Fanning ishchi dastur “Tibbiy profilaktika ishi” yo‘nalishi bo‘yicha o‘quv dasturi va o‘quv rejasi asosida tuzilgan, TTA Ilmiy-metodik kengashi yig‘ilishida muhokama qilingan, 2013 yil «____»dagi «____»-son majlis bayoni bilan ma'qullangan.
1.So‘z boshi (Kirish).
Vrach nazorati jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarning jismoniy rivojlanganligini, ichki organlarning va organizmning funksional holatini, jismoniy yuklamalarning organizmga ta'sirini, organizm tomonidan berilayotgan javob reaksiyalarini, organizm sistemalarining funksional holatini baholashni, jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarga va shug‘ullanish sharoitlariga qo‘yilgan sanitar gigienik talablarni o‘rganadi.
1.1.O‘qitish maqsadi va vazifalari.
O‘qitish maqsadi :
Talabalarni aholining turli kontingentlari orasida, ularni jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlari bilan shug‘ullanishga ruxsat berish uchun tibbiy tekshiruvdan o‘tkazish qoidalarini o‘rgatish. Aholining soglig‘ini mustahkamlash, ijtimoiy va maishiy sharoitlarga moslashishini (adaptatsiyasini) yaxshilash uchun jismoniy yuklamaning organizmga ta'sirini baholash usullarini, jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarga va shug‘ullanish sharoitlariga qo‘yilgan sanitar gigienik talablarni o‘rgatish.
O‘qitish vazifalari :
-jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarni morfologik va funksional holatini baholashning asosiy prinsiplarini o‘rgatish ;
-jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlarida jismoniy mashqlarning samaradorligini baholash usullarini o‘rgatish ;
-asosiy, tayyorlov va maxsus tibbiy guruhlarida shug‘ullanish uchun ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalarni aniqlash ;
-jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarga qo‘yilgan sanitar gigienik talablarni va baholashni o‘rgatish;
-jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanish sharoitlariga qo‘yilgan sanitar gigienik talablarni va baholashni o‘rgatish;
-vrach nazorati bo‘yicha hujjatlarni rasmiylashtirishni va vrach nazorati xonasini jihozlashni o‘rgatish.
1.2.Fan bo‘yicha talabalarning bilimiga, o‘quviga
va ko‘nikmalariga qo‘yiladigan talablar.
Talaba bilishi kerak.
-jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarning jismoniy va funksional holatini baholash usullarini;
-dispansirizatsiya o‘tkazishda vrach nazoratining asosiy usullarini;
-nafas va yurak-qon tomir sistemalarining organizmga ta'sir etayotgan jismoniy yuklamaga nisbatan bo‘ladigan javob reaksiyalarini;
-jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanish sharoitlariga qo‘yilgan sanitar gigienik talablarni;
-jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarga qo‘yilgan sanitar gigienik talablarni;
-jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilarni tibbiy guruhlarga saralashlarni.
Talaba malakalarga ega bo‘lishi kerak.
-mustaqil tibbiy xulosa berish va vrach nazorti kartasini (061-u shakl) to‘ldirishni;
-asosiy, tayyorlov va maxsus tibbiy guruhlari mashg‘ulotlarida shug‘ullanishga ruxsat berish uchun tibbiy ko‘rik turlarini va o‘tkazilish tartiblarini ;
-akademik guruhlarda va shifobaxsh jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida vrach - pedagogik nazoratini o‘tkazishni;
-vrach nazorati xonasining jihozlanishini.
Talaba ko‘nikmalarni ortirishi kerak.
-organizmning jismoniy ish bajarish qobiliyatini aniqlash usullarini o‘zlashtirishi;
-mustaqil ravishda somatoskopiya va antropometriyani o‘tkazishi;
-mustaqil funksional sinamalarni o‘tkazishi va olingan natijalar asosida yurak-qon tomir, nafas va vegetativ nerv sistemalarning funksional holatlarini baholashi;
-yurak-qon tomir, nafas va vegetativ nerv sistemalarining berilayotgan jismoniy yuklamalarga javob reaksiyalarini aniqlashi va baholashi.
-jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanish sharoitlarini sanitar gigienik baholashi.
1.3.O‘quv rejasidagi boshqa fanlar bilan aloqasi.
Vrach nazoratini o‘tkazishda va masalalarini hal qilishda vertikal integratsiya bo‘yicha odam anatomiyasi, normal va patologik fiziologiya, biologiya, umumiy gigiena, jismoniy tarbiya fanlarini bilishi, gorizontal integratsiya bo‘yicha mehnat va kommunal gigienasi, ovqatlanish va bolalar va o‘smirlar gigienasi, ichki kasaliklar propedevtikasi, terapiya va xirurgiya, doya-ginekologiya fanlarini bilishi lozim.
1.4.Talabalar bilishi kerak bo‘lgan amaliy ko‘nikmalar
minimumi
1.Shug‘ullanuvchilarning jismoniy rivojlanganligini baholash va ulardagi nuqsonlarni aniqlab, korreksiyaga yo‘llanma berish.
2.Funksional sinamalar yordamida jismoniy yuklama berib, organizm sistemalarining funksional holatini baholash, jismoniy mashg‘ulotlarda shug‘ullanish uchun ruxsat berish.
3.Shug‘ullanuvchilar organizmining fiziologik holatini aniqlash va baholash, tibbiy guruhlarga ajratish va tibbiy xulosa berish.
4.Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanishga ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalar.
5.Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish vaqtida vrach-pedagogik nazoratni o‘tkazish.
6.Sport bazalari holatini, sport inshoatlari va sport inventarlar mosligini belgilangan normativlar bo‘yicha baholash.
7.Aholi o‘rtasida ommaviy sog‘lomlashtirish ishlarini olib borish.
1.5.Talabalar bilimining nazorati.
O‘qitilgan materiallar bo‘yicha talabalarning bilimini va ko‘nikmalarni o‘zlashtirish darajasini baholash butun dars o‘tish vaqtida 2 bosqichda olib boriladi : kunlik joriy nazorat va yakuniy nazorat bo‘yicha reyting ballari qo‘yiladi. Yakuniy nazorat fan tugashi bilan o‘tkaziladi. Talabalar bilimining nazorati har xil ko‘rinishda olib boriladi : og‘zaki so‘rov, vaziyatli masalalarni yechish, o‘rgatuvchi-nazorat qiluvchi testlarga yozma yoki og‘zaki javob, amaliy ko‘nikmalarni bajarish, o‘qitishning yangi texnologiya usullari bilan baholash. Bundan tashqari talabalar mustaqil ish topshiradilar va ular kundalik joriy nazoratda baholanadi.
Fan bo‘yicha reyting ballari joriy nazorat va yakuniy nazorat ballarining yig‘indisi fan bo‘yicha qaydnomalarga va talabalarning reyting kitobchalariga qo‘yiladi.
1.6.O‘quv texnologiyalaridan foydalanish
O‘qitish jarayonida darslik va qo‘llanmalardan, internetdan olingan yangi ma'lumotlardan, tarqatma materiallardan (sinamalarni o‘tkazish tartibi, jadvallar, krasvord, baholash usullari), o‘qitishning yangi texnologiya usullaridan (yumoloq stol atrofida, miyaga hujum, kichik guruhlar va h.z), o‘lchov va sinamalarni o‘tkazish uchun zaruriy asboblardan (antropometrik o‘lchov asboblari, veloergometr, tonometr, fonendoskop va boshqalar), videofilmlardan foydalaniladi.
2.Ma'ruza matnlarining mazmuni.
Ma'ruza 1. Vrach nazoratining vazifalari vamazmuni. Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchi aholining har xil toifalarini tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish. Jismoniy yuklamalar ta'sirida organizmda bo‘ladigan o‘zgarishlar. 2 soat.
Vrach nazorati fanining vazifalari va ish mazmuni, sport tibbiyoti haqida tushuncha. Vrach nazorati xizmatini tashkil etish. Jismoniy mashqlarni qo‘llash yo‘nalishlari va maqsadi. Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilar o‘rtasida o‘tkaziladigan tibbiy ko‘rik turlari va ularni o‘tkazishdan maqad. Tibbiy guruhlar va ularga saralash prinsiplari. Talabalarni jismoniy mashqlar ta'sirida shug‘ullanuvchi organizmida bo‘ldigan ijobiy va salbiy o‘zgarishlar bilan tanishtirish.
2-ma'ruza. Vrach nazoratida qo‘llaniladigan funksional sinamalar.
Sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish inshoat-larining saqlanishiga sanitar-gigienik talablar. Sportchilarning shaxsiy gigienasi. Sporchilar ovqatlanishiga gigienik talablar. 2 soat.
Talabalarga organizmning yurak-qon tomir, nafas va vegetativ nerv sistemalarining fnuksional holatini baholovchi funksional sinamalar, berilayotgan jismoniy yuklamalarga organizmning javob reaksiya turlarini, sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish inshoatlarinng saqlanishiga, sportchilarning shaxsiy gigienasi, ovqatlanishiga sanitar-gigienik talablar bilan tanishtirish va uning ahamiyatini tushuntirish.
3-ma'ruza. Bemorlarning tibbiy va ijtimoiy tiklanishida shifobaxsh jismoniy tarbiya. 2 soat.
Odam organizmiga jismoniy mashqlarning asosiy ta'sir mexanizmlari, shifobaxsh jismoniy tarbiyaning umumiy asoslari – vosita va shakl turlari, harakat tartibotlari va ularning vazifalari, turli kasalliklarni davolash maqsadida tuziladigan gimnastik mashqlar kompleksining prinsiplari tushuntiriladi.
Adabiyotlar : A.1,2,4.
Q.7,8,10,11
Integral ma'ruza. (Gorizontal integratsiya.) “Sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish inshoatlarining saqlanishiga sanitar-gigienik talablar. Sportchilarni shaxsiy gigienasi. Sporchilar ovqatlanishiga gigienik talablar”.
Kommunal va mehnpt gigiena, ovqatlanish va bolalar va o‘smirlar gigienasi kafedralari bilan.
3.Amaliy mashg‘ulotlar mavzusi
Amaliy mashg‘u-lot №
|
Mos keluchi
ma'ruza №
|
Soat
|
Mavzular nomi va ularning bo‘limlar bo‘yicha mazmuni
|
Adabiyotlar
|
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
|
1
2
1
1
2
2
2
2
2
2
2
3
4
4
4
1
|
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
|
Vrach nazoratining asosiy vazifalari. Sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchi aholining har xil toifa-larini tibbiy tekshirish. Vrach nazorati kartasi (061/u shakl) bilan tanishtirish.
Sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ul-lanuvchilarda o‘tkaziladigan tibbiy ko‘rik turlari bilan tanishtirish. Tibbiy guruh-lar haqida tushuncha berish. Sport va jis-moniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilarning anamnezini yig‘ish xususiyatlari. Vrach nazorati kartasi (061/u shakl) bilan tanish-tirish va rasmiylashtirishni o‘rgatish.
Sport inshoatlarining gigienasi. Sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish inshoatlarini saqlashga sanitar gigienik talablar (sport maydonlari, yopiq inshoatlari, suzish basseynlari). Sport inshoatlarining sanitar holati bo‘yicha xulosa.
Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ul-lanish sport inshoatlariga qo‘yilgan gigie-nik talablar bilan tanishtirish.Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanish sport inshoatlarining sanitar holati bo‘yicha beriladigan xulosalar bilan tanishtirish.
Jismoniy rivojlanish haqida tushuncha. Jismoniy rivojlanganlikni antropo-metriya va somatoskopiya ma'lumotlariga asoslanib aniqlash. Tana tuzilish tiplari. Sport turiga saralash.
Jismoniy rivojlanganlikning antropo-metrik ko‘rsatkichlarini olish : spiromet-riya, dinamometriya, tana uzunligi va vaznini, ko‘krak qafasining aylanasini o‘lchash. Samotoskopiya ko‘rsatkichlarini olish : umurtqa pog‘onasi, qomat, ko‘krak qafasi, oyoq, tovon shakllari. Kalipero-metriya : tana vaznining tarkibiy qismini aniqlash (suyak, mushak va yog‘).
Jismoniy rivojlanganlikni baholash usullari (standart, indekslar, korrelya-siya, persentiliy). Antropometrik ko‘rinish. Jismoniy rivojlanganlik haqida xulosa.
Jismoniy rivojlanganlikni baholovchi indekslar, standart va korrelyasiya usul-lari haqida tushuncha. Olingan natijalar asosida jismoniy rivojlanganlikni indekslar usuli yordamida baholash.
Jismoniy tarbiya va sprot bilan shug‘ul-lanuvchilarning funksional holati haqida tushuncha. Vrach nazoratida qo‘llaniladigan funksional sinamalar. Yurak-qon tomir sistemasining funk-sional sinamalari (Martine, Letunov sinamalari).
Muntazam shug‘ullanish natijasida orga-nizmda kuzatiladigan funksional va morfologik o‘zgarishlar. Yurak-qon tomir sistemasining funksional holatini baho-lashda qo‘llaniladigan Letunov va Martine sinamalarining o‘tkazilish tartibi. Martine sinamasini o‘tkazish va olingan natijalar asosida yurak-qon tomir siste-masining funksional holatini baholash, javob reaksiya tiplarini aniqlash.
Nafas (Genchi, Shtange, Rozental, Serkin) va vegetativ nerv (ortostatik, klinoortostatik) sistemalarining funksional sinamalari.
Nafas sistemasining funksional holatini baholashda qo‘llaniladigan Shtange, Genchi, Serkin va Rozental sinamalarining o‘tka-zilish tartibi va olingan natijalarni baholash. Vegetativ nerv sistemasining funksional holatini baholashda qo‘lla-niladigan ortostatik va klinoortostatik sinamalarining o‘tkazilish tartibi va olingan natijalarni baholash. Talabalar bilan Shtange, Genchi va Serkin sinama-larini o‘tkazish va olingan natijalarni baholash.
Tashqi nafas olishning funksional holatini aniqlash (spirometriya, pik-floumetriya va ma'lumotlar tahlili).
Tashqi nafas olishning ochiq va yopiq usul-lari haqida tushuncha. Tekshiriluvchidan olingan spirogramma yordamida nafasning minutlik hajmini, nafas olish sonini, nafasning o‘rtacha chuqurligini, o‘pkaning tiriklik sig‘imini, o‘pkaning maksimal ventilyasiyasini, maksimal nafas olganda nafaslar soni va chuqurligini, rezerv na-fasni, kislorod hajmini aniqlash. Talaba-larga berilgan spirogrammalarni mustaqil baholash.
Jismoniy ish bajarish qobiliyatini aniqlash. Garvard step-testi.
Organizmning ish bajarish qobiliyati va tiklanish jarayonlari haqida tushuncha. Garvard step-testining o‘tkazilish tartibi, olingan natijalar asosida Garvard step-testi indeksini aniqlash, olingan indeks orqali organizmning tiklanish jarayon-larini baholash. Talabalar bilan Garvard step-testini o‘tkazish va olingan natijalarni baholash.
PWC-170 submaksimal testi. Kislorod-ning maksimal iste'mol qilinishini aniqlash.
PWC-170 submaksimal testi haqida tushun-cha, o‘tkazilish tartibi, olingan natijalar asosida organizmning ish bajarish qobi-liyatini baholash. Kislorodning maksimal iste'mol qilinishini aniqlovchi bevosita va bilvosita usullari haqida tushuncha. Talabalar bilan PWC-170 submaksimal testini veloergometrda bajarish va olingan natijalarni baholash.
Vrach-pedagogik nazorat (VPN). Jismoniy mashg‘ulot zichligi. Fizio-logik egri chiziq haqida tushuncha. Hol-sizlanish (toliqish) va haddan tashqari shug‘ulanishni diagnostikasi.
Vrach-pedogogik nazoratining vazifalari, nazorat usullari, ya'ni o‘tkazilayotgan mashg‘ulot zichligi (xronometraj), fiziolo-gik egri chizig‘i va holsizlanish daraja-larini aniqlash bilan tanishtirish. Jis-moniy tarbiya mashg‘ulotlarida vrach-pedagogik nazoratining usullarini qo‘llash va olingan natijalarini baholash.
Jismoniy yuklamalar ta'sirida shug‘ullanuvchi organizmida bo‘ladigan o‘zgarishlar. Sport bilan shug‘ullanuv-chilarda ko‘p uchraydigan patologik holatlar. Sport jarohati profilak-tikasi.
Doimiy bajariladigan jismoniy yuklama-lar ta'sirida shug‘ullanuvchi organizmida bo‘ladigan o‘zgarishlar, jismoniy yuklama-lardan noratsional foydalanganda sport turlariga xos ravishda yuzaga keladigan patologik holatlar. Yuzaga keladigan patologik holatlar va jarohatlarning profilaktikasi.
Sport amaliyotida tiklanish vositala-rini kompleks qo‘llash (sport rejimi, sprortchilar ovqatlanishi, sportchini shaxsiy gigienasi). Sportchilarni medi-kamentoz taminlanishi. Doping haqida tushuncha.
Sport dunyosida keng tarqalgan va qo‘llani-ladigan doping turlari, sportchilarning rejimi, ovqatlanishi, shaxsiy gigienasi haqida tushuncha berish.
Shifobaxsh jismoniy tarbiyaning umu-miy asoslari–vositalari, shakllari. ShJTning o‘ziga xos xususiyatlari va ta'sir mexanizmlari. Shifobaxsh jismoniy tarbiyada keng qo‘lla-niladigan vositalar va shakllarning turlari haqida tushuncha berish va ularning bemorlarni davolashdagi ahamiyatini tushuntirish.
Statsionarda va sanotoriylarda qo‘lla-niladigan ShJTning harakat tartibot-lari va vazifalari. Chiniqishning asosiy prinsiplari. ShJTning harakat tartiboti haqida tushun-cha berish, bemorlarni davolashda harakat tartibotlarini to‘g‘ri tanlashga va vazifa-larini to‘g‘ri qo‘yishga o‘rgatish.
