O’ZBEKISTON RESPU,LIKASI OILY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
O’RTA MAXSUS ,KASB HUNAR TA’LIMI MARKASI
NAVOIY VILOYATI O’RTA MAXSUS ,KASB-HUNAR TA’LIMI BOSHQARMASI NAVBAHOR AGROIQTISODIYOT KOLLEJI
“KASBIY VA MAXSUS” FANLAR KAFEDRASI O’QITUVCHISI
Tog’aeva Mavjudaning
Ekologiya va atrof muhit muhofazasi fanidan
Atmosfera va uni muhofaza qilish
mavzusida
2 soatlik
Navbahor-2016
“Tasdiqlayman”
O’IBDO’ _______________________
“______” ____________ 2016 yil
Darsning texnologik xaritasi.Kollej (ing . college) - 1) Buyuk Britaniya, AQSH va ayrim boshqa mamlakatlarda oliy, oʻrta, yuqori oʻrta oʻquv yurti (ayrim hollarda universitet tarkibida). Dastlab 13-asr boshlarida Buyuk Brita-niyada vujudga kelgan; 2) Fransiya, Shveysariya, Belgiya, shuningdek, Afrika va Osiyoning ilgari fransuz mustamlaka imperiyasi tarkibiga kirgan bir qancha mamlakatlaridagi oʻrta va toʻliqsiz oʻrta oʻquv yurti. Fransiyada dastlabki K. oʻrta asrda universitetlarda paydo boʻldi; 3) Oʻzbekistonda oʻrta maxsus, kasb-hunar oʻquv yurti. OʻzRning 1997 yil avg .da qabul qilingan "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" va "Taʼlim toʻgʻrisida"gi qonuni hamda OʻzR Vazirlar Mahkamasining 1998 yil fevral dagi qaroriga muvofiq, kasb-hunar kolleji sifatida tashkil etilgan.
Guruh:123-15
11- MAVZU
| Atmosfera va uni muhofaza qilish. |
1.1. O’quv mashg’ulotining ta’lim texnologiyasi modeli
O’quv soati: 2 soat
|
O’quvchilar soni:30
|
O’quv mashg’uloti shakli va turi
|
Nazariy – yangi bilimlarni egallash, tushunchalarni bayon etish, qonunyatlarni shakllantirish(ma’ruza)
|
O'quv мashg’ulot rejasi
|
1.Atmosferani tuzilishi.
2. Atmosferani ifloslanishini oldini olish.
3.Atmosferaning tarkibiy qismlari.
|
O’quv mashg’ulotining maqsadi: Atmosfera va uni muhofaza qilish.
|
Pedagogik vazifalar:
-
Atmosfera va uni muhofaza qilish haqida tushuncha berish;
-
Atmosfera va uni muhofaza qilishning asosiy qoidalarini aniqlash;
-
Atmosfera va uni muhofaza qilish haqida ma’lumot berish;
-
Atmosfera va uni muhofaza qilish qoidalarini ochib berish;
|
O’quv faoliyatining natijalari:
-
Atmosfera va uni muhofaza qilish haqida tushunchalarni aytib beradilar;
-
Atmosfera va uni muhofaza qilishni gapirib beradilar;
-
Atmosfera va uni muhofaza qilish haqida ma’lumotlar beradilar;
-
Atmosfera va uni muhofaza qilish amalda bajarib ko’rsatadilar;
|
O’qitish metodlari
|
Мa’ruza, amaliy ish usuli
|
O’qitish vositalari
|
Мa’ruza matni, kodoskop, slaydlar, tarqatma materiallar, plakat, krosvord, bliss so’rov
|
O’quv faoliyatining tashkil etish shakllari
|
Ommaviy, jamoaviy.
|
O’qitish shart –sharoitlari
|
Ekologiya va atrof muhit muhofazasi faniga mos jihozlangan ekologiya xonasi.
|
Qaytar aloqa usul va vositalari
|
Og’zaki nazorat: bliss savolar, krosvord savollari, test savollari.
Yozma nazorat: klaster, toifalash, amaliy
|
O’quv mashg’ulotining ta’lim texnologiyasi xaritasi
Faoliyat
Bosqichlari
|
Faoliyatning mazmuni
|
O’qituvchining
|
O’quvchilar
|
I. Mavzuga kirish bosqichi
(20 daqiqa)
| -
Navbatchi o’quvchidan hisobot olish va xona tozaligini tekshirish
-
Siyosiy yangilik:
-
o’quvchilar 2 guruhga bo’linadi
1.2 Savollari orqali o’tilgan mavzu mustahkamlanadi.(1-ilova)
1.3 Krosvord savollariga javob berish (2-ilova)
1.4 Test savollariga javob berish (3-ilova)
|
Diqqat qiladilar
Savollarga javob beradilar
Mavzuni va adabiyotlar ro’yxatini daftarlariga yozib oladilar.
|
II. Asosiy
bosqich
(50 daqiqa)
|
Nazariy qism.
