Me‟yoriy baza asosida smetani hisoblash

69 
–ishlab chiqish bosqichida loyihaning bazis qiymati smeta me‟yorlaridan va 
bo„lishi mumkin bo„ladigan inflyatsiya jarayoni sababli uning qimmatlashuvining 
mo„ljallangan prognozlaridan foydalanish yo„li bilan aniqlanadi; 
–loyihani bajarish bosqichida baholarning ko„tarilishi yuzaga keltirgan 
qo„shimcha xarajatlarning hisob-kitobi amalga oshiriladi. 
Loyihaning umumiy qiymati loyihaning bazis qiymati bilan baholarning 
ko„tarilishi vujudga keltirgan qo„shimcha xarajatlar yig„indisidan iborat bo„ladi. 
Qiymatni baholashda olingan natijalar
. Qiymatni baholash natijasida smeta 
hujjatlari tayyorlanadi va olinadi. Loyihaning smeta hujjatlari quyidagilarni o„z 
ichiga oladi: 
–yig„ma smeta, u butun loyihaga tuziladi va alohida smetalar smeta hisob- 
kitoblari asosida loyihaning umumiy smeta qiymatini aniqlaydi; 
–alohida ish turlari uchun (savdolarni o„tkazish, asbob-uskunalar, qurilmalar 
sotib olish, obodonlashtirish va h.k.) tuziladigan lokal smetalar; 
–alohida turlardagi xarajatlarni (er uchastkasini ajratish bilan bog„liq 
xarajatlar, ishchilarni qabul qilish,materiallarni tashib keltirish, elektr 
qimmatlashishi bilan bog„liq xarajatlar va h.k.) aniqlash uchun o„tkazilgan smeta 
hisob-kitoblari. 
Loyiha qiymatini baholash uchun yuqoridagilar bilan birga qo„shimcha 
axborotlardan foydalaniladi. Ular quyidagilarni o„z ichiga oladi: 
–ishning, loyihaning tarkibiy ko„rinishi ; 
–smetalarni tuzish printsiplari va tartibini izohlovchi hujjatlar ; 
–qabul qilingan ko„zda tutilishlar bo„yicha hujjatlar ; 
–loyiha qiymati intervalining boshlang„ich davrdagi qoidasi. 
Ushbu reja loyihada qiymatning o„zgarishini qay tarzda boshqarishni 
izohlaydi. U loyiha qatnashchilarining talablariga ko„ra formal yoki noformal, 
detallashtirilgan yoki umumiy bo„lishi mumkin. Uloyiha umumiy rejasining 
yordamchi elementi hisoblanadi . 
Loyihada qiymatni rejalashtirishda loyiha byudjetini ishlab chiqish muhim 
ahamiyatga ega. Loyihaning byudjeti uning amalga oshirilishining butun 

70 
muddatiga vaqtning davrlari (yil, kvartal, oy ) bo„yicha loyiha pul mablag„larining 
sarflanishini rejalashtirish uchun mo„ljallangan. Odatda, loyihaning birinchi yili 
pul mablag„lari sarflanishi ancha keng ravishda, to„laqonli tarzda rejalashtiriladi, 
pul vositalarining taqsimlanishi kvartallar, oylar bo„yicha ko„rsatiladi. Loyihaning 
byudjeti shunday tuzilishi kerakki, u rejalashtirilgan vaqt intervalida loyiha 
ishtirokchilarining moliyaviy resurslarga talabini to„la qondirishi zarur. 
Loyiha byudjetini ishlab chiqish masalasini kun tartibiga qo„yishni 
quyidagicha qarab chiqish mumkin: 
Berilgan : 
–bajariladigan ishlarning smeta qiymati ; 
–ishlarni bajarishning kalendar rejasi; 
–loyihani amalga oshirishda o„rnatilgan talablar va chegaralanishlar. 
Yuqoridagilar asosida masalaning shartlarini to„la qondiruvchi loyiha 
byudjetini ishlab chiqish talab qilinadi . 

Download 2,58 Mb.