Massaj (organizmga ta'sir mexanizmi, texnika va metodikasi). Gigienik, profilaktik, davolovchi, kosmetik massaj. Massaj va uning turlari, ta'sir mexanizm-lari haqida tushuncha berish, bemorlarni davolashda ularning ahamiyatini tushuntirish.
Sog‘lom turmush tarzi, sog‘lom turmush tarzini shakllantirishda jismoniy tarbiya va sportning ahamiyati. Jismo-niy tarbiya va sport bilan shug‘ullanish-ga qarshi ko‘rsatmalar. Vrach-jismoniy tarbiya dispanseri. Vrach nazorati kartasini rasmiylashtirish va himoya qilish.
Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ulla-nishga ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalar haqi-da tushuncha berish. Talabalar tomonidan vrach nazorati (061/u shakl) kartasini rasmiylashtirish va uni himoya qilish. Kartani topshirish.
|
A.1.2,3,4,5,7
Q.7,8,10,11
A.1,2,3,4,6,7
Q.78,89,11
A.1,2,3,4,6,7
Q.1,2,3,4,6,7,8,9,10
A.1,2,3,6,7
Q.1,2,3,4,6,7,8,9,10
A.1,2,3,4,6,7
Q.1,2,3,4,6,7,8,9,10
A.1,2,3,5,7
Q.1,2,3,4,7,
10
A.1,2,3,4,5,6,7
Q.1,2,3,4,7,
10
A.1,2,3,4,5,6,7
Q.2,4,7,10,11
A.1,2,4,7
Q.1,2,3,4,7
A.1,2,4,7
Q.1,2,3,4
A.1,2,3
Q.1,2,3,4.
A. 1,2,4,7
Q.1,2,3,4,7
A.1,2,4,7
Q.1,2,3,4,7
A.1,2,4,7
Q.1,2,3,4,7
A.1,2,3,4,5,6,7
Q.4,5,7,10,
A.1.2,3,4,5,7
Q.7,8,10,11
|
Mustaqil ish.
Mashg‘ulot №
|
Mos keluvchi ma'ruza
|
Mustaqil ishlar mavzusi va mazmuni
|
Ajratil-gan soat
|
Adabiyotlar ko‘rsatkichi
|
1
|
1
|
1.Tibbiyotning jismoniy tarbiya va sportdagi ahamiyati.
2.Sport musobaqalarini tibbiy ta'minlash.
|
1
|
A.1,2,5,6,7
Q.1,3,10
|
2
|
2
|
1.Sport inshoatlaridan foyda-lanishida gigienaning o‘rni.
2.Yopiq sport inshoatlarini saqlashda qo‘llaniladigan asosiy gigienik usullar.
|
1
|
A.1,2,5,6,7
Q.1,3,10
|
3
|
1,2,3
|
1.Inson hayotida jismoniy rivojlanganlikning ahamiyati.
2.Jismoniy rivojlanganlik ko‘rsatkichlariga asoslanib sport turlari bilan shug‘ullanishga saralash.
|
1
|
A.1,2,5,6,7
Q.1,3,10
|
4
|
1,2,3
|
1.Shug‘ullanuvchilarning jismoniy rivojlanganligini baholashda qo‘llaniladigan klinik va paraklinik tekshiruv usullari.
|
1
|
.1,2,6,7
Q.1,2,6,8,10
|
5
|
1,2,3
|
1.Jismoniy yuklama ta'sirida yurakda bo‘ladigan o‘zgarishlar. 2.Sport yuragining o‘lchamlarini aniqlash (telerentgenometriya, exokardiografiya) va baholash usullari.
|
1
|
A.1,2,3,4,6,7
Q.1,2,3,4,7,8,
9,10
|
6
|
1,2,3
|
1.Jismoniy yuklama ta'sirida o‘pkada bo‘ladigan o‘zgarishlari.
2.Aniqlash (rentgenografiya, pnev-motaxometriya) va baholash usullari.
|
1
|
A.1,2,6,7
Q.1,2,6,8,10
|
7
|
1,2,3
|
Tashqi nafas olishning funksional xolatini aniqlashda qo‘llanila-digan zamonaviy usullar.
|
1
|
A.1,2,6,7
Q.1,2,6,8,10
|
8
|
1,2,3
|
Sportchilarning rivojlanishida jismoniy ish qobiliyatini oshirish usullari.
|
1
|
A.1,2,5,6,7
Q.1,3,10
|
9
|
1,2,3
|
Sport bilan shug‘ullanishda orga-nizm ish bajarish qobiliyatining o‘ziga xosligi.
|
1
|
A.1,2,5,6,7
Q.1,3,10
|
10
|
1,2,3
|
1.Sport bilan shug‘ullanuvchilar ustidan shifokor pedagogik nazorat bosqichlari.
2.Haddan tashqari shug‘ullanish haqida tushuncha.
|
1
|
A.1,2,6,7
Q.1,2,6,8,10
|
11
|
1,2,3
|
1.Sport jarohatlanishi haqida tushuncha, klassifikatsiyasi, sababi, mexanizmi.
|
1
|
A.1,2,4,5,6,7
Q.2,3,4,7,10
|
12
|
1,2,3
|
1.Sportchilarning ratsional ovqatlanishi haqida tushuncha.
2.Jismoniy ish qobiliyatini oshirishda va yuklamalardan keyin organizmning tiklanishida farmo-kologik vositalarni ahamiyati.
|
1
|
A.1,2,4,5,6,7
Q.2,3,4,7,10
|
13
|
4
|
1.ShJTning effektivligini baho-lash usullari.
2.Bemorlarni davolashda ShJTning ahamiyati.
|
1
|
A.1,2,6,7
Q.1,2,6,8,10
|
14
|
1,2,3,4
|
Inson hayotida chiniqishning ahamiyati.
|
1
|
A.1,2,6,7
Q.1,2,6,8,10
|
15
|
1,2,3,4
|
Organizm funksional tikla-nishida massajning tutgan o‘rni.
|
1
|
A.1,2,5,6,7
Q.1,3,10
|
16
|
1,2,3,4
|
1.Salomatlikni mustaxkamlashda jismoniy tarbiyaning o‘rni.
2.Organizmning sog‘lom rivojlani-shiga zararli omillarning ta'siri.
|
1
|
A.1,2,5,6,7
Q.1,3,10
|
5.O‘quv yuklamasining hajmi
Ish hajmi
|
O‘quv yuklamasining auditoriya mashg‘ulotlari turi bo‘yicha taqsimoti (soat)
|
Mustaqil
ish
|
Jami
|
Ma'ruzalar
|
Amaliy
mashg‘ulot
|
|
54
|
40
|
6
|
32
|
16
|
6. Fan bo‘yicha ko‘nikma, malakalar va bilimlarini baholash kriteriyalari va reyting nazorati
Talabaning tayyorgarlik sifatini belgilovchi asosiy kriteriyasi uning reytingi hisoblanadi, bu esa joriy va yakuniy nazorat baholarining yig‘indisidan chiqariladi.
Fan bo‘yicha 100 ball kuyidagicha taqsimlanadi:
№
|
Nazorat turi
|
Maksimal ball
|
Koeffitsient
|
O‘tish ball
|
1.
|
Joriy nazorat
|
50
|
0,5
|
27,5
|
2.
|
Yakuniy nazorat
|
50
|
0,5
|
27,5
|
|
JAMI
|
100
|
1
|
55,0
|
Amaliy mashg‘ulotlarni baholash kriteriyasi bo‘lib, talabaning mashg‘ulotga tayyorgarligi va vazifalarni, mustaqil ishini bajarish sifati baholarining yig‘indisidan kelib chiqadigan joriy bahosi hisoblanadi.
Joriy nazoratni baholash mezoni
№
|
O‘zlash-tirish %
|
Baho
|
Talabaning bilim darajasi
| |
1
|
96-100
|
A'lo
«5»
|
Mavzu bo‘yicha o‘z fikrini to‘liq bayon etadi, barcha berilgan savollarga to‘liq to‘g‘i javob beradi, tahlil qiladi va xulosa chiqaradi, ijodiy fikrlaydi, auditoriyada mavzuni muhokama qilishda faol qatnashadi. Mavzu bo‘yicha vaziyatli masalalarni yechadi, test savollariga to‘liq va to‘g‘ri javob beradi. Erkin tasavvurga ega bo‘lib, kerak bo‘lganda o‘qituvchi bilan o‘z fikrini almasha oladi. TMI 10 ta manbadan oshiq bo‘lgan internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib yozilgan yuqori sifatli referatlar, slaydlar, banerlar, videofilmlar majmuasi tayyorlangan.
| |
2
|
91-95
|
Mavzu bo‘yicha o‘z fikrini to‘liq bayon etadi, barcha berilgan savollarga to‘liq to‘g‘ri javob beradi, tahlil qiladi va xulosa chiqaradi, ijodiy fikrlaydi, auditoriyada mavzuni muhokama qilishda faol qatnashadi, mustaqil mushohada yuritadi. Mavzu mohiyatini tushuntira oladi, erkin tasavvurga ega bo‘ladi, o‘qituvchi bilan bemalol fikr almasha oladi. TMI 10 ta manbadan oshiq bo‘lgan internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib yozilgan yuqori sifatli referatlar, slaydlar, banerlar majmuasi.
|
3.
|
86-90
|
Mavzu bo‘yicha o‘z fikrini yetarli darajada bayon etadi, barcha berilgan savollarga to‘g‘ri javob beradi, tahlil qiladi va xulosa chiqaradi, ijodiy fikrlaydi, auditoriyada mavzuni muhokama qilishda qatnashadi. Mavzu bo‘yicha amaliy ish natijalari bo‘yicha mustaqil tekshirish bayonnomasini to‘ldiradi. TMI 10 ta manbadan oshiq bo‘lgan internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib yozilgan yuqori sifatli referatlar, slaydlar majmuasi.
|
4
|
81-85
|
Yaxshi
«4»
|
Mavzu bo‘yicha o‘z fikrini yetarli darajada bayon etadi, barcha berilgan savollarga to‘g‘ri javob beradi, tahlil qiladi va xulosa chiqaradi, ijodiy fikrlaydi, auditoriyada mavzuni muhokama qilishda qatnashadi. TMI 8-10 ta manbali internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib yozilgan, chiroyli rasmiylashtirilgan, 15-20 ta bir turdagi animatsiyali referatlar. Barcha ma'lumot-larni to‘liq hajmda ko‘rsatib beradi, biroq zerikarli rasmiylashtirilgan.
|
5
|
76-80
|
Javoblar to‘g‘ri, ammo to‘liq emas, o‘qituvchining qo‘shimcha savollari bo‘yicha kamchilikni to‘ldiradi, mavzuni muhokama qilishda yetarlicha faol. Auditoriyadagi topshiriklarni bajariщda katnashadi. TMI 5-8 ta manbali internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foyda-lanib yozilgan, chiroyli rasmiylashti-rilgan, 10-15 ta bir turdagi animatsiyali referatlar. Barcha ma'lumot-larni to‘liq hajmda ko‘rsatib beradi, biroq zerikarli rasmiylashtirilgan.
|
6.
|
71-75
|
Mavzuni muhokama qilishda yetarlicha faol, ammo xatoliklarga yo‘l qo‘yadi, Auditoriya ishlarini bajarishda qatnashadi, kerakli yozishlarni amalga oshiradi. TMI 3-5 ta manbali internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib yozilgan, chiroyli rasmiylashtirilgan, 5-10 ta bir turdagi animatsiyali referatlar. Barcha ma'lumot-larni to‘liq hajmda ko‘rsatib beradi, biroq zerikarli rasmiylashtirilgan.
| |
7.
|
66-70
|
Qoniqarli
«3»
|
Javoblar 50% ga to‘g‘ri, ammo berilgan savolning mohiyatini tushunadi; topshiriqlarni bajara oladi, biroq unda 2-3 xatoliklarga yo‘l qo‘yadi.
| |
8
|
61-65
|
Javoblar 50% ga to‘g‘ri, savol mohiyatini hamma vaqt ham to‘g‘ri tushunmaydi, topshiriqlarni o‘qituvchi yordamida bajaradi va shunda ham 2-3 ta xatoga yo‘l qo‘yadi. 2-3 ta manbali internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib qoniqarli yozilgan referat-lar. Referat chiroyli rasmiylash-tirilgan, biroq xatolari bor, ketma-ketlikka rioya qilinmagan holda, mavzu yarim chala ochib berilgan. Mavzuning yarim mazmunini ochgan 5-10 ta bir xil turdagi animatsiyali, monton rasmiylashtirilgan slaydlar majmuasi tayyorlangan. Stendlar, bannerlar yoki laminatsiya qilingan materiallar ma'lumotlarning yarimiini o‘z ichida mujassamlab, sifatsiz rasmiylashtirilgan.
|
9
|
55-60
|
Javoblar 40% ga to‘g‘ri, javob berishda yanglishib ketadi, savol mohiyatini hamma vaqt to‘g‘ri tushunmaydi, topshiriqlarni boshqa talaba yoki o‘qituvchi yordamida bajaradi. 2-3 ta manbali internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumot-laridan foydalanib qoniqarli yozilgan referatlar. Referat chiroyli rasmiylash-tirilmagan, xatolari bor, ketma-ketlikka rioya qilinmagan holda, mavzuni ochib berilmagan. Mavzuning yarim mazmunini ochgan 5-10 ta bir xil turdagi animatsiyali, monton rasmiylash-tirilgan slaydlar majmuasi tayyorlangan. Stendlar, bannerlar yoki laminatsiya qilingan materiallar ma'lumotlarning yarimiini o‘z ichida mujassamlab, sifatsiz rasmiylashtirilgan.
|
10
|
54-30
|
Qoniqarsiz
«2»
|
40% gacha to‘g‘ri javob bera oladi, javoblar aniq emas, topshiriqlarni bajara olmaydi. Uy vazifasi bajarilmagan. Referat yomon rasmiylash-tirilgan, xatolari bor, ketma-ketlikka rioya qilinmagan holda, mavzuning mazmunini ochib bermagan. 1-2 ta internet va adabiyotlar ma'lumotlaridan foydala-nilgan. Mavzuning yarimidan kam qismini ochgan 10 dan kam bir xil turdagi animatsiyali, monton rasmiylashtirilgan slaydlar majmuasi tayyorlangan. Stendlar, bannerlar yoki laminatsiya qilingan materiallar kam ma'lumotlarni o‘z ichida mujassamlab, sifatsiz rasmiy-lashtirilgan.
| |
11
|
30-20
|
Amaliy mashg‘ulotga qatnashadi, formada, daftari bor. Uyga berilgan vazifa bajarilmagan.Talaba mustaqil ish vazifalarini bajarmagan.
|
TMI tekshirish mezonlari
№
|
O‘zlash-tirish %
|
Baholash
|
Talabaning bilim darajasi
|
1.
|
86 - 100
|
A'lo «5»
|
10 ta manbadan oshiq bo‘lgan internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib yozilgan yuqori sifatli referatlar. Mavzusi to‘liq va har tomonlama ochib ko‘rsatilgan referatlar, matni mantiqiy ketma-ketlikda yozilgan, referatni tayyorlashda talaba eruditligini, bilimlarining chuqurliligini va savodxon ekanligini namoyish etdi. Referat chiroyli rasmiylashtirilgan. Mavzuni to‘liq ochib beruvchi 30 dan ortiq animatsiyali, zamonaviy ma'lumotlardan foydalangan, aniq va chiroyli slaydlar majmuasi tayyorlangan. Stendlar, bannerlar yoki laminatsiya qilingan materiallar yuqori saviyada tayyorlangan, materiallar mantiqan to‘g‘ri yozilgan, sifatli, aniq va chiroyli rasmiylashtirilgan, barcha ma'lumotlarni to‘liq hajmda ko‘rsatib beradi.
|
2.
|
71 - 85
|
Yaxshi
«4»
|
3-5 ta manbali internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib yozilgan referatlar. Referat chiroyli rasmiylashtirilgan, xatosiz, mantiqan to‘g‘ri yozilgan, mavzu to‘liq ochib berilgan. Mavzuni ochib beruvchi 15-20 ta bir turdagi animatsiyali, zamonaviy ma'lumotlardan foydalangan, bir ko‘rinishda rasmiylashtirilgan slaydlar majmuasi tayyorlangan. Stendlar, bannerlar yoki laminatsiya qilingan materiallar yuqori saviyada tayyorlangan, barcha ma'lumotlarni to‘liq hajmda ko‘rsatib beradi, biroq zerikarli rasmiylashtirilgan.
|
3.
|
55 - 70
|
Qoniqarli «3»
|
2-3 ta manbali internet va oxirgi yillar adabiyotlari ma'lumotlaridan foydalanib qoniqarli yozilgan referatlar. Referat chiroyli rasmiylashtirilgan, biroq xatolari bor, ketma-ketlikka rioya qilinmagan holda, mavzu yarim chala ochib berilgan. Mavzuning yarim mazmunini ochgan 10-15 ta bir xil turdagi animatsiyali, monton rasmiylashtirilgan slaydlar majmuasi tayyorlangan. Stendlar, bannerlar yoki laminatsiya qilingan materiallar ma'lumotlarning yarimiini o‘z ichida mujassamlab, sifatsiz rasmiylashtirilgan.
|
4.
|
0 - 54
|
Qoniqar-siz «2»
|
Referat yomon rasmiylashtirilgan, xatolari bor, ketma-ketlikka rioya qilinmagan holda, mavzuning mazmunini yarimidan kam qismini ochib bergan. 1-2 ta internet va adabiyotlar ma'lumotlaridan foydalanilgan. Mavzuning yarimidan kam qismini ochgan 10 dan kam bir xil turdagi animatsiyali, monton rasmiylashtirilgan slaydlar majmuasi tayyorlangan. Stendlar, bannerlar yoki laminatsiya qilingan materiallar kam ma'lumotlarni o‘z ichida mujassamlab, sifatsiz rasmiylashtirilgan.
|
Yakuniy nazorat mezonlari
№
|
O‘zlashti-rish %
|
Baho
|
Talabaning bilim darajasi
| |
1.
|
96-100
|
A'lo «5»
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur hamma savollariga to‘g‘ri, aniq, ketma-ketlikka rioya qilgan holda javoblar berilgan.
| |
2.
|
91-95
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur hamma savollariga javoblar to‘g‘ri, ammo ketma-ket javob berishda to‘g‘irlangan hollari kuzatildi.
| |
3.
|
86-90
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur hamma savollariga javoblar to‘g‘ri, ammo ketma-ketlikka rioya qilinmagan.
| |
4.
|
81-85
|
Yaxshi «4»
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur hamma savollariga javoblar to‘g‘ri, ammo ketma-ketlikda 1 ta ahamiyatsiz xato bor.
|
5.
|
76-80
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur hamma savollariga javoblar to‘g‘ri, ammo ketma-ketlikda 1-2 ta xato bor.
| |
6.
|
71-75
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur savollariga javob berishda xatolar bor(30%). Javoblar ketma-ketligida bir necha to‘g‘irlangan hollari kuzatildi.
| |
7.
|
66-70
|
Qoniqarli «3»
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur savollariga javob berishda xatolar bor(40%). Javoblar ketma-ketligi buzilgan.
| |
8.
|
61-65
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur savollariga javob berishda xatolar bor, 45% javoblar noto‘g‘ri yozilgan hamda ketma-ketlik buzilgan.
| |
9.
|
55-60
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur savollariga javob berishda xatolar bor, 55% javoblar noto‘g‘ri yozilgan hamda ketma-ketlik ko‘p hollarda buzilgan.
| |
10
|
54 -30
|
Qoni-qarsiz «2»
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur savollariga javob berishda xatolar bor, 55%dan ko‘p javoblar noto‘g‘ri yozilgan hamda ketma-ketlik ko‘p hollarda buzilgan.
|
11
|
30 va undan kam
|
O‘rgatuvchi nazorat qiluvchi dastur hamma savollariga javoblar noto‘g‘ri yozilgan hamda ketma-ketlik ko‘p hollarda buzilgan.
|
Vrach nazorati fani bo‘yicha o‘zlashtiradigan amaliy ko‘nikmalar ro‘yxati:
1. Yurak qon-tomir sistemasining funksional holatini baholovchi Martine sinamasini o‘tkazish.
2.Yurak qon-tomir sistemasining funksional holatini baholovchi Letunov sinamasini o‘tkazish.