2.1. Mashg’ulotning nazariy qismi rejasi bo’yicha tartibli ravishda Atmosfera va uni muhofaza qilish haqida ma’lumotlarni beradi. (4-ilova)
2.2. Mashg’ulotning har bir rejasi bo’yicha xulosalar qiladi. O’quvchilarning e’tiborini asosiy tushunchalarga va ahamiyatli tomonlariga jalb qiladi.
2.3.Savol-javob orqali o’tilgan mavzu mustahkamlanadi.
2.4 Bajarilgan ishlar bo’yicha savollarga javob beradilar.
(5-ilova)
2.6 Bajarilgan ishlarning taqdimotini o’tkazadi va muhokama qiladi. 6-ilova
|
Tinglaydilar va yozib oladilar.
Tinglaydilar.
Savollarga javob beradilar
Tinglaydilar .
Guruhlarda amaliy ishlarni bajaradilar va taqdim qiladilar.
|
III. Yakuniy bosqich
(10 daqiqa)
|
3.1. Mashg’ulot bo’yicha yakuniy xulosalar qiladi. Mazkur mavzu bo’yicha egallagan bilimlar kelajakda qayerlarda qo’llananilishi mumkinligi haqida ma’lumot beradi.
3.2. O’quvchilar faoliyatini va belgilangan o’quv maqsadlariga erishilganlikdarajasini tahlil qiladi va baholaydi.
3.3. Mustaqil ishlashlari uchun uyga vazifalar beradi.
|
Savollar beradilar.
Vazifani yozib oladilar.
|
\
I.MAVZUGA KIRISH BOSQICHI
Siyosiy yangilik: Aziz talabalar!Bugungi kunda davlatimiz og’ir jidolikka yuz tutdi.Birinchi prezidentimiz Islom Abdug’anievich Karimov dunyodan ko’z yumganligi sababli,4-dekabrda O’zbekiston Respublikasi Prezdentini saylash uchun saylov kuni deb elon qilindi.Respublika (lot. respublica, res - ish va publicus - ijtimoiy, umumxalq) - davlat boshqaruvi shakli, unda bar cha davlat hokimiyati organlari saylab qoʻyiladi yoki umummilliy vakolatli muassasalar (parlamentlar) tomonidan shakllantiriladi, fuqarolar esa shaxsiy va siyosiy huquqlarga ega boʻladilar. O’quvchilar “Ona yurtimiz baxtu iqboli va buyuk kelajagi yo’lida xizmat qilish eng oliy saodatdir”degan shior ostida yashaymiz va O’zbekiston Respublikasi Prezdentini saylashga o’z hissamizni qo’shamiz!
II.O’tilgan mavzuni takrorlash bosqichi
1.Ekologiya atamasini fanga kim kiritgan .
A.1866-yil Ernest Gekkel
B.1986-yil D.N. Kashkarov
C.1866-yil Vernadskiy
D.1869-yil J.B. Lamark
E.1894-yil Vernadskiy
2.Ekologiya so’zining ma’nosi nima .
A. Ingilizcha Inson – atrof –muhit
B. Yunoncha oykos-uy, yashash joyi logos- fan
C. Yunon tili (yunon. Ελληνικά [ɛliniˈka]) - yunon tili tarixidagi dastlabki bosqichda - mil. av. 14- 12-asrlardan mil. 1 -4-asrlargacha amalda boʻlgan (hoz. oʻlik) til; greklarning qadimiy tili (yana q. Yunon tili). Yunoncha eko- aql , logos- fan
D..Ingilizcha eko – hayot logos – fan
E. Lotincha eko – atrof muhit , logos – fan
3. Lotin tili - hind-yevropa tillari oilasining italiy tillari guruhiga mansub; Italiyaning oʻrta qismidagi Latsiy viloyatida miloddan avvalgi 8-asrda yashagan lotin kabilasining tili. Lotin tilining asta-sekin Rim hududidan tashqariga tarqalishi va qad. Tuproqda hosil bo’luvchi modda .
A. Ekonisha
B. Bentos
C. Gumus
D.Yerning relifi
E.Edafogen
4.Ekologiya fani nimani o’rganadi .
A.Ayrim turlarning o’zlari yashab turgan muhit bilan o’zaro munosabatlarini
B. Biogeosenozlarning tuzilishi va xossalarini
C. Tirik organizmlarning taralishini
D. Tirik jonzotlarning yashash sharoiti va ularning o’zlari yashab turgan muhit bilan o’zaro munosabatlarini
E. Populyatsiyalar tuzilmasi va dinamikasini
5.Hozirgi kunda qancha hayvon turi yo’qolib ketish xavfi ostida
A.320 tur B.200 tur C.150 tur D.170 tur E.240 tur
6 . Ekologiyaning bo’limlari qaysilar .
A. Autekologiya
B. Sinekologiya
C. Populyatsiyalar ekologiyasi
D. Biosfera haqidagi ta’limot
E. Barchasi
7. “Avestoda “ necha xil suvga ta’rif berilgan .
