Portret kompozitsiyada ranglardan foydalanish

57 
1- Bosqich
 
 
 
 
2- bosqich 
3-
bosqich
 
 
 
 
4-bosqich 
 
31-rasm. Portret kompozitsiya ishlash bosqichlari. 

58 
Quyoshli kunda ranglarning o‘ziga xos jihatlarini yaqqol ko‘rishimiz 
mumkin, yuzdagi issiq ranglar yorug‘ soyalarning topilish jarayoni anchagina 
mashaqqat talab etadi. Ochiq havoda qushoshli kunda ranglar tusi yana ravshanroq 
ko‘rinadi.
Qorong‘ilikda hamma buyumlar to‘qlashadi, o‘zaro yorqin va qora 
kontrastlilik kamayadi. Bulutli kunlarida esa yorug‘lik va soya o‘rtasida keskin 
farq bo‘lmaydi. Realistik rangtasvirda shakllarning yoritilish holatini aks ettirishni 
bilish kerak. 
15
Bo‘yoq bilan rangtasvir ishlash jarayonida ranglar orasida rang 
nisbatlari bir-biriga mos bo‘lishi kerak. Asosiy ranglar: sariq, ko‘k, qizil. Ular 
boshqa hamrna ranglar asosini tashkil qiluvchi hisoblanadi
Kartinada issiq va sovuq ranglarning qarama-qarshi kelishi tabiatdagi 
yorug'lik va soya ranglarga asoslanadi. «Kartinadagi kolorit deb predmet yoki 
holatning umumiy rang qiyofasini beruvchi bo‘yoqlar jamlanmasiga aytiladi». 
Agar rassom talanti katta m a’noni, mavzuni, go‘zallikni ochib beruvchi asar 
uchun xizmat qilsa rangtasvir, rangdorlik o‘z-o‘zidan yo‘qolmaydi. Kartinada 
ranglar yordamida badiiy obraz yaratiladi. Shunday ekan rangtasvirda rang muhim 
rol o'ynaydi. Asar yaratishda bo'yoq bilan ishlashdan tashqari ranglarni maqsadli 
o'z o'rniga qo'llay bilish ham katta ahamiyatga egadir. Talabalar ijodiy jarayonda 
rang ko‘rish, ranglardan foydalanish qobilyatlarini rivojlantirish uchun mavzuvli 
kompozitsiyalar ishlash orqali o‘z maxoratlarini oshirishlari tavsiya etiladi. 
Kompozitsion muvozanat. Bu kom pozitsiyaning shunday holatiki, uning 
hamma elementlari o ‘zaro muvozanatlashtiriladi. Lekin bu tushunchani
o‘lchovlarning oddiy tengligi bilan chalkashtirmaslik kerak. Muvozanat 
kompozitsiya asosiy massasi joylashuviga, kompozitsion markazni tashkil qilishga, 
kompozitsiyaning plastik va ritmik qurilishiga, uning proporsional bo'linishiga, 
alohida bo‘laklarn ing o‘zaro va umumiy faktura munosabatlariga bog'liq. Shunday 
qilib, xulosa qilish munkinki, kompozitsiyaning vosita va qonunlaridan birortasi 
ham alohida holda uyg'unlashgan asarni yaratmaydi, chunki ularning hammasi 
o‘zaro bog‘liq va muvofiqlashgan. Kompozitsiya qonunlari muvozanat, simmetrik 
15
 
R.A. Xudayberganov. Rangshunoslik va kompozitsiya asoslari. 2019, 25 bet. 

59 
va asimmetrik kompozitsiyalarda turlicha namoyon bo‘ladi. Simmetriya o‘zicha 
kompozitsiyada muvozanatlashtirish kafolati bo‘la olmaydi. Simmetrik element va 
tekislikning miqdoriy nomuvofiqligi ko‘rinishdan muvozanatlashmagan bo‘lib 
ko‘rinadi. Inson doimo shakl — fazoviy muhitda to‘la hissiy qulaylik va yashash 
garmoniyasini yaratuvchi shakl muvozanatiga intiladi. Simmetrik kompozitsiyani 
muvozanatlashtirish asimmetrik kompozitsiyani muvozanatlashtirishga qaraganda 
osonroq va bunga oddiy vositalar bilan erishiladi, chunki simmetriya kompozitsion 
muvozanat uchun zamin yaratadi. 

Download 11,95 Mb.