3.Nafas sistemasining funksional holatini baholovchi Shtange sinamasini o‘tkazish.
4.Nafas sistemasining funksional holatini baholovchi Genchi sinamasini o‘tkazish.
5.Nafas sistemasining funksional holatini baholovchi Serkin sinamasini o‘tkazish.
6.Nafas sistemasining funksional holatini baholovchi Rozental sinamasini o‘tkazish.
7.Vegetativ nerv sistemasining funksional holatini baholovchi ortostatik sinamasini o‘tkazish.
8.Vegetativ nerv sistemasining funksional holatini baholovchi klino-ortostatik sinamasini o‘tkazish.
9.Organizmning ish bajarish qobiliyatini aniqlovchi va baholovchi PWC170 sinamasini o‘tkazish.
10.Organizmning ish bajarish qobiliyatini va tiklanish jarayonlarini aniqlovchi va baholovchi Garvard step-testi o‘tkazish.
Amaliy ko‘nikmalar baholash mezonlari.
Joriy nazoratning 40% ni amaliy qism tashkil qiladi.
Maksimal 20 ballga teng.
Vrach nazorati fanidan joriy nazorati bo‘yicha o‘zlashtiriladigan har bir amaliy ko‘nikmalar bosqichda amalga oshiriladi va maksimal 100 ball bilan baholanadi.
Amaliy ko‘nikmalar qadamma-qadam bajarilishida hatolar qilinganda, bajarilmagan qadam hisobidan maksimal ajaratilgan ballar olib tashlanadi. Oxirgi qo‘shilgan ballar summasidan quyidagi koeffitsent bilan hisoblanadi, 20 * x/100 koeffitsentga o‘tkaziladi.
Masalan: talaba 80 ball olsa amaliy ko‘nikmani joriy baholashdagi balli 16 ga teng bo‘ladi. 16 ball yoki joriy baholashni 38% tashkil etadi.
Joriy baholash
|
Nazariy qism – 25%
12.5minimal ball
|
Analitik qism– 30%
15.0 ball
|
Amaliy qism – 40%
20 ball
|
TMI – 5%
2.5 ball.
|
Tekshirish tadbirlari
O‘quv mashg‘ulotini o‘zlashtirish sifatini baholash 2 xil nazorat : joriy va yakuniy baholash orqali amalga oshiriladi.
1.Joriy baholash (JB) - har kuni talabalarning bilimi va amaliy ko‘nikmalarni o‘zlashtirilishi tekshirilib boriladi. Baholash quyidagicha amalga oshiriladi :
-savollarga og‘zaki javob berishi;
-vaziyatli masalalarni yechish,takliflar berish;
-amaliy ko‘nikmalarni bajarish;
-yangi usullarni qo‘llab, bilimni baholash;
-mavzu bo‘yicha testlarni qo‘llash.
Talabalarning mustaqil ishlari (TMI) – talabalar tomonidan mustaqil tayyorlangan ishlari (referat, slayd, krasvord, tarqatma material, vaziyatli masala) amaliy mashg‘ulotlarda eshitilib, taxlil qilinadi va reyting nazorati tizimi asosida ballarda baholanadi.
Talabaning mustaqil ishi O‘zR Oliy va o‘rta maxsus ta'lim Vazirligi-ning 21.02.2005 yil 34-sonli buyrug‘i va TTA rektori 2009yil buyrug‘i bilan tasdiqlangan «Talaba mustaqil ishini tashkil etish, nazorat qilish va baxolash tartibi to‘g‘risida Namunaviy nizom» asosida tashkil etiladi.Talabalarning mustakil ishi namunaviy dastur asosida ko‘rsatilgan mavzular asosida amalga oshiriladi.
Har bir bajarilgan ish reyting nazorati tizimiga asosan ballarda baholanadi.
2.Yakuniy baholash (YaB) – amaliy mashg‘ulotlar tugagach, quyidagicha olib boriladi:.
-YaB ga joriy bahoning maksimal reyting balining 55 va undan yuqori ball olgan talabalar qo‘yiladi;
-yakuniy baholash og‘zaki yoki yozma test shaklida olinadi;
-reyting nazorti tizimiga asosan ballarda baholanadi.
3.Fan bo‘yicha umumiy reyting balli JB va YaB ballarini qo‘shib olinadi. Olingan ballar qaydnoma va talabalarning reyting kitobchasiga qo‘yiladi.
Fan bo‘yicha umumiy reyting balli quyidagicha baholanadi :
86,0 – 100,0 ball - a'lo
71,0 – 85,9 ball - yaxshi
55,0 – 70,9 ball - qoniqarli
54,9 va undan past - qoniqarsiz
7.Adabiyotlar.
Asosiy (A):
Dubrovsiky V.A. Sportivna meditsini. Uchebnik. Fizkultura i sport.,2007 g. 2.
Dembo A.G, Vrachebnыy kontrol v sporte. M.: Meditsina., 1988g.
yepifanov V.A. Lechebnaya fizkultura M., 2003 Juravlyova A.I., Graevskaya N.D. Sportivnaya meditsina i lechebnaya fizicheskaya kultura. Rukovodstvo M., 1993 Karpman V.L. - Sportivnaya meditsina.Fizkultura i sport., 2004g.
yepifanov V.A. Apanasenko R.L M Lechebnaya fizkultura i vrachebnыy kontrol M.1990g.
yepifanov V.A Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina. M. 2000 g.
Chogovadze A.V. Kruglыy I.M. Vrachebnыy kontrol fizicheskom vospitanii i sporte M.1987.
Leksionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki.
Qo‘shimcha (Q) :
Aulik I.V. Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte. M.1990 g.
Karpman V.L Sportivnaya meditsina. M. 1987 g.
Karpman V.L. Serdse i sport. M. 1990 g.
Dembo A.G., Zemsovskiy E.V. Sportivnaya kardiologiya. M.1989 g.
Rixsieva O.A. Massaj T., 1996g.
yerыshev O.F. Jizn bez narkotikov. S:P. Izdatelstvo «Pioner», Moskva Astrel, AST 2001g.
Sportivnaya meditsina Pod red. A.V.Chogovadze M.,Moskva, 1984g.
Vinogradov P.A., Dushanin A.P., Joldak V.I. Osnovы fizicheskoy kulturы i zdorovыy obraz jizni Moskva, 1996g.
Volojin A.I., Subbotin Yu.K., Chikin S.Ya. Put k zdorovyu Moskva, 1987g.
Kukolevskiy G.M. Vrachebnoe nablyudeniya za sportsmenami M., 1975g.
Natalov G.G. Vvedenie v fizicheskuyu kulturu Krasnodar, 1995g.
Internet saytlari:
www.doktor.ru
www. medinfo. home.ml.orgwww.alhealth.com
www.docguide.comwww.healthweb.com
www.acsm.orgwww.apta.org
www.sportsmed.orgwww.jphysiol.org
www.physsportmed.comwww.sportsmedicine.com
http://www.restart-med.ru http://www.mirmed.ru
http://micropolarization.narod.ru http://skolioz.mccinet.ru
http://www.sportpsy.cz www. aapmr.org
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI
TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN
O’quv ishlari bo’yicha prorektor
prof. ______________ Teshaev O.R.
“_____”_________________2012 yil
Kafedra: Xalq tibbiyoti, Reabilitologiya va jismoniy tarbiya
Fan: Shifokor nazorati
TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS
TALABALARIUCHUN
YAGONAUSLUBIYTIZIM
MAVZU: “Shifokornazoratiningasosiyvazifalari. Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchiaholiningharxiltoifalarinitibbiytekshiruvturlari. Shifokor nazoratikartasi (061/ushakl) bilantanishtirish.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№1
TA`LIMTEXNOLOGIYASI
Toshkent–2012
Tuzuvchi: Dots.AdыlovSh.K.
kattao’qituvchiMirbabaevaD.B.
O’quvtexnologiyasitasdiqlangan:
kafedrayig`ilishidaprotokol №______ ____________12 y.
Fanningta`lim texnologiyasiToshkenttibbiyotakademiyasiIlmiy-uslubiykengashi“Ichki kasalliklar”sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-sonmajlisbayonibilanma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.
O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli.
Mavzu № 1 Shifokornazoratiningasosiyvazifalari. Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchiaholiningharxiltoifalarinitibbiytekshiruvturlari.Shifokornazoratikartasi (061/ushakl) bilantanishtirish.
Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)
Vaqt: 90 daqiqa
|
Talabalarsoni:8-10
|
O’quv mashg`ulotining shakli va turi
|
Amaliymashg`ulot
|
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi
|
1.Kirish qism.
2. Nazariy qism
3.Analitik qism:
-organayzer
-test va vaziyatli masalalar
4. Amaliy qism
|
O’quvmashg`ulotiningmaqsadi:
|
Talabalaraholiningturlikontingentlariorasida, ularnijismoniytarbiyavasportmashg`ulotlarigako’nikishlariuchuntibbiytekshiruvdano’tkazishqoidalarinio’rgatish. Aholiningsog`lig`inimustaxkamlash, ijtimoiyvamaishiysharoitlargamoslashishini (adaptatsiyasini) yaxshilashuchunjismoniyyuklamaningorganizmgata`sirinibaholashusullarinio’rgatish.
|
Talababilishikerak:
|
-jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchilarningjismoniyvafunktsionalholatinibaholashusullari-ni;
-dispanserizatsiyao’tkazishdashifokornazoratiningasosiyusullarini;
-nafasvayurak-qontomirsistemalariningorganizmgata`siretayotganjismoniyyuklamaganisbatanbo’ladiganjavobreaktsiyaturlarini;
-jismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarnitibbiyguruhlargasaralashlarni.
|
Talababajaraolishilozim:
|
-mustaqiltibbiyxulosaberishvashifokornazoratiningkartasini (061-ushakl) to’ldirishni; -asosiy, tayyorlovvamahsustibbiyguruhlarimashg`ulotlaridashug`ullanishgaruhsatberishuchuntibbiyko’rikturlarinivao’tkazilishtartiblarini.
|
Pedagogikvazifalar:
-jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchilarnimorfologikvafunktsionalholatinibaholashningaso-siyprintsiplarinio’rga-tish; -jismoniytarbiyavasportmashg`ulotlaridajismoniymashqlarningsamarador-liginibaholashusullari-nio’rgatish; -asosiy, tayyorlovvamaxsustibbiyguruhlaridashug`ul-lanishuchunko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarnio’rgatish; -Shifokornazoratibo’yichahujjatlarnirasmiylash-tirishnivashifokornazoratixonasinijihozlashnio’rgatish.
|
O’quvfaoliyatinatijalari:
shug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashvaulardaginuhsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish
organizmningjismoniyishbajarishqobiliyatinianiqlash, usullarinio’zlashtirishi;
jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarnianiqaytibberish.
mustaqiltibbiyxulosaberishvashifokornazoratikartasini (061-ushakl) to’ldirishvashifokornazoratixonasiningjihozlanishinito’liqaytibberish.
|
Ta`limusullari
|
ma`ruza, aqliyhujum, namoyish, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.
|
Ta`limshakli
|
jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
|
Ta`limvositalari
|
doska-stend, yozuv taxtasi, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
|
Ta`limberishsharoiti
|
guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti)
|
Monitoringvabaholash
|
Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov, yozmaso’rov: test
|
O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi
Ish bosqich-lari va vaq-ti (90 daq.)
|
Faoliyat
|
ta`limberuvchi
|
ta`limoluvchilar
|
1-bosqich.
5 daqiqa
15 daqiqa
|
Nazariyqism
1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish
1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgannatija-larni etkazadi. Mashg`ulot rejasibilan tanishti-radi.
1.3.Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni, mustaqil ishlash uchun adabiyotlarro’yxatini aytadi (ilova №.8)
1.4.O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarinibaholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)
|
Tinglaydilar, yoziboladilar.
Aniqlashtiradi-lar,savollar bera-dilar
|
2-bosqich.
5 daqiqa
10 daqiqa
10 daqiqa
15 daqiqa
|
Analitikqism
2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy
hujum orqali bilimlarni faollashtiradi.
2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga
muvoffiq ta`lim jarayonini tashkil etish
bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon o’yini) (ilova №3)
2.3.Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4)
2.4.Tanaffus
2.5.Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar ( testvavaziyatlimasala) nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)
|
Javob beradilar
YOzadilar.
Guruhlarda
ishlaydilar,
taqdimot qiladilar
va h.z.
|
3-bosqich.
10 daqiqa
5 daqiqa
10 daqiqa
5 daqiqa
|
Amaliy qism
3.1. Amaliy ko’nikmani bajarish (ilova№5)
3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan
ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida
ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga
talabalar e`tiborini qaratadi.
3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv
mashg`ulotining maqsadga erishish
darajasini tahlil qiladi. Nazorat savollar taxlili (ilova №7)
3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va
uningbaholashmezonlarinietkazadi
|
Amaliy ko’nikmani bajaradilar
O’z-o’zini, o’zaro
baholashni
o’tkazadilar.
Savolberadilar
Topshiriqniyozadilar
|
1. Kirish
1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi
guruhlishakllardaishlashgamo’ljallanganxonalar (shifokornazorati
kabineti).
1.2 Motivatsiya
|
Shifokornazoratisporttibbiyotiningasosiybo’limihisoblanadi. Uningvazifasigajismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchishaxslarnidoimiytanlash, tibbiytekshiruvhamdakuzatishkiradi. Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalaresa, unikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’llashimkoniyatiniberadi.
1.3. Fanlararovafanlarichraaloqalar
Shifokornazoratifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaDJTfanlaribilanuzviybog`langan
2. Nazariyqism
2.1. MAShG`ULOTNINGQISQACHAMAZMUNI.
Sporttibbiyotiningasosiyqismibo’libShifokornazoratihisoblanadi. Shifokornazorati – buo’tkazilayotganmashg`ulotlarningorganizmgata`sirinianiqlashmaqsadidasportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarnisaralashvaularnidoimiytibbiykuzatilishidir.
Shifokornazoratiningmazmuniquyidagilardaniborat : salomatlikholatini, jismoniyrivojlanganliknivaichkiorganlarningfunktsionalholatinianiqlash; shug`ullanuvchiningorganizmigajismoniyyuklamaningta`sirinikuzatishvao’rganish; funktsionaltekshirish, diagnostikavadavolashusullariniishlabchiqishvajismoniyyuklamalardannoratsionalfoydalanilgandakelibchiqadiganasoratlarningoldiniolish.
Shifokornazoratiningishmazmunigaquyidagilarkiradi :
-ayrimsportchilarnivajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarnidispanserkuzatibturish (kuzatish, kasalliknianiqlabdavolashvaoldiniolish);
-sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarnitibbiyko’rikdano’tkazish;
-o’kuv-mashqdarslarinishifokorpedagogbilanbirganazorato’tkazish;
-sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanishsharoitlariustidandoimiysanitariyanazoratinio’tkazibborish;
-sportmusobaqalarinitibbiyyordamko’rsatishtadbirlaribilanta`minlash;
-sportvajismoniytarbiyamasalalaribo’yichaShifokormaslahatlariniberish;
-mashg`ulotlardavamusobaqalardayuzberadigansportjarohatlariningoldiniolish;
-aholiningjismoniytarbiyabilanshug`ullanishinitarg`ibotqilish.