A. 17 xil B. 25 xil C.20 xil D. 23 xil E.32 xil
8. Tirik tabiatning muhofaza etish ishiga kim katta hissa qo’shgan .
A. Vernadskiy
B. D.N. Kashkarov
C. Ernest Gekkel
D. O. Leopold
E. J.B. Lamark
9. Hayvonot dunyosini muhofaza qilish to’g’ risidagi qonun qachon qabul qilingan
A. 1895 yil oktabr
B. 1982 yil noyabr
C. 1997. yil dekabr
D.1996 yil sentabr
E. 1995 yil yanvar
10 . Suv tubida yashovchilar nima deb ataladi.
A. Plankton
B.Gidrobiont
C. Gumus
D. Bentos
11. Biosfera to’g’risidagi ta’limot asoschisi kim.
A.Vernadskiy
B. D.N. Kashkarov
C.Ernest Gekkel
D. O. Leopold
12. Noosfera so’zining ma’nosi .
A. Yunoncha “noos” aql sfera -shar
B. Yunoncha Atof –muhit
C. Yunoncha “noos” yer sfera -shar
D. Ingilizcha eko – hayot logos – fan
13. Noosfera atamasini fanga kim kiritgan .
A. D. N. Kashkarov
B. Le –Rua
C. V. L. Sukachev
D. A. Levinguk
14. Bir turdagi organizm bosha turdagi organizmning to’qimalari yoki oziq moddalari hisobiga yashaydi
A. Neytralizm
B. Mutualizm
C. Kommensalizm
D. Parazitizm
E. Yirtqichlik
15. Ma’lum yashash joyida o’z mavjudligini cheklanmagan uzoq muddat davomida ta’minlay olish va erkin chatisha olish qobilyatiga ega bo`lgan turalr yig’indisi nima deyiladi .
A. Gomeostoz
B. Populyatsiya
C. Klimaks
D. Boisenoz
E. Ekologik sukssesiya
16. Ayni bir hududda yashovchi tirik organizmlardan tashkil topgan o’z –o’zini tartibga soluvchi yaxlit biologik tizimganima deyiladi.
A. Gomeostoz
B. Populyatsiya
C. Klimaks
D. Boisenoz
17. Ozonnig miqdori necha km balandlikda eng yuqori , ya’ni ko’p bo’ladi .
A.15-17 km
B. 20-25 km
C.30-35 Km
D. 10- 15 km
18. Uzun kun o’simliklar
A. mosh , no’xat , loviya
B. javdar , so’li , bug’doy , arpa
C. Atirgul , xrezantema
D. Kartoshkagul , xrizantema
19. Baliqning ikra tashlashi uchun necha C harorat kerak. Harorat (Temperatura) (lot. temperatura - kerakli aralashma, o'rtacha holat) - moddaning holatini issiq-sovuqligini tavsiflaydigan fizik kattalik.
A. 11 16
B. 6 8
C. 7 8
D. 10 11
20. Ekologik valentlik nima .
A . Organizmlarning omilga nisbatan keskinlik nuqtalari orasidagi chidamlilik chegarasi.
B. Ekologik omollarni muvozanatga solib turadi.
C. Ekologik omillarning organizmga kuchli ta’siri
D. Barcha javoblar to’g’ri.
21. Biotik omillar qanday guruhlarga ajratiladi .
A. fitogen , zoogen, mikrobiogen omillarga
B. Zoogen , mikrobiogen, mikogen.
C. Antropogen , abiotik , biotic
D. Fitogen mikrobiogen, mikogen .
22.Muhitning barcha omillari nechaga bo’linadi va ular qaysilar .
A.2 ga tuproq, subtropik .
B.2 ga biotic , abiotik
C. 2 ga biotic, antropogen
D.3 ga biotic, abiotik , antropogen .
23. Abiotik omillar qanday guruhlarga bo’linadi.
A. iqlimiy, edafik , orografik
B. Iqlim tushunchasi oʻz ichiga muayyan hududda uzoq vaqt davomida yigʻilgan harorat, namlik, atmosfera bosimi, shamol, yogʻin va boshqa meteorologik parametrlar statistikalarini oladi. Ushbu parametrlarning uzoq vaqt emas, balki muayyan vaqtdagi holatlariga ob-havo deyiladi. Iqlimiy , topografik, biotic.
C. Edafik , orografik , topografik .
24. Yorug’likka nisbatan o’simliklar necha guruhga bo’linadi.
A.8 ta
B. 3 ta
C. 5 ta
D.7 ta
25. Bakteriyalar tomonidan chiqariladigan nurlar qaysi rangda bo’ladi.
A. Ko’k va qizil .
B. Ko’k va sariq.
C. ko’k va ko’k-yashil.
D.Qizil va sariq
ASOSIY BOSQICH
Mavzu: Atmosfera va uni muhofaza qilish.
Reja
1.Atmosferani tuzilishi.
2. Atmosferani ifloslanishini oldini olish.
3.Atmosferaning tarkibiy qismlari.
| 