Innovatsiyalar vazirligi rastr va vektor grafikasi asoslari

Mavzu bo’yicha o`quv mashg`ulotining texnologik xaritasi 
 
Faoliyat 
bosqichlari 
Faoliyat mazmuni 
 
O’qituvchining 
O’quvchilarning 
I. Kirish 
bosqichi 
(10 daqiqa) 
1.1. Mаvzu, mаqsаd vа rеjаlаshtirilgаn o’quv 
nаtijаlаrini e’lоn qilаdi. 
1.2. Rеjа sаvоllаrini ekrаngа chiqаrаdi. 
1.3. O’quv fаоliyatini bаhоlаsh mеzоnlаri mа’lum 
qilinаdi. 
Eshitаdilаr, 
yozib 
оlаdilаr. 
Diqqat qiladilar. 
II. Аsosiy 
bosqich 
(60 daqiqа) 
2.1. Tаlаbаlаr bilimini fаоllаshtirish mаqsаdidа blis-
so’rоv o’tkаzаdi: 
1. Yaltiroqni o’zi nima? 
2. Tez harakat paytida ko'rish qanday bo’ladi? . 
3. Qanday ko'zoynaklar bilasiz?. 
2.2. Vizuаl mаtеriаllаrdаn fоydаlаngаn hоldа 
mа’ruzа mаtеriаllаrini rеjа sаvоllаri bo’yichа 
izchillikdа bаyon qilаdi (1-ilоvа). 
Savollarga javob 
beradilar. 
Tinglаydilаr, 
yozаdilаr. 
III. Yakuniy 
bosqich 
(10daqiqa). 
3.1. Mаvzugа хulоsа yasаydi. O’quv jаrаyonidа fаоl 
ishtirоk etgаn tаlаbаlаrni rаg’bаtlаntirаdi. 
3.2. Klаstеr tuzish qоidаlаrini eslаtаdi (2-ilоvа). 
Mustаqil ish uchun vаzifа bеrаdi: kompyuter 
grafikasi turlari (rastrli, vektorli, fraktal) bo’yicha 
klaster tuzish. O’qituvchining bоshlаng’ich nаzоrаt 
vаriаnti 3-ilоvаdа kеltirilgаn. 
Diqqat qiladilar. 
Vazifani yozib 
oladilar. 

38. Mavzu: Rastr garfikasida hosil qilingan tasvirlar jilosi. 
Reja:
1. Rastr garfikasida rang tasvirlar jilosi. 
2.Tez harakat paytida ko'rish. 
3.Rangli ko'zoynaklar orqali ko'rish. 
Rastr garfikasida qizil oynadan oq rangda qizil rangda yozilgan yozuvga qarasangiz, 
siz bir tekis qizil fonni ko'rasiz va boshqa hech narsa yo'q. Yozuvning hech qanday izlarini 
sezmaysiz, chunki qizil harflar qizil fon bilan birlashadi. Xuddi shu oynadan oq rangda ko'k 
rangda yozilgan yozuvga qarasangiz, qizil fonda qora harflarni aniq ko'rasiz. Nima uchun 
qora rangni tushunish oson: qizil shisha ko'k nurlarni o'tkazmaydi (shuning uchun u qizil, 
chunki u faqat qizil nurlarni o'tkazadi); shuning uchun ko'k harflar o'rniga siz yorug'likning 
yo'qligini, ya'ni qora harflarni ko'rishingiz kerak. 
Anagliflar deb ataladigan narsalarning harakati rangli ko'zoynaklarning bu xususiyatiga 
asoslangan - maxsus usulda chop etilgan va stereoskopik fotosuratlar bilan bir xil effekt 
beradigan rasmlar. Anagliflarda o'ng va chap ko'zlarga mos keladigan ikkala rasm bir-
birining ustiga, lekin turli xil ranglarda bosiladi: ko'k va qizil. 
Ikki rangli o'rniga bitta qora, ammo bo'rtma tasvirni ko'rish uchun ularga rangli ko'zoynak 
orqali qarash kifoya. Qizil oynadan o'ng ko'z faqat ko'k izni ko'radi, ya'ni o'ng ko'zga to'g'ri 
keladigan (va ko'zga rang sifatida emas, balki qora ko'rinadi). Chap ko'z ko'k oynadan faqat 
tegishli qizil izni ko'radi. Har bir ko'z faqat bitta tasvirni ko'radi - aynan unga mos keladigan 
tasvir. Bu erda bizda stereoskopdagi kabi shartlar mavjud va shuning uchun natija bir xil 
bo'lishi kerak: relyef taassurotlari olinadi. 
Rastrli grafikada tasvirlar kichik nuqtalardan - pikselllardan (pixel, px) tarkib
topadi. Har qanday rastrli tasvir qayd qilingan sondagi piksellarga ega boiadi. Agar siz
fotografiyani kattalashtirsangiz, u holda siz aynan piksellami ko‘rasizki - ular tasvimi 