Ko’rilibchiqilganshifokornazoratiasosanShifokor-jismoniytarbiyadispanserlaridaolibboriladi. Shifokor-jismoniytarbiyadispanserlaridaasosansportmasterlari, 1-razryadlisportchilar, shahar, viloyatyokiRespublikatermajamoalarinazoratqilinadi, qolgansportchilarningshifokornazoratipoliklinika, medsanchast, sportjamiyatlari, ishlabchiqarishkorxonalarivaoliyo’kuvyurtlaridatashkiletilganshifokornazoratixonalaridaolibboriladiyokipoliklinikaningShifokor-terapevtitomonidano’tkaziladi.
Shunita`kidlabo’tishkerakki, jismoniytarbiyabilanshugullanishorganizmnimustaxkamlaydi, ximoya – moslashuvjarayonlariningbiologikmexanizmlarinioshiradi. “hardoimjismoniytarbiyabilanshugullanishdashungaerishaolamizmi?” – degansavoltugiladi. kachonkijismoniymashqbajarayotganshaxsuchunjismoniyyuklamadarajasioptimalbo’lgandaginaijobiyta`sirgaolibkeladi. Agarjismoniyyuklamadarajasipastbo’lsa, uholdaxechqandayta`sirgaolibkelmaydi; agarkattabo’lsauholdaharxilkasalliklargavaxattoyurakningtezvako’pishlabyuborishihisobiga “to’satdano’limga” olibkeladi. Jismoniyyuklamakattabo’lganidayokixaddantashkariko’pshugullangandayurak, bo’yrak, qon, jigarvaxattosuyaklardaharxilo’zgarishlarkelibchiqishimumkin.
Jismoniymashqlar 3 taasosiyyo’nalishlardaqo’llaniladi :
1.Sportyo’nalishi – sportbilanshug`ullanishningasosiymaqsadio’zustidaishlabsportdaerishgannatijalariniyaxshilabborishdir, ya`nibundasalomatlikholatidoimoyaxshilanibboriladi. Sportbilanfaqatsog`lomodamlarshug`ullanadi, shuninguchunsportbilanshug`ullanisho’zoldigadavolashvazifasiniqo’ymaydi, ya`nisportbilandavolashishlariolibborilmaydi. Shifokorningvazifasima`lumsportturiuchunzarurbo’lganshug`ullanishyuklamasiniindividuallashtirish, sportchiningsalomatligigayuklamaningsalbiyta`siridaunimashg`ulotlardanchetlashtirishdir.
2.Sog`lomlashtiruvchijismoniytarbiyayo’nalishi – uningvazifasiumumiysog`lomlashtirish, organizmningqarshiliginioshirish, kasalliklarningoldiniolishvah.z. Buyo’nalisho’zoldigasportnatijalarigaerishishnimaqsadqilibqo’ymaydi. Sog`lomlashtiruvchijismoniytarbiyabilansog`lomodamlar, shuningdeksurunkalikasaliborbemorlarham (kasallikningremissiyadavrida) shug`ullanishlarimumkin. BundajismoniyyuklamamiqdoriShifokorvajismoniytarbiyao’qituvchisitomonidananiqlanadivakuzatibboriladi. Mashg`ulotdavomidamashqlarningorganizmgata`siretishigaqarabyokiorganizmholatiningo’zgarishigaqarabShifokorvapedagogyuklamamidorinioshirishiyokikamaytirishi, hamdama`lumvaqtgamashg`ulotlardanchetlatishimumkin.
3.Shifobaxshjismoniytarbiyayo’nalishi – uningmaqsadivavazifalari – harxiljismoniymashqlarniqo’llashyordamidabemorlarnidavolash, kasallikvajarohatlardanso’ngorganvasistemalarningbuzilganfunktsiyalarinitiklashdaniboratdir. Davolashmaqsadidajismoniymashqlarniqo’llashfaqatShifokormutxassistomonidantavsiyaetiladi.
Shifokornazoratiningvazifalari:
1.Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarnimashg`ulotlargaqo’yishmaqsadidajismoniyrivojlanishdarajasini, salomatlikholatinivaichkiorganlarningfunktsionalholatinianiqlashvamashqlarniratsionaltavsiyaqilish.
2.Jismoniymashqlarta`siridajismoniyrivojlanish, salomatlikvafunktsionalholatlardabo’ladigano’zgarishlarnidoimiykuzatibtrish.
3.Jismoniymashqlardannoratsionalfoydalanishnatijasidayuzagakeladiganpatologikholatlarnivao’zgarishlarniertaaniqlash, davolashvaoldiniolish.
Sportbilanshug`ullanuvchilarga “sog`lom” degandiagnozqo’yilishikerak, chunkisalomatlikholatlaridao’zgarishlarbo’lsa, ularsportbilanshug`ullanishgaqo’yilmaydilar. Sababihozirgivaqtdasportbilanshug`ullanuvchilarjudakattajismoniyyuklamalarbajaradilar, masalan : shtangistshug`ullanishvaqtida 20000 kggachayukko’taradilar; suzuvchilar 12 kmgachasuzadilar; yuguruvchilar 40 kmgachayuguradilar. Trenirovkalarhaftasiga 10-12 martagacha, hrkuni 1,5 – 2 soatgchadavometadi.
Adabiyotlardanshunarsama`lumki, jismoniyaktivlikimmunitetsistemasigata`sirko’rsatadi. Agarjismoniymashqlarratsionalqo’llanilsa, immunitetningnospetsifikfaktorlarioshadi, lekinnoratsionalqo’llanilsa, ya`nikattavajudakattajismoniyyuklamalarorganizmningimmunobiologikreaktivliginipasaytiradi. Kuchlijismoniyyuklamaterivashilliqpardalarninghimoyafaktorlarigata`sirko’rsatadi.
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilardasurunkaliinfektsiono’choqlariningbo’lishimuhimahamiyatgaega, ya`nikariestishlar, surunkalitonzilitvasurunkalixoletsistit. CHunkishug`ullanishvaqtidaharxil, ba`zidaog`irasoratlarninghosilbo’lishigasababbo’ladi. Shifokornazortidasalomatlikholatinianiqlasho’zigaxosxususiyatgaeg`adir. Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarnitibbiyko’rikdano’tkazishvaqtidaShifokorbirinchidanularningjismoniyrivojlanganligini, salomatlikholatinivaichkiorganlarningfunktsionalholatinianiqlashimuhimahamiyatgaega.
Buqilinganishlarharbirtibbiyko’rikdaalbattatakrorlanadivaxaletiladi, chunkishuolingannatijalargaasoslanib, sportbilanshug`ullanmoqchibo’lganlargasportturlaritavsiyaetiladi. Bundantashqaripedagogiksaralashusulihamqo’llaniladi. Treneryokipedagogmaxsuspedagogiksinamalaryordamidajismoniyrivojlanganvaqobiliyatlishug`ullanuvchilarnianiqlaydi, chunkiularsportmusobaqalaridayuqorinatijalarko’rsatishimumkin. Lekinularningsalomatlikholatlaritibbiytalablargajavobberishishart. Agarularningsalomatlikholatisportbilanshug`ullanishgaimqonbermasa, ularsportbilanshug`ullanishgavamashqlarbajarishgaruxsatetilmaydi, ammoulargajismoniytarbiyabilanshug`ullanishgavajismoniymashqlarbajarishgaruxsatetiladi. Jismoniytarbiyabilanharbirodamshug`ullanishimumkin, lekinbundaharbirshug`ullanuvchiuchunmashqlarhajmialohidabelgilanadi, bundanmaqsadmashqlaridanratsionalfoydalanib, ijobiyta`sirolishdir.Sporttibbiyotisog`liqnisaqlashtiziminingxamtashkiliyqismihisoblanadi. Xozirgipaytda, axolisog`lig`i, ayniqsao’sibborayotganavlodningsog`lig`ianchayomonlashdi. ShubilanbirgaJTmashg`ulotlarigasub`ektlarnidoimiyjalbqilishro’ybermoqda. BumashqlarnifaqatginaTJTDvaTNxonalarikuchibilantibbiyta`minlashetarliemas. ShunihisobgaolibJTvasportbilanshug`ullanuvchilarustidanTNfaqatginamaxsuslanganmuassasalarShifokorlaritomonidanginaemas, balkisog`liqnisaqlashtizimidagidavolashprofilaktikamuassasalariShifokorlaritomonidanxambajarilishikerak. Biroqsporttibbiyotiasoslaribo’yichabilimlarnibilmasdanturibprofessionaltanlov, patalogikholatlarprofilaktikasi, sog`liqvajismoniyholat, yoshvaodamningshaxsiy (individual) imqoniyatlarigamos, shug`ullanishjarayonidavositavausullarniqo’llashbo’yichasavollarnixalqilishqiyindir.Jismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchivasportchilarningtibbiytekshiruvinisxemasi. Tibbiytekshiruvqandaybo’lishidanqat`iynazarularnio’tkazishdama`lummajburiyatlargaamalqilishkerak: komplekslitibbiytekshiruvnifunktsionalvadinamikagayo’naltirish, shuningdekolinganma`lumotlarinterpretatsiyasidaaloxidayondashuvlozim.
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvilaralbattatibbiyko’rikdano’tishlarishart. Butibbiyko’riklarquyidagilargabo’linadi :
Birlamchitibbiyko’rik.
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarbirinchimartashifokorxuzuridabo’ladilar. Butekshirishdasportbilanshug`ullanishmumkinmiyokiyo’qmi, shug`ullanishmumkinbo’lsa, saralashishlariolibboriladi, shuningdeksportbilanshug`ullanishgaqarshiko’rsatmalarbo’lsa, jismoniytarbiyabilanshug`ullanish, ya`nisog`lomlashtiruvchiyokishifobaxshjismoniytarbiyabilanshug`ullanishvazifalarixalqilinadi. Birlamchitekshiruvdaterapevtdantashqariboshqamutaxassislar – jarroxnevropatolog, okulist, laringolog, stomatolog, ginekologvaboshqalarqatnashadilar. Bundantashqarilaboratoriyavainstrumentaltekshirishishlari (EKG, FKG, ExoKGvax.z.) olibboriladi. Sportbilanshug`ullanishuchuntekshiruvdano’tayotganshug`ullanuvchiga “sog`lom” degandiagnozqo’yilishivako’rikdano’tayotganshaxsningmorfo-funktsionalxolatigaqarabsportturitavsiyaetilishikerak. Agarshug`ullanuvchiningsalomatlikxolatidao’zgarishlarbo’lsa, ungasog`lomlashtiruvchimashqlartavsiyaetiladi.
Qaytatibbiyko’rik.
Ko’rikrejaliravishdamuntazam, ma`lumvaqtoralig`idasportchiyokijismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchiningsalomatlikxolatiqandaybo’lishidanqat`iynazarShifokortomonidanbelgilanadivao’tkaziladi. Maqsadorganizmgajismoniymashqlarningijobiyyokisalbiyta`sirianiqlanadi. qaytatibbiytekshirishjismoniymashqlardannoratsionalfoydalanishnatijasidayuzagakeladiganorganizmdagisalbiyo’zgarishlaraniqlanadi, shuningdeko’zgarishlarrivojlanishiningoldiolinadi, keraklidavolashtavsiyaetiladi.
Qo’shimchatibbiyko’rik.
Rejasizolibboriladi. Ko’rikshug`ullanishmashg`ulotlaridakasallikyokiboshqasabablargako’raqatnashaolmaganidao’tkaziladi. Buxolatdatrenervao’qituvchisportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchinimashg`ulotlargaqo’yishgaxaqiyo’qdir. Shuningdekko’rikmusobaqalardanoldintashkilqilinadivako’rikxajmiShifokortomonidanbelgilanadi. Maktabo’quvchilari, kolledjvaoliygoxlartalabalaritibbiyko’rikdano’tganlaridanso’ng, jismoniyrivojlanganligi, salomatligivafunktsionalxolatigaqarabtibbiyguruxlargabo’linadi:
Asosiytibbiyguruxi.
Ungajismoniyrivojlanishivasalomatligidao’zgarishlarbo’lmagan, ichkiorganlariningfunktsionalxolatiyaxshibo’lganlaryuboriladi. Ularo’quvdasturidabelgilanganjismoniymashqlardantashqari, sportsektsiyalaridashug`ullanishivamusobaqalardaishtiroketishimumkin, lekinularningjismoniytayyorgarligietarlibo’lishikerak.
Tayyorlovtibbiyguruxi.
Salomatligidabirozo’zgarishbo’lgan, jismoniyrivojlanishivaichkiorganlarningfunktsionalxolatipastyokietarlibo’lmaganlaryuboriladi. Jismoniytayyorgarligie`tiborgaolinganxoldao’quvdarslaridagijismoniymashqlarasta-sekinlikbilano’zlashtiriladivanormativlartopshiriladi. Ularsportsektsiyalaridaqatnashaolmaydilar. Bajarayotganjismoniymashqlarta`sirisalomatligining, jismoniyrivojlanishiningvafunktsionalxolatiningyaxshilanishibilanularasosiyguruxgao’tkaziladilar.
Maxsustibbiyguruxi.
Salomatligidavajismoniyrivojlanishidakatta, turg`uno’zgarishlarbo’lganshaxslaryuboriladi. Jismoniymashqlarningbajarilishibuguruxqatnashchilaribilanmaxsusdasturasosida, organizmgata`siriniyokiorganizmdagio’zgarishlarnixisobgaolganxoldaolibboriladi. Bumashg`ulotlarShifokornazoratiostidao’tkaziladi. Zarurbo’lganxolatlardashug`ullanuvchilarshifobaxshjismoniytarbiyamashg`ulotlarigayuboriladilar.
2.2. YANGIPEDAGOGIKTEXNOLOGIYA
«Aylana stol»o’yinnio’tkazishmetodi:
Ishuchunzarur:
Savollar va vaziyatli masalalarto’plamialohidaqog`ozlarda.
Guruhdagitalabalar soni bo’yicha jerebevka uchun raqamlar
Tozaqog`ozlar, ruchkalar.
Ishyo’li:
Hamma talabalar qura bo’yicha 3 guruhga bo’linadi.
Harbittaguruhalohidastolgao’tiradivatozaqog`ozbilanruchkanitayyorlaydi.
Qog`ozdasana, guruhningraqami, fakultet, talabalarning F.I.ko’rsatiladi (o’yinning nomi).
Harbittaguruhningishtirokchisiqonvertdansavololadi.
Talabalar o’z vazifasini qog`ozgayozadi.
Bu qog`ozaylanabo’yichaberiladi.
Harbittatalabao’zinijavobiniyozibqog`ozniboshqasigaberadi.
Harbittatalabaningjavobiga 3 daqiqaberiladi.
Vaqttugagachqog`ozo’qituvchigatopshiriladi.
Hammaishtirokchilarnatijalarnimuhokamaqilibengto’g`risinitanlab, ungamaksimallballqo’yishadi.
Muhokamaga 15 daqiqaberiladi.
Talabalar javoblari uchun ballni mashg`ulotninazariyqisminingreytingiga asoslanib olishadi.
Talabaning olgan balli mashg`ulotuchunbahodahisobgaolinadi.
Talabalarningishio’qituvchidaqoladi.
Javoblarninganalizio’tkaziladi.
Savol:1. Shifokornazoratiningish mazmuni?
Javob:organizmningsalomatlikholatini, jismoniyrivojlanganliginivaichkiorganlarningfunktsionalholatinianiqlash; shug`ullanuvchiningorganizmigajismoniyyuklamaningta`sirinikuzatishvao’rganish; funktsionaltekshirish, diagnostikavadavolashusullariniishlabchiqishvajismoniyyuklamalardannoratsionalfoydalanilgandakelibchiqadiganasoratlarningoldiniolish.
Savol: 2.Shifokornazoratiningvazifalari?
Javob: 1.Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarnimashg`ulotlargaqo’yishmaqsadidajismoniyrivojlanishdarajasini, salomatlikholatinivaichkiorganlarningfunktsionalholatinianiqlashvamashqlarniratsionaltavsiyaqilish.
2.Jismoniymashqlarta`siridajismoniyrivojlanish, salomatlikvafunktsionalholatlardabo’ladigano’zgarishlarnidoimiykuzatibturish.
3.Jismoniymashqlardannoratsionalfoydalanishnatijasidayuzagakeladiganpatologikholatlarnivao’zgarishlarniertaaniqlash, davolashvaoldiniolish.
Savol: 3.Tibbiyguruxlarnisanabo’ting?
Javob:Asosiytibbiyguruxi.
Ungajismoniyrivojlanishivasalomatligidao’zgarishlarbo’lmagan, ichkiorganlariningfunktsionalxolatiyaxshibo’lganlaryuboriladi. Ularo’quvdasturidabelgilanganjismoniymashqlardantashqari, sportsektsiyalaridashug`ullanishivamusobaqalardaishtiroketishimumkin, lekinularningjismoniytayyorgarligietarlibo’lishikerak.
Tayyorlovtibbiyguruxi.
Salomatligidabirozo’zgarishbo’lgan, jismoniyrivojlanishivaichkiorganlarningfunktsionalxolatipastyokietarlibo’lmaganlaryuboriladi. Jismoniytayyorgarligie`tiborgaolinganxoldao’quvdarslaridagijismoniymashqlarasta-sekinlikbilano’zlashtiriladivanormativlartopshiriladi. Ularsportsektsiyalaridaqatnashaolmaydilar. Bajarayotganjismoniymashqlarta`sirisalomatligining, jismoniyrivojlanishiningvafunktsionalxolatiningyaxshilanishibilanularasosiyguruxgao’tkaziladilar.
Maxsustibbiyguruxi.
Salomatligidavajismoniyrivojlanishidakatta, turg`uno’zgarishlarbo’lganshaxslaryuboriladi. Jismoniymashqlarningbajarilishibuguruxqatnashchilaribilanmaxsusdasturasosida, organizmgata`siriniyokiorganizmdagio’zgarishlarnixisobgaolganxoldaolibboriladi. Bumashg`ulotlarShifokornazoratiostidao’tkaziladi. Zarurbo’lganxolatlardashug`ullanuvchilarshifobaxshjismoniytarbiyamashg`ulotlarigayuboriladilar.
