|
“RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN – TA’LIM – ISHLABBog'liq inklyuziv-madaniyat-inklyuziv-ta-lim-muvaffaqiyatining-asosiy-omili
“RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN – TA’LIM – ISHLAB
CHIQARISH INTEGRATSIYASINI T AKOM ILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI ”
MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA
2023-yil, 22 – noyabr
181
qilingan, talab va boshqalar uchun qiziqarli suhbatdosh his qilishi muhimdir.
Inklyuziv o'zaro ta'sir
odamlar o'rtasidagi muloqotning o'ziga xos turi bo'lib, u erda dolzarb muammolar hal qilinadi va
muhokama qilinadi, bu erda aloqa jarayonining mazmuni sheriklardan birining sog'lig'ida
cheklovlar mavjudligiga bog'liq emas. Bunday jarayon o'zaro va uning barcha ishtirokchilari
uchun foydali bo'lishi kerak.
Ta'lim munosabatlari ishtirokchilarining inklyuziv madaniyatining past darajasi va
muammolar mavjudligi o'qituvchilarning katta qismi ta'lim muassasasining inklyuziv guruhlarida
ishlashdan bosh tortishiga olib keladi.
O'qituvchilar buni quyidagi sabablar bilan izohlashadi:
- guruhdagi talabalarning ko'pligi;
- alohida ta'limga muhtoj bolalarning psixologik-pedagogik xususiyatlari, ularni ta'lim
olishning o'ziga xos xususiyatlari, inklyuziv ta'limning huquqiy asoslari haqida etarli ma'lumotga
ega emasligi;
- doimiy tyutor yo'qligi sababli, imkoniyati cheklangan o'quvchilar pedagogning ko'p
vaqtini oladi, ko'proq e'tibor talab qiladi va u guruhdagi qolgan talabalarga vaqt topa olmaydi, bu
esa o'quv natijalarining pasayishiga olib keladi.
Tadqiqotchilar N. Gokool-Baurhoo va A. Asghar universitet o‘qituvchilari tomonidan
inklyuziv yondashuvni amalga oshirishda 4 ta guruh to‘siqlarini aniqladilar.
Bularga nogironligi
bo‘lgan o‘quvchilarni o‘qitishdagi muammolarni hal etishda еtarli darajada bilim va tajribaning
yo‘qligi; inklyuziya sohasidagi qonunlar va me'yoriy-huquqiy hujjatlarni etarli darajada bilmaslik;
tibbiy ma'lumotlarning maxfiyligi sababli o'quv guruhida imkoniyati cheklangan talabalar
mavjudligi to'g'risida ma'lumot yo'qligi; inklyuziv ta'lim muammolari bo'yicha malaka oshirish
imkoniyatlarining cheklanganligi.
Shu bilan birga, mualliflarning ta'kidlashicha, inklyuziv
jarayonda o'qituvchilar duch keladigan to'siqlar ikki darajada namoyon bo'lishi mumkin: tashqi va
ichki.
Tashqi darajada bunday to'siqlar o'qituvchilarning inklyuziv amaliyotni amalga oshirish
vositalari bilan etarli darajada ta'minlanmaganligidan kelib chiqadi va ularni bartaraf etish ta'lim
muassasasi muhitini o'zgartirish bilan bog'liq.
Ichki to'siqlar, aksincha, o'qituvchilarning nogiron
o'quvchilarga bo'lgan e'tiqodlari va munosabatlari bilan bog'liq.
Mahalliy va xorijiy ilmiy-uslubiy adabiyotlar, me'yoriy-huquqiy baza va tashkiliy
inklyuziv ta'limning amaldagi amaliyoti tahlili shuni ko'rsatadiki, inklyuziya samaradorligining
asosiy shartlari quyidagilardan iborat:
• alohida ta'limga muhtoj talabalarga tyutorlarning doimiy yordami;
• inklyuziv guruhning kamroq bandligi;
• ta'lim muassasasi xodimlarida o'qituvchi-defektolog, o'qituvchi-logoped, pedagogik
psixolog, tibbiyot xodimi, mashqlar terapiyasi bo'yicha mutaxassis kabi mutaxassislarning
mavjudligi;
• inklyuziv jarayonni maxsus moddiy-texnik ta'minlash (to'siqsiz muhit, maxsus o'quv
jihozlari va dasturiy ta'minot);
• inklyuziv ta'lim jarayonining barcha sub'ektlarining inklyuziv madaniyatini rivojlantirish:
ta'lim munosabatlari ishtirokchilarini munosabatlarni o'rnatishga, inklyuziv muhitda o'qishga
oldindan tayyorlash.
Binobarin, inklyuziv ta’lim jarayonini amalga oshirish oliy o‘quv yurtlari pedagoglari
oldiga qo‘shimcha vazifalar majmuasini qo‘yadi va professor-o‘qituvchilarning ularni hal etishga
tayyorligi pirovardida oliy ta’limga inklyuzivlikning haqiqiy amalga oshirilishini belgilaydi.
|
| |