hosil qilgan turli rangdagi kvadratlardan iborat boiadi. Ular gohida ma’nosiga tushunib 
bo'lmaydigan detal qirrasini eslatadi. 
Uning atributlari boshqa piksellaming atributlari bilan bogliq emas. Kompyuterda
qoilaniladigan operatsion tizimlaming imkoniyatiga ko‘ra, 480x640, 800x600, 1024x768 
va undan ko‘proq pikselga ega boigan tasvirlar joylashishi mumkin. Tasviming oichamiga 
ko‘ra uning imkoniyati ham oshib boradi. Ekranning imkoniyati parametrik boiib, bir
dyuymdagi nuqtalar soni bilan belgilanadi. Rastrli grafik vositalari bilan bajarilgan 
(tayyorlagan) tasvirlar juda kam hollardagina kompyuter dasturlaridan foydalanib ishlab
chiqiladi. Bu maqsadda professional rassom chizgan rasm yoki fotografiya texnik
vositalari yordamida kompyuterga kiritiladi. 
Rastrli tasvirlar quyidagi tiplarga bolinadi: binar, kulrang, palitrali, to‘liq 
kulrang. Bunda tasviming elementlari faqat ikki qiymatni (0 yoki 1) qabul qilishi mumkin.
Bu tasvirlar turlicha paydo bo‘lishi mumkin. Ammo ko‘p hollarda kulrang, palitrali va turli 
rangli tasvirlami o‘zgarmas yoki adektiv chegaraviy son bilan binar tasvirga almashtirish 
natijasida paydo bo‘ladi. Binar tasvirlami saqlash uchun juda ham katta joy talab qilinadi.
Ulaming har bir elementi uchun 1 bit joy kerak bo‘ladi. Kulrang tasvimi elementlari
ma’lum bir rang intensivligining turli xil qiymatlari qabul qiladi. Odatda bu
tasvirlaming har bir elementmi saqlash uchun 8 bit ishlatiladi. Kulrang tasvirlar turli
xil amaliy masalalami hal qilishda eng ko‘p qo‘llaniladigan tasvirlardan biri hisoblanadi. 
Palitrali tasvirlaming har bir elementiga ranglar xaritasinmg bir katakchasidagi
rang mos qo‘yiladi. Palitra - bu ikki o'lchovli massiv bo‘lib, uning satrlariga turli 
ranglar, har bir ustunlariga esa ma’lum bir rangning intensivligi joylashtiriladi. 
To‘liq rangli tasvirlar elementlari rangni tashkil etuvchi yor- qinliklaii haqidagi
axborotni o‘zini saqlaydi. Shu bilan u palitrali tasvirlardan farq qiladi. Amaliy masalalar
yechishda qaysi tipdagi tasvimi tanlash masalasining oЈziga xos xususiyatlaridan
boshlab, tasvirdagi zarur axborotni qanchalik to‘liq ifodalanishi bilan xarakterlanadi. 

Download 10,15 Mb.