Savol:4.Tibbiyko’riklarniaytibbering?
Javob:Birlamchitibbiyko’rik.
Qaytatibbiyko’ri
Qo’shimchatibbiyko’rik.
Baholashmezoni
Maksimalball 20-19
|
18-17 ball
|
16-15 ball
|
14-13 ball
|
12 ball
|
A`lo
|
YAxshi
|
o’rta
|
qoniqarsiz
|
yomon
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72%-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
3.TAHLILIYQISM
3.1.Klaster, organayzerlari
1. Aqlingizganimakelsa, barchasiniyozing. G`oyalarisifatinimuhokamaqilmangfaqatularniyozing.
2. Xatnito’xtatadiganimloxatolarigavaboshqaomillargae`tiborbermang.
3. Ajratilganvaqttugagunchayozishnito’xtatmang. Agardaaqlingizdag`oyalarkelishibirdanto’xtasa, uholdaqachonkiyangig`oyalarkelmagunchaqog`ozgarasmchizibturing.
Harbirguruhboshqaguruhlarnibaholaydi. Harbirtalabbo’yichato’liqbajarilsa – 15 ball
Guruh
№
|
Tushunarlivaaniqjavob (5)
|
Ko’rgazma-lilik
(5)
|
Reglamentgaamalqilish (2,5)
|
Guruhfaolligi
(2,5)
|
Jamiball
|
1.
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
Baholash mezoni:
Maksimalball 15
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72%-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
3.1.1.Klastertuzilmasi.
Shifokor nazorati
Jismoniy mashq
yo‘nalishlari
Sog‘lomlashtirish
Davolovchi jismoniy tarbiya
Sport
Shifokor- pedagok nazorat
Ichki organlar funksional xolati
Salomatlik xolati
Dispanser kuzatish
   
Tibbiy yordam
Jismoniy rivojlanish
 
Shifokor nazorati ish mazmuni
Shifokor nazorati mazmuni
Sanitariya nazorati
Funksional tekshirish
Jaroxatlarni oldini olish
Diagnostika
  
Tayyorlov
Tibbiy ko‘rikdan o‘tish
Asosiy gurux
Maxsus gurux
Qayta
Birlamchi
Qo‘shimcha
Davolash usullari ishlab chiqish
Tibbiy gurux
Asoratlarini oldini olish
3.2.Vaziyatlimasalalarningkompleksi
1 MASALA
Shifokornazoratikartasigaxirurgyozibxulosaqilibqo’yibdisportshifokorinio’rniga? Buto’g`rimi? Yo’qbo’lsanimaga?
Javob:to’g`riemas, xulosanikomandashifokorichiqaradi.
2 MASALA
Shifokortibbiyko’rikdanjismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchiXasanovP.nio’tkazib 2oyoldinvirusligepatitbo’lganigaaxamiyatbermayunitayyorlovguruhgayozibqo’ydilar.Shifokorqandayhatogayo’lqo’ydilarvaqanaqa?
Javob:XasanovP. mahsusguruxdabo’lishikerak.
3 MASALA
Shifokorsportsmenniko’rikdano’tkazib,Shifokor nazorati kartasigaxechnarsayozmadi. Sizningfikringizvataklifingiz?
Javob:Shifokoro’zishigama`suliyatbilanyondoshishikerak.
Testlar
1)Shifokornazoratidaqo’llaniladigantibbiyko’riklarniko’rsating
1.birlamchi*
2.ikqilamchi
3.takroriy
4.qayta*
5.qo’shimcha*
2) Shifokornazoratidaqo’llaniladigantibbiyguruhlarniko’rsating
1.birlamchi
2.asosiy*
3.umumiy
4.tayyorlovchi*
5.qo’shimcha
3) Somatoskopiyagaxosbelgilarniko’rsating?
a) bo’y, vazn
b)teri, shilliq qavatlar*
v) mushakkuchi
g)ko’krakqafasiningshakli* d)ko’krakqafasiningaylanasi e)oyoqlarshakli*
4) Organizmningishbajarishqobiliyatinianiqlovchisinamaniko’rsating
1.Martine
2.Letunov
3.Serkin
4.PWC170submaksimaltesti*
5.Garvardstep-testi
5)Antropometriyagaxosbelgilarniko’rsating
a) bo’y, vazn *
b)teri, shilliq qavatlar
v) mushakkuchi*
g)ko’krakqafasiningshaklid)ko’krakqafasiningaylanasi* e)ko’krakqafasiningaylanasi* e) oyoqlarshakli
6) Belmushakkuchinianiqlashuchunqarshiko’rsatmalarniko’rsating
1.miopiya*
2.bronxit
3.homiladorlik*
4.rinit
5.otit
7)Jimoniyrivojlanganliknibaholovchiusullarniko’rsating
1.standart*
2.umumiy
3.ketle
4.indeks*
5.korrelyatsiya*
6.koordinatsiya
8 )Asosiytibbiyguruhdashug`ullanishuchunkriteriylarko’rsating
1.salomatlikholatidabirozo’zgarishbor 2.jismoniyrivojlanganligipast 3.jismoniyrivojlanganligietarli* 4.salomatlikholatidao’zgarishlaryo’q* 5.salomatligiyomon, birlamchi, ikqilamchi
9) Tayyorlovtibbiyguruhdashug`ullanishuchunkriteriylarko’rsating
1.salomatlikholatidayaxshiyokibirozo’zgarishbor* 2.jismoniytayyorgarligipast
3.jismoniyrivojlanganligietarliemas* 4.jismoniyrivojlanganligiyaxshi 5.salomatligiyomon
Baxolashmezoni
Maksimalball 15
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
20-16-a`lo
|
15-12-yaxshi
|
11-7-o’rta
|
6-4-qoniqarsiz
|
3 vaundankam-yomon
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
4. Amaliyqism
Shifokor nazorati(061/u shakl) kartasinimavzuga oid qismini to’ldirish va interpritatsiya qilish.
5. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari
- og`zaki;
yozma;
organayzerlar;
test;
vaziyatlimasalalarechish;
egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamahoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari
№
|
Baho
|
a`lo
|
yaxshi
|
o’rta
|
qoniqarsiz
|
yomon
|
|
O’zlashtirish % hisobida
|
100%-86%
|
85%-71%
|
70-55%
|
54%-37%
|
36% vaundankam
|
1
|
Nazariyqism
|
20-19
ball
|
18-17 ball
|
16-15 ball
|
14-13 ball
|
12 ball
|
2
|
Analitikqism:
organayzer
|
15-14 ball
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
3
|
Test
|
15-14 ball
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
4
|
Amaliyqism
|
40-34,4-ball
|
34-28,4ball
|
28-22ball
|
21,6-14,8 ball
|
14,4 ball
|
5
|
Nazoratsavollari
|
10-7,9
|
7,75-5,6
|
5,5-4,25
|
4,1-2,5
|
2,4 ball
|
5.2.Joriynazoratnibaholashmezoni.
№
|
O’zlashtirish %
|
Baho
|
Talabaningbilimdarajasi
|
1
|
96-100
|
A`lo
«5»
|
Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liqto’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi. Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.
|
2
|
91-95
|
Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.
|
3.
|
86-90
|
Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.
|
4
|
81-85
|
YAxshi
«4»
|
Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.
|
5
|
76-80
|
Javoblarto’g`ri, ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.
|
6.
|
71-75
|
Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.
|
7.
|
66-70
|
Qoniqarli
«3»
|
Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.
|
8
|
61-65
|
Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.
|
9
|
55-60
|
Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.
|
10
|
54-30
|
Qoniqarsiz
«2»
|
40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.
|
11
|
20-30
|
Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.
|
6. Nazoratsavollari
1.Shifokornazoratifaninimanio’rganadi ?
2. Shifokornazoratiningishmazmunihaqidanimabilasiz?
3. Shifokornazoratiningvazifalari.
4. Tibbiyko’rikturlari?
5.Jismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarqandaytibbiyguruhlargabo’linadi ?
6. Jismoniyrivojlanishniqandaykriteriylarinibilasiz?
7. Minimalparakliniktekshiruvlarsanabbering?
8. Salomatlikgradatsiyahaqidaqandaytushunchagaegasiz?
9. Jismoniyrivojlanishnibaholashdausulariga ( Indeksyokiko’rsatkich, antropometrikstandartlar, korelyatsiya.) izohberingvafoydalaning.
Baholashmezoni:
100%-86%
|
85%-71%
|
70-55%
|
54%-37%
|
36% vaundankam
|
10-7,9-a`lo
|
7,75-5,6-yaxshi
|
5,5-4,25-o’rta
|
4,1-2,5-qoniqarsiz
|
2,4 vaundankam-yomon
|
7.Tavsiyaetilganadabietlar
Asosiy
1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i Shifokorebnыy qontrol» M., 1990
Ko’shimchaadabiyotlar
1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000
2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001
3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003
4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004
5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki
6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000
7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996
8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004
9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003
10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999
11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004
12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005
13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004
14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004
15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997
16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990
17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994
18. CHet el adabieti:
TeylorS.B., MillerN.H. “ Basic physiologic principils relatied to
Group exirsise programs” Filadelphiya 1988
Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise
eddiction on habitual runners.” 1992
19.Internetistochniki:
www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org
http://www.restart-med.ru
http://www.mirmed.ru
http://micropolarization.narod.ru
http://skolioz.mccinet.ru
http://www.sportpsy.cz
Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf
www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.
www.jphysiol.org, www.physsportmed.com
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASH
VAZIRLIGI
TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN
O’quvishlaribo’yichaprorektor
prof. ..........................TeshaevO.R.
“_____”_________________2012 yil
Kafedra:Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: SHifokornazorati
TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS
TALABALARIUCHUN
YAGONAUSLUBIYTIZIM
MAVZU: “Sportinshoatlarinigigienasi. Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanishinshoatlarinisaqlashgasanitar-gigieniktalablar (sportmaydonlari,yopiqinshoatlari, suzishbasseinlari). Sportinshoatlariningsanitarholatibo’yichaxulosa.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№2
TA`LIMTEXNOLOGIYASI
Toshkent–2012
Tuzuvchi:Dots.AdыlovSh.K.
kattao’qituvchiMirbabaevaD.B.
O’quvtexnologiyasitasdiqlangan:
kafedrayig`ilishidaprotokol №______ ____________12 y.
Fanningta`lim texnologiyasiToshkenttibbiyotakademiyasiIlmiy-uslubiykengashi“Ichki kasalliklar”sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-sonmajlisbayonibilanma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.
O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli
Mavzu № 2 Sportinshoatlarinigigienasi. Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanishinshoatlarinisaqlashgasanitar-gigieniktalablar (sportmaydonlari,yopiqinshoatlari, suzishbasseinlari). Sportinshoatlariningsanitarholatibo’yichaxulosa.
Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)
Vaqt: 90 dakika
|
Talabalarsoni:8-10
|
|
|
O’quv mashg`ulotining shakli va turi
|
Amaliymashg`ulot
|
|
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi
|
1.Kirish qism..
2. Nazariy qism
3.Analitik qism:
-organayzer
-Test va vaziyatli masalalarlar
4. Amaliy qism
|
|
O’quvmashg`ulotimaqsadi:
|
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanishinshoatlarinisaqlashni, sanitar-gigienikholatiga,gigieniktalablarigabahoberish, SHifokornazoratifani, vazifalarinivamazmuninianiqbilish.
|
|
Talababilishikerak:
|
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanishinshoatlarinisaqlashni, sanitar-gigienikholatiga,gigieniktalablarigabahoberish, vasportinshoatlariniholati (butligi,tozaligi),sportchilanikiym-kechagi (maxsussportkiyimivakrassovkasi), sportzalinisanitar-gigieniktalablari (zalnirazmeri, polinivatominirangi,ventilyatsiyasi,yorug`ligi,issiqligi ).
|
|
Talababajaraolishilozim:
|
Mustaqilsportvajismoniytarbiyabilanshugullanishinshoatlarinisaqlashdasanitar-gigieniktalablarqo’yishvasportinshoatlariningsanitarholatibo’yichaxulosa.
|
|
Pedagogikvazifalar:
Talabalardasportvajismoniytarbiyabilanshugullanishsharoitlariningsanitarholatigajavobgarliknitarbiyalash. Sportinshoatlarigasanitar-gigieniktalablarhaqidatushuncha, maksadvavazifalariniberish.
|
O’quvfaoliyatinatijalari:
Sportbazalariholatini, sportinshoatlarivasportinventarlarmosliginibelgilangannormativlarbo’yichabaholash.
|
|
|
Ta`limusullari
|
Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, namoyish, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.
|
|
Ta`limshakli
|
Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
|
|
Ta`limvositalari
|
Doska-stend, yozuv taxtasi, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar.
|
|
Ta`limberishsharoiti
|
guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokornazorati kabineti)
|
|
|
Monitoringvabaholash
|
Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test
|
|
|
O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi
Ish bosqichlari va vaqti
(90 dakika)
|
Faoliyat
|
ta`limberuvchi
|
ta`limoluvchilar
|
1-bosqich.
5 dakika
15 dakika
|
Nazariy qism
1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish
1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan
natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi
bilan tanishtiradi.
1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni;
mustaqil ishlash uchun adabiyotlar
ro’yxatini aytadi (ilova №.8)
1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini
baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)
|
Tinglaydilar, yozib
oladilar.
Aniqlashtiradilar,
savollar beradilar
|
2-bosqich.
5dakika
10dakika
10daqiqa
15 daqiqa
|
Analitikqism
2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy
hujum orqali bilimlarni faollashtiradi.
2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga
muvofiq ta`lim jarayonini tashkil etish
bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon uyini) (ilova №3)
2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4)
2.4.Tanafus
2.5Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar ( testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)
|
Javob beradilar
YOzadilar.
Guruhlarda
ishlaydilar,
taqdimotqiladilar
vabosh.
|
3-bosqich.
10dakika
5dakika
10dakika
5dakika
|
Amaliyqism
3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5)
3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan
ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida
ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga
talabalar e`tiborini qaratadi.
3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv
mashg`ulotining maqsadga erishish
darajasini tahlil qiladi. Qontrol savollar taxlli (ilova №7)
3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va
uningbaholashmezonlarinietkazadi
|
Amaliy kunikmalarni bajaradilar
O’z-o’zini, o’zaro
baholashni
o’tkazadilar.
Savolberadilar
Topshiriqniyozadilar
|
|
|
1.Kirish
1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi
guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokornazorati kabineti).
1.2. Motivatsiya
|
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanishinshoatlarinisaqlash, sanitar-gigienikholatiga, gigieniktalablarigabahoberish, shifokornazoratifani, vazifalarinivamazmuninianiqbilishkattaaxamiyatgaega. Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalaresa, unikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’llashimkoniyatiniberadi.
1.3. Fanlararovafanlarichraaloqalar
Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaSHJTfanlaribilanuzviybog`langan
|
2. Nazariyqism
2.1. MASHG`ULOTNINGQISQACHAMAZMUNI
Sportinshoatlarigagigieniktalablar.
Sportinshoatlarijoriyqilingansanitar-gigieniktalabvame`yorlarigamosbo’lishikerak. Sportinshoatlarininggigienikso’rovlarigakattatalabqo’yiladi, chunkiularningsanitarholatijismoniymashqvasportmashg`ulotlariningsog`lomlashtiruvchisamarodorligigabog`liqdir.Sportinshoatlarifoydalanishgatopshirilganidanso’ngDavlatsanitariyaepidemiologiyanazoratmarkazi (DSENM) vaSHifokor-jismoniytarbiyadispanserixodimlari, hamdajismoniytarbiyavasportbo’yichamutaxassislartomonidanshuinshoatlarningjoriysanitariyanazoratiolibboriladi. Sanitarnazoratiorganlarivaqillariningtanbehvatakliflarihammasportinshoatlaridabo’lishizarurbo’lgansanitarjurnallarigayoziladi. SHuningdekharbirsportob`ektlaridaDSENMbilankelishilganichkitartibqoidalaribo’lishikerak. sportinshoatlariningsanitar-gigienikme`yorlarga, saqlashvafoydalanishqoidalarigarioyaqilinmasa, bungajavobgarlikinshoatrahbariyatizimmasigayuklatiladi. Sanitar-gigienikme`yorvaqoidalarbuzilgandainshoatrahbariyatijavobgarlikkatortiladi.
