodir bo‘ladigan baxtsiz hodisalarning tahlili, asosan ushbu baxtsiz hodisalar elektr qurilmalari bilan ishlashga nomutaxassis ishchilarni qo‘yilishi, himoya vositalari bilan ta’minlash va
undan foydalanish masalalariga e’tiborsiz munosabatda bo‘lish oqibatida sodir bo‘layotganligini ko‘rsatadi. Shu sababli elektr qurilmalaridan foydalanishda baxtsiz hodisalarning oldini olish “Elektr qurilmalarini o‘rnatish qoidalari - (PUE)» ga to‘liq rioya etilishini talab qiladi. Elektr xavfsizligi deb insonlarni elektr toki, elektr yoyi, elektromagnit maydoni va statik elektr tokining xavfli, zararli ta’siridan himoya qilishga qaratilgan tashkiliy va texnik tadbirlar hamda vositalar tizimiga aytiladi. Elektr tokining inson tanasiga ta’siri bir necha omillarga, jum- ladan, tok kuchiga, inson tanasining elektr toki qarshiligiga, kuchlanish miqdoriga, tok turiga va chastotasiga, tokni ta’sir etish vaqtiga, tokning inson tanasi bo‘ylab o‘tish уo‘liga hamda insonning shaxsiy xususiyatlariga bog‘liq bo‘ladi.
Elektr toki insonga uch xil, уa’ni kimyoviy, issiqlik va biologik ta’sir ko‘rsatadi. Kimyoviy ta’sirda inson tanasidagi qon va boshqa organik suyuqliklar buzilishi mumkin. Issiqlik ta’sirida esa tananing ayrim qismlarida kuyish hosil bo‘ladi. Biologik ta’sirda tananing tirik hujayralarini qo‘zg‘alishi vauyg‘onishi oqibatida muskullarni ixtiyorsiz ravishda tortishishi, qisqarishi yuzaga keladi.
Elektr tokining inson tanasiga ta’sirini belgilovchi omillar orasida tok kuchi miqdori asosiy ko‘rsatkichlardan hisoblanadi. Tok kuchini inson tanasiga ta’sir darajasiga qarab quyidagi guruhlarga ajratishimiz mumkin:
-
Sezilarli tok (2 mA gacha).
-
Qo‘yib yubormaydigan tok (10...25 mA).
-
Fibrillatsion tok (50 mA dan yuqori).
Elektr tokidan shikastlanishda inson tanasining qarshiligi muhim rol o‘ynaydi. Inson tanasining elektr toki ta’siriga qarshiligi terining holatiga (quruq yoki ho‘1, dag‘al yoki mayin, jarohatlangan yoki jarohatlanmagan), elektr simi bilan bog‘lanish yuzasiga va darajasiga, tok kuchi va tok chastotasiga, tokning inson tanasi orqali o‘tish уo‘liga hamda ta’sir vaqtiga bog‘liq bo‘ladi. Inson tanasining еlеktr tоkiga qarshiligi 1000 От. dan 100000 От. gacha bo‘lishi mumkin. Odamning tok ta’siriga qarshiligi 30 sek. dan keyin taxminan 25%, 90 sek. dan keyin esa 70 % ga kamayadi.
Inson uchun 10 тА. gacha bo‘lgan o‘zgaruvchan tok, 50 тА. gacha bo‘lgan o‘zgarmas tok xavfsiz hisoblanadi, shuningdek 0,05 А tok kuchi xavfli va 0,1 А tok kuchi halokatli hisoblanadi.
SINOV SAVOLLARI.
-
Elektr tokining inson tanasiga qanday ta`siri bor?.
-
Elektr tokidan qanday saqlanish mumkin?. 3.Elektr xavfsizligiga nimalar kiradi?.
Foydalanilgan adabiyotlar: “Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi»
O‘.R.Yo‘ldashev. O.D.Rahimov. 2002 yil Fan va texnologiya nashryoti
Internet manbalari ZiyoNET>Библотека<“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi» http://library.ziyonet.uz>book
Baholash mezoni
Guruhda ishlashni baholash jadvali
Guruh
|
Javobning aniqligi va toliqligi (2-5 ball)
|
Taqdim etilgan axborot yaqqolligi
(2-5 ball)
|
Guruhning har bir a’zosi faolligi (2-5
ball)
|
Umumiy ball miqdori (2+3+4)
|
Baho (5/4)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
Har bir guruh mezonlar bo‘yicha ballarni jamlab, boshqa guruhlar chiqishini baholaydi. Guruh olgan baho guruhning har bir a’zosi bahosini belgilab beradi: 5 ball – “a’lo”; 4– “yaxshi”; 3 – “qoniqarli”; 2 ball – “qoniqarsiz”.
Dars yakuni O‘qituvchi o‘tgan yangi mavzu bo‘yicha tushunmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o‘quvchilar javobini muhokama qilib, o‘quvchilar bilimini baholaydi va darsni yakunlaydi
O‘quvchilar faoliyatini baholash mezonlari
|
90-100 %
|
5 baho “a`lo”
|
75 – 89 %
|
4 baho “yaxshi”
|
60 – 74 %
|
3 baho “qoniqarli”
|
Nazariy o‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi №16
|