YOpiqsportinshoatlarigagigieniktalablar. Sportinshoatlari (zallar, suzishbasseynlarivah.z) maxsusyokijamoainshoatlari (o’quvyurtlari, klublarvah.z.) tarkibigakiritilishimumkin. Sportinshoatlariningxizmatxonalaribir-biribilanshundaybog`lanishikerakki, shug`ullanuvchilarquyidagitartibdaharakatqilishiamalgaoshirilsin : kiyimlaruchunvestibyul-garderob – erkakvaayollarningkiyinishxonalari (dushvaxojatxonabilan) – sportzali.Inshoatningichkiishlovimuhimgigienikahamiyatkasbetadi. Devorlaritekis, to’ptegishlarigachidamlivanamyig`ishtirishgaqulaybo’lishikerak. Markaziyisitishradiatorlaridevorichigajoylashtirilib, himoyapanjaralaribilanta`mirlanganbo’lishikerak.Eshikromlaribo’rtibchiqqanjoylargaegabo’lmasligilozim. Tibbiyshahobchasportzallargayaqinjoydabo’lishikerak. Ko’rinadiganjoylardastrelkalibelgilaryordamidatibbiyshahobchajoylashganjoyko’rsatilishilozim. Sportzallardagiinventarlarsozlangan, ishchiholatdavashakli, vaznivamaterialsifatibo’yichama`lumstandartlargamoskelishilozim. Ulargaquyidagigigieniktalablarqo’yiladi : sportjarohatlarinioldiniolishgayo’naltirilgan, havonichangbilaniflosgaqarshiyo’naltirilgan, shug`ullanuvchiningyoshigasnaryadlarningmoskelishigayo’naltirilgantalablardir. Bo’larninghammasio’quv-mashg`ulotlarininormalholatdao’tishigasharoityaratibberadi. Sportzallarniharkuninamholdayig`ishtirish, haftasida 1 martapollar, devorlarvasportinventarlarigeneralyig`ishtirilishikerak. YOpiqsportzallaridachekish, sportkiyimisizshug`ullanishqatiyanmanetiladi.Devorlarnibo’yashdayorug`likniqaytarilishdarajasivaruhiyfiziologikfunktsiyalargata`siriinobatgaolishinizarur : yashilrangtinchlantiradivako’rishorganigayaxshita`siretadi; sariqvaqizg`ish (oranjiviy) rangtetiklashtiradivaissiqliksezgisinichaqiradi; qizilrangqo’zg`atadi; havovabinafsharangtormozlaydi. YOg`libo’yoqlarqo’llanilgandadevorvashiplarto’liqbo’yalmaydi, chunkiinshoatningtabiiyventilyatsiyasigaqarshilikko’rsatadi. Pollartekis, silliqemas, elastik, engilyuviluvchibo’lishilozim. Inshoatlardaoptimalmikroiqlimnihosilqilinishio’zigaxosgigienikahamiyatgaega : havoharorati + 150Sdarajasidaushlabturilishikerak, nisbiynamlik 30-60 %, havoningharakattezligi 0.5 m/sbo’lishilozim. Kurashvastoltennisizallariuchunhavoharakatiningtezligi 0.25 m/sdan, dushlarda, kiyinishvamassajqilishxonalarida 0.15 m/sdanoshmasligikerak. Zaruriyhavoalmashinuvinita`minlashuchunmarkaziyventilyatsionmoslamalardanfoydalaniladi, tashqaridanichkarigasoatiga 80 m3havobirshug`ullanuvchiuchunva 20 m3havobirtomoshabinuchunhavoyuboriladi. Agarbuningimqoniyatibo’lmasa, tabiiyyo’lbilanventilyatsiyaamalgaoshiriladi (oynalarni, fortochkalarniochib). Buninguchunaeratsiyakoeffitsientianiqlanadivanormada 1/50 nisbatdabo’ladi, ya`nifortochkalarningumumiymaydonipolningumumiymaydonidan 50 martakichiqbo’ladi. Sportzallaridahavonialmashtirishsoatiga 3-4 martabo’lishikerak. Sportzallariimqondarajasidatabiiyyoritilishilozim; sun`iyyoritishyorug`liknitarqatuvchiyoritkichlarbilanamalgaoshiriladi. YOrug`likbirme`yordatarqalishivanormalargaamalqilinganholdagorizontalvavertikalyoritishningzaruriydarajalarita`minlanishikerak. Markaziynervsistemasiningtonusinianiqlashda, ko’rishanalizatorlariningholatigata`siretishda, jaroxatlanishnianiqlashdayoritishninggigienikahamiyatikattadir. YOritishgagigieniktalablarquyidagilardir : tabiiyyoritishgamosbo’lishikerak; maydonninghammayuzasigabirxiltarqalishikerak; kunninghammavaqtlaridadoimiybo’lishikerak; ko’zgayaqqoltushmasligikerak; issiqlikeffektinibermasligikerak. Tabiiyyoritishnibaholashquyidagimezonlarbo’yichaamalgaoshiriladi : mahalliyyorug`likiqlimi, kunvaqti, yorug`liktushushibo’yichainshoatningqurilishi, yorug`liktushishibo’yichaderazalarningqo’yilishi (yaxshisijanubiy-sharqiy), derazalargadaraxtlarningyaqinligi (20 metrdanyaqinemas), qo’shnibinolarningyaqinligi, derazalarningkattaligivashakli (yaxshisito’rtburchakli), oynalarningtozaligi, derazalardagioynalarsonivaularninghimoyalanganligi, poldanderazalarningjoylashganbalandligi (2 metrdankamemas), devordagiderazalaroralig`i (derazakengligidan 1,5 martakambo’lmagan), inshoatshipidantutgano’rni (0,5 metrdanko’pemas), inshoatningichkibo’yalishi (ko’zgatashlanuvchirang), inshoatkattaligi. SHuningdekyorug`likkoeffitsientianiqlanadi, ya`niderazadagioynalarningmaydonigapolyuzasiningnisbati – sportzallariuchun 1/6, ya`nipolyuzasioynalarningumumiyyuzasidan 6 martakattabo’lishikerak; agarmaydonbirtomonlamayoritilsa, undayorug`liknurlariningmaydonningishchiyuzasigatushishburchagianiqlanadivau 270bo’lishikerak, shundaginayorug`likko’zgayaqqoltushmaydi. SHubilanbirqatordasun`iyyoritishdanhamkengfoydalaniladi. Bumaqsaddalyuminestsentlampalaridanfoydalaniladi. Ularshipga (umumiyyoritishuchun), devorga (yontomondanyoritishuchun) vamahalliy (ishchimaydonniyoritishuchun) ko’rinishdaqo’yiladi. Sportturlariningo’tkazilishigaqarab, lampalarharxilbalandlikkaosiladi. Masalan : stoltennisizaliuchunminimal, sporto’yinlarizaliuchun 8-9 metrbalandlikdajoylashadi. Hammalampalarhimoyalanganbo’lishibo’lishikerak. YOritishnipotimalholatgakeltirishdayorug`likyo’nalishiningquvvatimuhimahamiyatgaega, sportzallaridaqo’llanilayotganlyuminestsentlampalaruchun 13-16 Vt/m2vaqizuvchilampalaruchun 26-32 Vt/m2bo’lishikerak.
Gimnastikazali – birinchinavbatdato’g`rirejalashtirilganbo’lishikerak, ya`niyaqinjoydaqo’shimchaxonalar (echinib-kiyinish, cho’milish, xojatxona) bo’lishilozim. Busportchilarniinshoatningboshqatomoshabinlarjoylashganqismibilanaloqaqilishigayo’lqo’ymaydi. Zal 1-qavatdajoylashishilozim, harxilfoydalaniladigansnaryadlarnijoylash-tirishmaqsadida.Gimnastikazallarining 3 xilturlarifarqlanadi :
-katta – 42*24*6 m. – zalikkitato’liqgimnastikasbob-uskunalarkomplektibilanjixozlanishgamo’ljallanganbo’lib, birvaqtningo’zidahamerkaklar, hamayollarshug`ullanishimumkin;
-o’rta – 36*18*6 m. – faqatbittagimnastikkomplektgamo’ljallanganbo’lib, ba`zisnaryadlaralohidaerkakvaayollarga, ba`zilariumumiybo’ladi;
-kichiq – 30*18*6 m. – faqatbittakomplektbo’lib, erkakvaayollarnavbatbilanshug`ullanadilar.
Zallardaqanchashug`ullanuvchishug`ullanishiularningmahoratdarajalarigabog`liqbo’ladi : yangikelganharbirshug`ullanuvchiuchun – 10-12 m2; o’rtarazryadlisportchilaruchun – 12-15 m2; yuqorirazryadlisportchilaruchun – 15-20m2.
Zalningmikroiqlimiquyidagiparametrlargabog`liqdir : yangikelganshug`ullanuvchilaruchun – 180S, mahoratlisportchilaruchun – 150Sularningmashg`ulotvaqtidabajaradiganyuklamasininghajminiinobatgaolganholda. Zalningyoritilishi, ventilyatsiyasi, isitilishixuddiboshqainshoatlarnikigao’xshash. Gimnastikazallaridashug`ullanishvaqtidajarohatlanishnioldiniolishuchungimnastiksnaryadlarnito’g`rijoylashtirishkerak. Masalan : markazga – erkinmashqlaruchuntaxtasupa (kattaligi 12*12 myumshoqkopfortrangliqoplamabilanqoplanganvakamida 1 mhavfsizjoy); zalgakirishda – zalninguzunliginie`tiborgaolganholdatayanibsakrashuchunjoy; zalningichkarisida – turnikzalgako’ndalangosilganpardabilan.
Sporto’yinlarigamoslashganzallar.
Zalgabo’lgangigieniktalabalar, tekshirishusullarixuddigimnastikazallarinikigao’xshash, ularalohidagiparametrlarningnormativahamiyatibilanfarqqiladilar. Sportzalningkattaligibo’yichaquyidagicha : kattazallar (42*24*8 m.) – ko’pgtnasporto’yinlarigamo’ljallangan, birvaqtningo’zidashug`ullanuvchilarsoni 78 tadanko’pemas; o’rtazallar (36*18*8 m.) – basketbol, voleybol, gandbol, tennisvah.z., 48 tashug`ullanuvchishug`ullanishimumkin; kichiqzallar (30*18*8 m.) – voleybol, basketbolvah.z., 40 tashug`ullanuvchi. O’yinmaydonchasidandevorgachakamida 2 mhavfsizjoyharxilpredmetlardanholibo’lishi, maydonchegarisianiq, polrangibilanfarqqiluvchi, kamida 5 smenlirangbilanbelgilanishilozim. Zalningharorati – 16-180S ; namligi – 30-60%, havoningharakati – 0,3 -0,5 m/s.
YOpiqsuzishbasseynlari.
Buinshoatboshqasportinshoatlaridanfarqliravishdaikkidaasosiyzallarigaegabo’ladi : basseynvannasiuchunzalvatayyorlanishmashg`ulotlarinio’tishuchunzal (“quruq” tayyorlanish). SHuninguchunshug`ullanuvchiningharakatiquyidagichabo’lishikerak : shug`ullanuvchiyuqorikiyimlariniechganidanso’ng, echinib-kiyinishxonalarigaboradi, buxonaquyidagichiqishyo’llarigaegabo’lishilozim – quruqshug`ullanishzaliga, cho’milishxonasiga (undanvannazaliga) vato’g`ridanto’g`ribasseynningvannazaliga. SHug`ullnuvchilarningtayyorlanishiuchunzallargabo’lgangigieniktalablarboshqazallargaqo’yilgantalablargao’xshash. Basseynvannalariningkattaligigaqarab 25 va 50 metrlibasseynlarfarqlanadi, suzishyo’lkalari 6-8 tabo’lib, harbiri 1,25 mkenglikkaega. Atrofida 2,5-3 mkenglikdaaylanibo’tishyo’lkalarijoylashadi. Yo’lkavadevorningbirqismi 300Sgachaisitilishilozim (suzuvchilarniyallig`lanishkasalliklaridanasrashmaqsadida).
Basseyndevorlarisuv (nam) o’tkazmaydiganochrangliplitkalardanpoldpn 2,5-3 mkambo’lmaganbalandlikdateriladi, undanyuqorisi, shujumladantomisuvo’tkazmaydiganmaterialnishovqindansaqlovchimaterialbilankombinatsiyaholidateriladi. Basseyndevorlarivatubiochrangli (suvostidayaxshiko’rinishiuchun) vabutun (jarohatlanishnioldiniolishuchun) kafellarteriladi. Basseynvannalariningchuqurligiharxilbo’ladi : boshlovchilaruchunsayozjeoyida 90 sm, engchuqurjoyi - sakrashuchunplatformaningbalandligigaqarab 4 metrdan 10 metrgacha.
Suzishbilanshug`ullanuvchilarningishbajarishqobiliyatiuchunsuvningholatikattarolo’ynaydi. Basseyndagisuvichadigansuvbo’lishivaSanPiNning 2.1.4.559-96 “Ichimliksuvi” ningquyidagigigieniktalablarigajavobberishikerak : suvharoratihavoharoratidan 1-20Spast (yallig`lanishjarayonlarinioldiniolishmaqsadida); rangi – 50danko’pemas (suvko’kimtirranggabo’yaladi, buruhiykomfortsezishnihosilqiladi); ta`mvahid – 2 balldanyuqoriemas (sezilmaydi); tiniqligi – basseynvannasiningbutunchuqurligibo’yicha; qoldiqxlorningmiqdori – 0,3 – 0,5 mg/l (basseynsuvidahar 2 soatdaaniqlanadi).
YUqumlikasalliklarning (ichakkasalliklari) oldiniolishmaqsadidashug`ullanuvchilar 2 marta (suzishdanoldinvakeyin) dushxonasidano’tishlarikerak, bundaissiqsuvvasovunbilancho’milishilozim.
YOpiqsuzishbasseynlariuchuno’zigaxossanitar-gigieniktartiblardanbiribuhavoharoratidir. YAngikelganlaruchunsuvningharorati 290S, sog`lomlashtirishguruhlariuchun – 29-300S, suvgasakrovchilaruchun – 280S, suzishsportiuchun – 24-260Sbo’ladi. Basseyndagihavonamligi 65%danko’pemas, havoharakatisuzuvchilarningkasallanishinioldiniolishuchunminimal (0,2 m/s). Havoventilyatsiyasisoatiga 3-4 martao’tkaziladi. SHug`ullanuvchilarsoniularningmahoratdarajasigabog`liqbo’ladi : yangikelganlaruchun 1 tayo’lkada 10-12 odam (maksimum 15 ta), mahoratlisportchilaruchun 2-3 shug`ullanuvchi. Sportningboshqaturlarikabisuzishbilanshug`ullanuvchilarhamyuqumlikasalliklarbilankasallanilmaslikuchunshaxsiygigienaqoidallariga (sochiq, sovun, mochalka, slantsi, maxsuskiyim) amalqilishlarikerak, shumaqsaddasuvbasseynlarigaSHifokorko’rigidano’tganshaxslarginaqo’yiladi.
Engilatletikamanejlari.
YOpiqsportinshoatlarigaqo’yiladigangigieniktalablargajavobberishikerak. Ularningkattaligiyugurishyo’lkalarninguzunligivasoniga, engilatletikasektorlarigaqarabbo’ladi.
YUgurishyo’lkalariningkengligi 1,25 m, tekis, sirpanchiqbo’lmagan, yaxshiamortizatsiyaxususiyatigaega, elastik, mustaxkam, yuguruvchilaruchunruhiykomfortrangga (ochpushti) egabo’lganmaxsustartanqoplama (rekortan, fispolvaboshqalar) bilanqoplangan. Yo’lkaninguzunligizaruriymasofagamos (60 myokiundankatta) vahavfsizzonagaega, ya`nistartda 3 mdankamemas, finishda 15-18 m, yontomonlari 1 mdan. YUgurishyo’lkalaribirnechtabo’ladi (4-5 ta).
Balandlikkasakrashsektoriqonusshaklidabo’ladi (kengayganqismiyugurishuchun). YUgurishuzunligi 15 mdankamemas, yontomondanhavfsizzona 1,5 mdankamemas. Sakrashuchunmo’ljallangansnaryadustunistatsionaryokiboshqajoygaolishgamoslanganbo’lib, engilmetalldantayyorlangan, diametri 2,5-3 sm, ukzunligiikkiustunoralig`idagimasofadan 0,5 mgako’p. Sakrashdanso’ngtushadiganchuqurlikporolonmatobilanto’ldirilgan, uzunligi 6,0 m, kengligi 3,0 mvachuqurligi 0,5 m, poldan 1,8 myuqorigachabo’ladi. CHuqurlikninghavfsizzonasiquyidagicha : chuqurlikorqasida 2 mgacha, yontomondan 1,5 mgacha.
Uzunlikkasakrashsektorimanejninguzunligibo’yichajoylashtiriladi. YOntomondan 1,5 mhavfsizzonagaega 10-13 mliyugurishyo’lkasibo’ladi. YUgurishyo’lkasiningtayanibsakrashgamo’ljallanganqismiyog`ochdantayyorlanganstatsionarbo’lib, yo’lkabilanbirxiltekislikdajoylashadi. Tayanibsakrashqismidanqumbilanto’ldirilganchuqurlikkachamasofa 4 mdanko’pbo’lmasligivauchxatlabsakrashuchun 9 mbo’lishikerak. Sportchisakrashdankeyintushadiganchuqurlik (2,7 * 6.7 * 0.5) toza, engilnamlangan (15%), maydaqumbilanchetlarigachato’ldiriladi. CHuqurningchetlariyog`ochli, olditomoniyo’lkabilanbirtekislikda, uningorqatomonida 3 m, yontomonidan 1,5 mgachahavfsizzonabo’lishikerak. CHuqurlikdagiqummaxsusmoslamabilantekislanadi. Manejdaboshqasektorlarhambo’lishimumkin : yadrootishvaboshqalar.
Engilatletikamanejitabbiyvasun`iyyoritilgan, ventilyatsiyasi – soatiga 3-4 marta, havoharorati 14-170S, namligi 30-60% bo’lishikerak.
2.2. YANGIPEDAGOGIKTEXNOLOGIYA
“Issiqkartoshka” metodi.
Bumetodtalabalarnitezfikrlashgao’rgatadi. Bilimlarinimustaxkamlashgayordamberadi.
O’yinuchunkerak:
Mavzubo’yichasavollarto’plami.
To’p “ kartoshka” , “mosh”.
Ishniolibborish:
O’qituvchiishtiroqchilargaorqatomonibilano’tiradivaqarsakchaladiyokiqalambilanqattiquradi. Ishtirokchilarto’pnibir-birigauzatadilar, qarsakto’xtaganidakimdato’pqolibketsa, shuishtirokchijavobberadi. Agarjavobnoto’g`ribo’lsa, boshqaishtirokchijavobberishimumkin. Bujarayonbarchaishtirokchijavobbergunichadavometadi.
Savol:1 Ochiqvayopiktipidagisportinshoatlariniaytibo’ting?
Javob:Sportzallar, ochiq va yopiqsuzishbasseynlari, stadionlar
Savol:2 Sporto’yinlarigamoslashganzallargagigieniktalablar.
Javob:O’yinmaydonchasidandevorgachakamida 2 mhavfsizjoyharxilpredmetlardanholibo’lishi, maydonchegarisianiq, polrangibilanfarqqiluvchi, kamida 5 smenlirangbilanbelgilanishilozim. Zalningharorati – 16-180S ; namligi – 30-60%, havoningharakati – 0,3 -0,5 m/s.
Savol:3 Gimnastikzallardaharbirshug`ullanuvchiuchunnormativxajmi?
Javob:Zallardaqanchashug`ullanuvchishug`ullanishiularningmahoratdarajalarigabog`liqbo’ladi : yangikelganharbirshug`ullanuvchiuchun – 10-12 m2; o’rtarazryadlisportchilaruchun – 12-15 m2; yuqorirazryadlisportchilaruchun – 15-20m2.
Baholashmezoni
Maksimalball 20-19
|
18-17 ball
|
16-15 ball
|
14-13 ball
|
12 ball
|
a`lo
|
yaxshi
|
o’rta
|
qoniqarsiz
|
yomon
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
3.TAHLILIYQISM
3.1.Klaster, organayzerlari
1. Aqlingizganimakelsa, barchasiniyozing. G`oyalarisifatinimuhokamaqilmangfaqatularniyozing.
2. Xatnito’xtatadiganimloxatolarigavaboshqaomillargae`tiborbermang.
3. Ajratilganvaqttugagunchayozishnito’xtatmang. Agardaaqlingizdag`oyalarkelishibirdanto’xtasa, uholdaqachonkiyangig`oyalarkelmagunchaqog`ozgarasmchizibturing.
Harbirguruhboshqaguruhlarnibaholaydi. Harbirtalabbo’yichato’liqbajarilsa – 15 ball
Guruh
№
|
Tushunarlivaaniqjavob (5)
|
Ko’rgazma-lilik
(5)
|
Reglamentgaamalqilish (2,5)
|
Guruhfaolligi
(2,5)
|
Jamiball
|
1.
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
Baholashmezoni:
Maksimalball15
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
3.1. Klastertuzilmasi.
Sport zalga san-gigienik talablar
Katta
O‘rta
Devor
Ventilyasiya
Jixozlar
Harorat +150S
Namlik 30-60%
Maydon
Ёруғлик
Rang
Sifati
Joylanish
Sozlangan ishchi holat
Shakl, vazni
pol
Suniy
Tibbiy
Suniy
Tibbiy
Kichik
    
3.2.Vaziyatlimasalalarningkompleksi
Vaziyatli masala №1
SHifokor ko’rigiga A.ismli 17 yoshli bola o’pka shamolashi natijasida yo’tal yuzaga kelganidan shikoyat qilib keldi. Surishtirganilganda 1oydan beri sun`iy basseyinga qatnashishi ma`lum bo’ldi.
Meyorda suniy basseynlarga quyiladigan talablar qanday bo’lishi kerak?
Javob: Sun`iy basseynda suv xaroratining pastligi sabablisportchining o’pkasi shamollagan.
Vaziyatli masala №2
Tabiiycho’milish maskanlariga qo’yiladigan gigienik talablarga binoan suvning oqish tezligi, kattalar va yosh bolalar uchun suv havzasi yuzasining maydoni qanday bo’lishi kerak?
Javob:Suvningokishtezligi 0,5m/sek.Suvningoqishtezligi, kattalaruchun 5m2vayoshbolalaruchun 2 m2.
Vaziyatlimasala №3
Suvhavzasidagisuvnikimyoviybakteriologiktekshiruvlaro’tkazilishishartmivasuvniokishtezliginechigateng?
Javob:Bakteriologik tekshiruv o’tkazilishishart (Koli indeks, koli titr), suv oqish tezligi 0.5 m/sek.
Vaziyatlimasala №4
Sportkomleksidagikurashzalininggilamlarikalinligi 12sm. Odatdabugilam 3-4 oydabirdezinfektsiyalovchimoddabilantozalanadi. Keyingitozalashgachashumuddatetarli, ammogilamnidezinfektsiyalashchoralaritez-tez, ya`ni 2 oydabirtakrorlanaboshlandi. Aytingchibumuddatuzayishigakurashzaligaqo’yiladigantalablarningqaysibirisababbo’lganbo’lishimumkin?
Javob:Sport zalda sanitar-gigienik talablarga rioya qilinmayotgani sababli.
Testlar
1 Jismoniytarbiyabo’yichamashg`ulotlaro’tkazishjoyivasharoitinisanitar-gigieniknazoratqilinuvchibazaniayting?
*oliyo’quvyurti
tenniskorti
bokszali
kurashzali
2 Jismoniymashqlarmashg`ulotiningtalabgajavobberuvchisharoitinianiqlashdae`tiborberiladiganbelginiayting?
A.*qoplama
V.yorug`lik
S.isitishholati
D.ventilyatsiya
3 YOpiqbinolardamashg`ulotlaro’tkazishholatinibaholashuchunzarurko’rsatkichniko’rsating?
A.*sportzalmaydonivahajmi
V.basseynsuvidagiqoldiqxlor
S.suvningqoli-titri
D.suvning qoli-indeksi
4 Sport zallariga ko’rsatilgan sanitar-gigienik talabni ko’rsating?
A.*bir shug`ullanuvchiga 4 kvadrat metr maydon
V.bir shug`ullanuvchiga 6 kvadrat metr maydon
S.yorug`lik koeffitsienti 1:7 ga teng
D.havoning shart bo’lgan harorati 18 gradus
5 Kurash zaliga ko’rsatilgan sanitar-gigienik talabni ko’rsating
A.*gilam va devor oralig`idagi masofa 2 metrdan kam emas
V.3-10 sm qalinlikdagi yumshoq gilam
S.gilam va devor oralig`idagi masofa 1 metrdan kam emas
D.gilam ustidagi qoplama 1 oyda 1 marta dezinfektsiyalanadi
6 Boks zaliga ko’rsatilgan sanitar-gigienik talabni ko’rsating?
A.*ring 2 sm qalinlikdagi yumshoqqoplama bilan qoplanadi
V.ring 1 sm qalinlikdagi yumshoqqoplama bilan qoplanadi
S.ring va devor oralig`idagi masofa 1 metr
D.boks sport anjomlari kuniga 1 marta changdan tozalanadi
7 Sun`iy basseynga ko’rsatilgan sanitar-gigiennik talabni ko’rsating?
A.*suvning tiniqligi 20 sm dan kam emas
V.suvning harorati 18-20 gradus bo’lishi kerak
S.suvning tiniqligi 10 sm dan kam emas
D.1 litr suvdagi qoldiq xlor Miqdori 0,5-0,7 g/l
8 SHug`ullanish joylari va sharoitlarining sanitar-gigienik nazoratida e`tibor beriladigan belgini ko’rsating?
A.*mashg`ulot sharoitining sanitar-gigienik bahosi
V.ventilyatsiya
S.suvning harorati
D.suvning qoli-titri
9 SHifokor-jismoniytarbiyadispanserlariningtashkiliy-uslubiyraxbarligidaishlovchitashkilotniko’rsating?
A.*ko’ngilli sport jamoalari
V.umum ta`lim maktablari
S.oliy o’quv yurtlari
D.o’rta o’quv yurtlari
10 SHifokor-jismoniy tarbiya dispanserining ish mazmunini ko’rsating?
A.*tashkiliy-uslubiy raxbarlikni amalga oshirish
V.maktab o’qituvchilarining ishlarini nazorat qilish
S.maktab shifokorining ishlarini nazorat qilish
D.maktab o’quvchilarining dispanserizatsiyasi
Baholash mezoni:
Maksimalball 15
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
20-16-a`lo
|
15-12-yaxshi
|
11-7-o’rta
|
6-4-qoniqarsiz
|
3 vaundankam-yomon
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
4. Amaliyqism
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanishsharoitlarini,sportinshoatlarinisaqlashgasanitar-gigieniktalablarnitushuntiradi, asoslaydi, umumlashtiradi, ishonchlidalillarkeltiradi, solishtiradi, taqqoslaydivaxulosalarchiqaradi.
5. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari
- og`zaki;
yozma;
organayzerlar;
test;
vaziyatlimasalalarechish;
egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamahoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari
№
|
Baho
|
a`lo
|
yaxshi
|
o’rta
|
qoniqarsiz
|
yomon
|
|
O’zlashtirish % hisobida
|
100%-86%
|
85%-71%
|
70-55%
|
54%-37%
|
36% vaundankam
|
1
|
Nazariyqism
|
20-19
ball
|
18-17 ball
|
16-15 ball
|
14-13 ball
|
12 ball
|
2
|
Analitikqism:
organayzer
|
15-14 ball
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
3
|
Test
|
15-14 ball
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
4
|
Amaliyqism
|
40-34,4-ball
|
34-28,4ball
|
28-22ball
|
21,6-14,8 ball
|
14,4 ball
|
5
|
Nazoratsavollari
|
10-7,9
|
7,75-5,6
|
5,5-4,25
|
4,1-2,5
|
2,4 ball
|
5.2.Joriynazoratnibaholashmezoni.
№
|
O’zlashtirish %
|
Baho
|
Talabaningbilimdarajasi
|
1
|
96-100
|
A`lo
«5»
|
Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liqto’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi. Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.
|
2
|
91-95
|
Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.
|
3.
|
86-90
|
Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.
|
4
|
81-85
|
YAxshi
«4»
|
Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.
|
5
|
76-80
|
Javoblarto’g`ri, ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.
|
6.
|
71-75
|
Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.
|
7.
|
66-70
|
Qoniqarli
«3»
|
Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.
|
8
|
61-65
|
Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.
|
9
|
55-60
|
Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.
|
10
|
54-30
|
Qoniqarsiz
«2»
|
40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.
|
11
|
20-30
|
Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.
|
6. Nazoratsavollari
1 Gigienavauningasosiyvazifalari.
2 Sportvajismoniytarbiyabilanshugullanishsharoitlarigatalablar.
3Sportinshoatlarigasanitar-gigieniktalablar (tushuncha, maksadvavazifalarini).
4 Ochiqvayopiksportinshoatlaridasanitarkuzatuvvatalablar.
5 Sportvajismoniytarbiyabilanshugullanishsharoitlarigasan-gigienikbahoberish.
6 YOpiksportinshoatlarinisaqlashdakullaniladiganasosiygigienikusullar.
7 Kurash zali parametirlari.
Baholash mezoni:
100%-86%
|
85%-71%
|
70-55%
|
54%-37%
|
36% vaundankam
|
10-7,9-a`lo
|
7,75-5,6-yaxshi
|
5,5-4,25-o’rta
|
4,1-2,5-qoniqarsiz
|
2,4 vaundankam-yomon
|
7.Tavsiyaetilganadabietlar
Asosiy
1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i SHifokorebnыy qontrol» M., 1990
Ko’shimchaadabiyotlar
1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000
2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001
3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003
4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004
5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki
6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000
7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996
8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004
9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. SHayxova G.I. Tashkent 2003
10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999
11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004
12.BetSHou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005
13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004
14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004
15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997
16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990
17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994
18. CHet el adabieti:
TeylorS.B., MillerN.H. “ Basic physiologic principils relatied to
Group exirsise programs” Filadelphiya 1988
Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise
eddiction on habitual runners.” 1992
19.Internetistochniki:
www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org
http://www.restart-med.ru
http://www.mirmed.ru
http://micropolarization.narod.ru
http://skolioz.mccinet.ru
http://www.sportpsy.cz
Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf
www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.
www.jphysiol.org, www.physsportmed.com
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI
TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN
O’quvishlaribo’yichaprorektor
prof. ..........................TeshaevO.R.
“_____”_________________2012 yil
Kafedra:Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokornazorati
TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS
TALABALARIUCHUN
YAGONAUSLUBIYTIZIM
MAVZU: “Jismoniyrivojlanishhaqidatushuncha. Jismoniyrivojlanganlikniantropometriyavasomatoskopiyama`lumotlarigaasoslanibaniqlash. Tanatuzilishtiplari. Sportturigasaralash.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№3
TA`LIMTEXNOLOGIYASI
Toshkent–2012
Tuzuvchi: Dots.AdыlovSh.K.
kattao’qituvchiMirbabaevaD.B.
O’quvtexnologiyasitasdiqlangan:
kafedrayig`ilishidaprotokol №______ ____________12 y.
Fanningta`lim texnologiyasiToshkenttibbiyotakademiyasiIlmiy-uslubiykengashi“Ichki kasalliklar”sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-sonmajlisbayonibilanma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.
O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli
Mavzu № 3 Jismoniyrivojlanishhaqidatushuncha. Jismoniyrivojlanganlikniantropometriyavasomatoskopiyama`lumotlarigaasoslanibaniqlash.Tanatuzilishtiplari.Sportturigasaralash.
Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)
Vaqt: 90 dakika
|
Talabalarsoni:8-10
|
|
|
O’quv mashg`ulotining shakli va turi
|
Amaliymashg`ulot
|
|
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi
|
1.Kirish qism..
2. Nazariy qism
3.Analitik qism:
-organayzer
-Test va vaziyatli masalalarlar
4. Amaliy qism
|
|
O’quvmashg`ulotimaqsadi:
|
Shug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashvaulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish.Mustaqilravishdasamatoskopiyavaantropometriyanio’tkazish. Sportturigasaralash.
|
|
Talababilishikerak:
|
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashvaulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish. Mustaqilravishdasamatoskopiyavaantropometriyanio’tkazish. Sportturigasaralash.
|
|
Talababajaraolishilozim:
|
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarniMustaqilravishdasamatoskopiyavaantropometriyasinio’tkazish. Sportturigasaralashvajismoniyrivojlanganliginibaholash, ulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish.
|
|
Pedagogikvazifalar:
Shug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashvaulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchilarnimorfologikvafunktsionalholatinibaholashningasosiyprintsiplarinio’rgatish ;
-jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchilarnitanatuzilishitiplarinivasportturigasaralashlanio’rgatish
|
O’quvfaoliyatinatijalari:
Shug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashvaulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish, samatoskopiyavaantropometriyanio’tkazish.Sportturigasaralash.
Tanatuzilishtiplarinianiqbilish.Jismoniytarbiyavasportbilanshugullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarnianiqaytibberish.
|
Ta`limusullari
|
Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, namoyish, videousul, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, pinbord, organayzer.
|
Ta`limshakli
|
Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
|
Ta`limvositalari
|
Doska-stend, yozuv taxtasi, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
|
Ta`limberishsharoiti
|
guruhlishakllardaishlashgamo’ljallanganxonalar (shifokornazoratikabineti, antropometriko’lchovasboblari (spirometr, dinamometr, tanauzunligivavaznini, ko’krakkafasiningaylanasinio’lchashga-metrlenta, tonometr, fonendoskopvaboshkalar.)
|
Monitoringvabaholash
|
Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test
|
O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi
Ish bosqichlari va vaqti
(90 dakika)
|
Faoliyat
|
ta`limberuvchi
|
ta`limoluvchilar
|
1-bosqich.
5 dakika
15 dakika
|
Nazariyqism
1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish
1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan
natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi
bilan tanishtiradi.
1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni;
mustaqil ishlash uchun adabiyotlar
ro’yxatini aytadi (ilova №.8)
1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini
baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)
|
Tinglaydilar, yozib
oladilar.
Aniqlashtiradilar,
savollar beradilar
|
2-bosqich.
5 daqiqa
10 daqiqa
10daqiqa
15 dakika
|
Analitikqism
2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy
hujum orqali bilimlarni faollashtiradi.
2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga
muvofiq ta`lim jarayonini tashkil etish
bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon uyini) (ilova №3)
2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4)
2.4. Tanafus
2.5.Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar ( testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)
|
Javob beradilar
YOzadilar.
Guruhlarda
ishlaydilar,
taqdimotqiladilar
vabosh.
|
3-bosqich.
10daqiqa
5daqiqa
10 daqiqa
5daqiqa
|
Amaliyqism
3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5)
3.2. Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan
ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida
ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga
talabalar e`tiborini qaratadi.
3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv
mashg`ulotining maqsadga erishish
darajasini tahlil qiladi. Qontrol savollar taxlli (ilova №7)
3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va
uningbaholashmezonlarinietkazadi
|
Amaliy kunikmalarni bajaradilar
O’z-o’zini, o’zaro
baholashni
o’tkazadilar.
Savolberadilar
Topshiriqniyozadilar
|
|
|
1.Kirish
1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi
guruhlishakllardaishlashgamo’ljallanganxonalar (shifokornazoratikabineti, antropometriko’lchovasboblari (spirometr, dinamometr, tanauzunligivavaznini, ko’krakkafasiningaylanasinio’lchashga-metrlenta, tonometr, fonendoskopvaboshkalar.)
1.2.Motivatsiya
|
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashvaulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish, mustaqilravishdasamatoskopiyavaantropometriyanio’tkazish, sportturigasaralash, talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalar, unikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’llashimkoniyatiniberadi.
1.3. Fanlararovafanlarichraaloqalar
Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaShJTfanlaribilanuzviybog`langan
|
2. Nazariyqism
2.1. MASHG`ULOTNINGQISQACHAMAZMUNI.
|
Jismoniyrivojlanishni (JR) aniqlash.
JR – organizmningmorfologikvafunktsionalxususiyatlariorganizmgaota-onadanmerosbo’libo’tadi (genotip) vashaxsiyrivojlanishdagimuayyansharoitlardashug`ullanishbilano’tganbo’ladi. JRta`riflashdaorganizmningyuqoridata`qidlanganxususiyatlarinianiqlash, shuningdekuningjismoniykuchinizapasi, turliyoshdagichidamliligivaishchanliginianiqlashgayordamberadigansomatoskopiya, antropometriyavafunktsionaltekshiruvlarmetodiqo’llaniladi.
Somatoskopiya– Odamtanasiningtashqiko’rigi. Qomatni, tayanch-xarakatapparatlarxolatini, tanatuzilishitipinianiqlashgaimkonberadi, uertalabochqoringao’tkaziladi. Tekshiriladiganshaxstrusikdaqolishikerak.
- Tanatuzilishi (loptomer, tekpomorf, atletomorf, mezomorf).
- Muskullaryomon, o’rta, yaxshirivojlanganbo’ladi.
- Qaddiqomatkishinio’tirgandagiyokiturgandagioddiyxolati. Tikqomatli, ko’kragibirozchiqgan, qorinbirozichigatortilganvab.
- Boshtanabilanbirchiziqdajoylashganbo’lishikerak (uchraydioldinga, orqaga, o’ngga, chapgaengashishimumkin).
- Elkakamarielkalarbirtekisda, o’ngvachapelkalarbirxilkenglikda, ko’kraklarorqagayopishganbo’lishikerak. Agarkuraklarorqadankuchganbo’lsa (qanotsimonko’raklar), buko’krakqafasinoto’g`rishakldayokiorqamuskullariniyopishibqolganligidandalolatberadi.
Umurtqapog`onasi:4 tafiziologikegikjoyigaega. Qaddiqomatnibuzilishiumurtkapog`onasiningfiziologikegikjoylaridagio’zgarishlarigabog`lik. Shundankelibchiqibumurtqapog`onasiningyonqismlarikamayadi - Skoliozlardebataladi. Skoliozlarbo’lishimumkino’ngtomon, chaptomon S simon.
Ko’krakqafasi:- Shakligako’ratsilindrik, konusgaoidbo’lib, zichjoylashganbo’ladi. Ko’krakqafasininormal, yassi, tovuqsimonvoronkasimon, emfizematoz (bochkasimon) turlariuchraydi.
Orqanituzilishixambirnechako’rinishgaega: yassi, botikorqalardozlariuchraydi.
Oyoqlarshakli:Normal, CH-simon, O-ko’rinishdabo’lishimumkin.
Oyoqpanjalari:Shakljixatdanto’g`ri, baquvvatvayassibo’lishimumkin.
Samotoskopiyadashuningdekbo’g`imlarxarakatixamaniqlanadi.
Antropometriya – insonningjismoniyrivojlanishningmorfologikvabirqatorfunktsionalko’rsatkichlarinibaxolash, metodvausullariyig`indisixisoblanadi.
Antropometriktekshiruvdabo’y, vazn, ko’krakqafasiningaylanasi (tinchxolatda, nafasolishda, nafaschiqarganda) o’pkanixayotiysig`imi, buyinbel, elka, dumba, tizzaaylanasio’lchanadi. Qo’lvabarmoqlarningkuchidinamometrdao’lchanadi. Antropometrikko’rsatqichga, shuningdektanamassasitarkibi ( mushak, yogvasuyaklarningo’zaromunosibligi), tananingfaolmassasivaumumiysuvmiqdorianiqlanadi.
Tanatuzilishtiplari:
Astenik- Bo’yibaland, oyoqqo’llariuzun,suyaklariingichka, elkalaritor, ko’krakqafasiuzun, qovurg`alaroralig`ikeng.
Giperstenik- Pastbo’yli, kengelkali, bo’yinlarikalta, ko’krakqafasikeng, oyoqlarikaltabo’ladi.
Normostenik-YUqoridagiikkiturningo’rtadagiholatniegallaydi.
2.2. YANGIPEDAGOGIKTEXNOLOGIYA
«Dumalok stol»o’yinnio’tkazishmetodi:
Topshirikyozibqo’yilganqog`ozvarag`idavrabo’ylabo’tkazilada.Harbirtalabao’ziningjavobvariantiniyozibkuyadivavarakniboshkatalabagauzatadi.Xammatalabalaro’zjavoblariniyozibqo’yishadi,keyinmuxokamabo’ladi: noto’g`rijavoblaro’chiriladi, to’g`rijavoblarningsonigaqarabtalabaningbilimlarigabahoberiladi.Bumetodningfaqatyozmashakldaemas,balkiog`zakishakldaxamkullanishmumkin.Bumetodikadao’rgatuvchi-nazoratqiluvchiprogrammalardanfoydalanishmumkin.Shuniesdatutishkerakki,yaxshiqo’yilgansavol,bu –javobniyarmisiniuzigajoqilgansavoldir.
Savol:1 3 Jismoniyrivojlanganlikningbaholashusulinisanabo’ting?
Javob: Indeksusuli, standartusulivakorrelyatsiyausuli.
Savol:2 Somatoskopiyaganimakiradi?
Javob: terirangi, shilliqqavati,mushaklarnirivojlanganligi, limfasistema, oyoqshakli, tavonshakli,ko’krakqafasituzilishi,tanaorqashakli.
Savol:3 Antropometriyaganimakiradi?
Javob:vazni,tanauzunligi,ko’krakqafasihayotiyxajminio’lchash-spirometriya,mushakkuchi,ko’krakqafasiniaylanasi,belkuchi.
Baholashmezoni
Maksimalball 20-19
|
18-17 ball
|
16-15 ball
|
14-13 ball
|
12 ball
|
a`lo
|
YAxshi
|
O’rta
|
qoniqarsiz
|
yomon
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
3.TAHLILIYQISM
3.1.Klaster, organayzer
1. Aqlingizganimakelsa, barchasiniyozing. G`oyalarisifatinimuhokamaqilmangfaqatularniyozing.
2. Xatnito’xtatadiganimloxatolarigavaboshqaomillargae`tiborbermang.
3. Ajratilganvaqttugagunchayozishnito’xtatmang. Agardaaqlingizdag`oyalarkelishibirdanto’xtasa, uholdaqachonkiyangig`oyalarkelmagunchaqog`ozgarasmchizibturing.
Harbirguruhboshqaguruhlarnibaholaydi. Harbirtalabbo’yichato’liqbajarilsa – 15 ball
Guruh
№
|
Tushunarlivaaniqjavob (5)
|
Ko’rgazma-lilik
(5)
|
Reglamentgaamalqilish (2,5)
|
Guruhfaolligi
(2,5)
|
Jamiball
|
1.
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
Baholashmezoni:
Maksimalball 15
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
3.1.1. Klaster
3.2.Vaziyatlimasalalarningkompleksi
1 MASALA
18 yoshlisportchivoleybolistda ( bo’yi 170 sm ) doimiymashqlardabelkuchi70 kg, Shikoyatiyuk, Sizniqo’shimchatashxisingizvatakliflaringiz.
Javob: Sportchining barcha ko’rsatkichlari normada.
2 MASALA
18 YOshlisportchio’qotishbo’yicha III – razryadliuzluksizmashqqiladi, Shikoyatiyuk, Ko’krakqafasiekskursiyasi 5 sm, Sizniqo’shimchatashxisingizvatakliflaringiz.
Javob:Bu sportchida uz yoshi va ko’rsatkichlariga nisbatan fizik xolati normada.
3 MASALA
Gimnastikachibolachaptomoniantropometrikma`lumotlaribo’yichaqo’lpanjasipaylaridaog`ishbo’lib, spirometr ( - 2 ξ ) ko’rsatdi, Sizniqo’shimchatashxisingizvatakliflaringiz.
Javob:Sportchidapaylarcho’zilishikuzatilganiuchun, ungavaktinchaliksportmashg`ulotlaridancheklanishnitavsiyaqilamizvatibbiyko’rikdano’tish.
Testlar
1 Jismoniyrivojlanganlikningbaholashusuliniko’rsating
*indekslar
veloergometriya
kaliperometriya
somatoskopiya
2 Jismoniyrivojlanganliknibaholashuchunqo’llaniladiganindeksniayting
*Ketle
Garvardstep-test
Astrand
Martine
3 Mushakrivojlanganliginito’g`ribaholashniko’rsating
*zaif
kuchli
judakuchli
judazaif
4 Odamqomatiningtarqalganturiniko’rsating
*normal
yumaloq
o’rta
yaxshi
5 Ko’krakqafasiningasosiyshakliniayting
*tsilindrik
yassi-raxitik
bochkasimon
egilgan
6 Orqaningasosiyshakliniko’rsating
*normal
kifotik
lordonik
qiyshaygan
7 Jismoniy rivojlanganlikni baholovchi asosiy belgini ko’rsating
*tanavazni
tizzaaylanasi
sonaylanasi
nafsolishvachiqarishtezligi
8 Jismoniy rivojlanganlik belgisining baholovchi kriteriysini ko’rsating
*o’rta
normal
judapast
judayuqori
9 Shifokornazoratiningvazifasiniayting
*organizmning jismoniy rivojlanganligini,salomatlik va funktsional holatlarini aniqlash
shifobaxshgimnastikakompleksiniyozish
GTOnormativlarinibelgilash
Maxsusguruhlardamashg`ulotlaro’tkazish
10 Shifokornazoratiningmazmuniniko’rsating
*tashkiliy-uslubiyraxbarlik
organizmningjismoniyrivojlanganliginianiqlash
organizmning funktsional holatida bo’ladigan o’zgarishni aniqlash
maxsusguruhlardamashg`ulotlaro’tkazish
Baholashmezoni:
Maksimalball 15
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
20-16-a`lo
|
15-12-yaxshi
|
11-7-o’rta
|
6-4-qoniqarsiz
|
3 vaundankam-yomon
|
100%-86%
|
85%-73%
|
72-56%
|
55%-46%
|
45% vaundankam
|
4. Amaliyqism
Mustaqilravishdasamatoskopiyavaantropometriyao’tkazish. Sportturigasaralashvajismoniyrivojlanganliginibaholash, ulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish.
5. Malaka, ko’nikma va bilimni tekshirish usullari
- og`zaki;
yozma;
organayzerlar;
test;
vaziyatlimasalalarechish;
egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamahoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari
№
|
Baho
|
a`lo
|
yaxshi
|
o’rta
|
qoniqarsiz
|
yomon
|
|
O’zlashtirish % hisobida
|
100%-86%
|
85%-71%
|
70-55%
|
54%-37%
|
36% vaundankam
|
1
|
Nazariyqism
|
20-19
ball
|
18-17 ball
|
16-15 ball
|
14-13 ball
|
12 ball
|
2
|
Analitikqism:
organayzer
|
15-14 ball
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
3
|
Test
|
15-14 ball
|
13-12 ball
|
11-10 ball
|
9-8 ball
|
7-6ball
|
4
|
Amaliyqism
|
40-34,4-ball
|
34-28,4ball
|
28-22ball
|
21,6-14,8 ball
|
14,4 ball
|
5
|
Nazoratsavollari
|
10-7,9
|
7,75-5,6
|
5,5-4,25
|
4,1-2,5
|
2,4 ball
|
5.2.Joriynazoratnibaholashmezoni.
№
|
O’zlashtirish %
|
Baho
|
Talabaningbilimdarajasi
|
1
|
96-100
|
A`lo
«5»
|
Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liqto’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi. Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.
|
2
|
91-95
|
Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.
|
3.
|
86-90
|
Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.
|
4
|
81-85
|
YAxshi
«4»
|
Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.
|
5
|
76-80
|
Javoblarto’g`ri, ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.
|
6.
|
71-75
|
Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.
|
7.
|
66-70
|
Qoniqarli
«3»
|
Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.
|
8
|
61-65
|
Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.
|
9
|
55-60
|
Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.
|
10
|
54-30
|
Qoniqarsiz
«2»
|
40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.
|
11
|
20-30
|
Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.
|
6. Nazoratsavollari
1 Insonhayotidajismoinyrivojlanganlikningaxamiyati.
2 Jismoniyrivojlanishhaqidatushuncha.
3 Antropometriyatushunchasi.
4 Somatoskopiyatushunchasi.
5 Tanatuzilishtiplarinisanabbering.
6 Sportturlariniaytibo’ting.
Baholash mezoni:
100%-86%
|
85%-71%
|
70-55%
|
54%-37%
|
36% vaundankam
|
10-7,9-a`lo
|
7,75-5,6-yaxshi
|
5,5-4,25-o’rta
|
4,1-2,5-qoniqarsiz
|
2,4 vaundankam-yomon
|
7.Tavsiyaetilganadabietlar
Asosiy
1.EpifanovV.A., ApanasenkoG.L. «LechebnayafizkulturaiShifokorebnыyqontrol» M., 1990
Ko’shimchaadabiyotlar
1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000
2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001
3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003
4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004
5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki
6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000
7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996
8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004
9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003
10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999
11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004
12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005
13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004
14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004
15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997
16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990
17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994
18. CHet el adabieti:
TeylorS.B., MillerN.H. “ Basic physiologic principils relatied to
Group exirsise programs” Filadelphiya 1988
Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise
eddiction on habitual runners.” 1992
19. Internet istochniki:
www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org
http://www.restart-med.ru
http://www.mirmed.ru
http://micropolarization.narod.ru
http://skolioz.mccinet.ru
http://www.sportpsy.cz
Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf
www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.
www.jphysiol.org, www.physsportmed.com
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASh VAZIRLIGI
TOShKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN
O’quvishlaribo’yichaprorektor
prof. ..........................TeshaevO.R.
“_____”_________________2012 yil
Kafedra:Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokornazorati
TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS
TALABALARIUCHUN
YAGONAUSLUBIYTIZIM
MAVZU: “Jismoniyrivojlanganliknibaholashusullari (standart, indekslar, korrelyatsiyavapertsentiliy). Antropometrikko’rinish. Jismoniyrivojlanganlikhaqidaxulosa.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№4
TA`LIMTEXNOLOGIYASI
Toshkent–2012
Tuzuvchi:Dots.AdыlovSh.K.
kattao’qituvchiMirbabaevaD.B.
O’quvtexnologiyasitasdiqlangan:
kafedrayig`ilishidaprotokol №______ ____________12 y.
Fanningta`lim texnologiyasiToshkenttibbiyotakademiyasiIlmiy-uslubiykengashi“Ichki kasalliklar”sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-sonmajlisbayonibilanma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.
O’quvmashg`ulotidata`limtexnologiyasimodeli
Mavzu № 4 Jismoniyrivojlanganliknibaholashusullari (standart, indekslar, korrelyatsiyavapertsentiliy). Antropometrikko’rinish. Jismoniyrivojlanganlikhaqidaxulosa.
Ta`limberishtexnologiyasi (amaliymashg`ulot)
Vaqt: 90 dakika
|
Talabalarsoni:8-10
|
Xxxx
|
|
O’quv mashg`ulotining shakli va turi
|
Amaliymashg`ulot
|
|
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi
|
1.Kirish qism..
2. Nazariy qism
3.Analitik qism:
-organayzer
-Test va vaziyatli masalalarlar
4. Amaliy qism
|
|
O’quvmashg`ulotimaqsadi:
|
Shug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashusullarivaulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish. Mustaqilravishdasamatoskopiyavaantropometriyanio’tkazish. Jismoniyrivojlanganlikhaqidaxulosa.
|
|
Talababilishikerak:
|
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashusullarinianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish.Mustaqilravishdasamatoskopiyavaantropometriyanio’tkazish. Mustaqilravishdaxulosachiqarish.
|
|
Talababajaraolishilozim:
|
Sportvajismoniytarbiyabilanshug`ullanuvchilarniMustaqilravishdasamatoskopiyavaantropometriyasinio’tkazish.Sportturigasaralashvajismoniyrivojlanganliginibaholash, ulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish, klinikvaparakliniktekshiruvusullariorkalijismoniyrivojlanganliginibaholash.
|
|
Pedagogikvazifalar:
Shug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashusullarini(standart,indeks,korrelyatsiyavapertsentiliy ) vaulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchilarniantropometriyako’rinishio’rgatish. Jismoniyrivojlanganlikhaqidaxulosaberishnio’rgatish.
|
O’quvfaoliyatinatijalari:
Shug`ullanuvchilarningjismoniyrivojlanganliginibaholashusullarini(standart,indeks,korrelyatsiyavapertsentiliy ) vaulardaginuqsonlarnianiqlab, korrektsiyagayo’llanmaberish, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchilarniantropometriyako’rinishibilish. Jismoniyrivojlanganlikhaqidaxulosaqilish.
|
Ta`limusullari
|
Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, namoyish, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.
|
Ta`limshakli
|
Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
|
Ta`limvositalari
|
Doska-stend, yozuv taxtasi, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
|
Ta`limberishsharoiti
|
Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan,
guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, antropometriya xonasi: antropometriko’lchovasboblari(spirometr, dinamometr, tanauzunliginio’lchashga-rostomervavaznini-toroz, ko’krakqafasiningaylanasinio’lchashga-metrlenta, tonometr, fonendoskopvaboshkalar.)
|
Monitoringvabaholash
|
Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test
|
O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi
Ish bosqichlari va vaqti
(90 dakika)
|
Faoliyat
|
ta`limberuvchi
|
ta`limoluvchilar
|
1-bosqich.
5 daqiqa
15 daqiqa
|
Nazariyqism
1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish
1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan
natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi
bilan tanishtiradi.
1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni;
mustaqil ishlash uchun adabiyotlar
ro’yxatini aytadi (ilova №.8)
1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini
baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)
|
Tinglaydilar, yozib
oladilar.
Aniqlashtiradilar,
savollar beradilar
|
2-bosqich.
5daqiqa
10 daqiqa
10daqiqa
15 dakika
|
Analitikqism
2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy
hujum orqali bilimlarni faollashtiradi.
2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga
muvofiq ta`lim jarayonini tashkil etish
bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon uyini) (ilova №3)
2.3. Klaster va organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4)
2.4.Tanafus
2.5.Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar ( testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)
|
Javob beradilar
YOzadilar.
Guruhlarda
ishlaydilar,
taqdimotqiladilar
vabosh.
|
3-bosqich.
10daqiqa
5daqiqa
10 daqiqa
5daqiqa
|
Amaliyqism
3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5)
3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan
ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida
ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga
talabalar e`tiborini qaratadi.
3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv
mashg`ulotining maqsadga erishish
darajasini tahlil qiladi. Qontrol savollar taxlli (ilova №7)
3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va
uningbaholashmezonlarinietkazadi
|
Amaliy kunikmalarni bajaradilar
O’z-o’zini, o’zaro
baholashni
o’tkazadilar.
Savolberadilar
Topshiriqniyozadilar
|
|
