|
Цьу \ / М. M o‘minov, A. Mamadaliyev, A. To‘xtaboyev botanikadan amaliy mashg‘ulotlarBog'liq Botanikadan amaliy mashg\'ulotlar. Mo\'minov MX aralar (Xarae) sinfi
X aralar sinfi yashil suvo‘tlar b o ‘limining boshqa sinflaridan
o 'zinin g yuksak darajada tuzilishi, jinsiy k o ‘payish organlarining
m urakkabligi bilan farq qiladi. Xara tashqi koMinishi jihatidan yuk
sak o ‘sim liklardan qirqbo‘g ‘imga o ‘xshaydi. U chuchuk suvlarda,
ariq, hovuz va sholipoyalarda keng tarqalgan b o ‘lib, o ‘z rizoid-
lari bilan yopishib yashaydi. B o‘yi 20 - 50 sm, tallom i silindrik
tuzilgan bosh “poya” va yon shoxlariga ajraladi. Har bir shoxcha
ham xuddi “tana” kabi b o ‘g ‘im va b o ‘g ‘im oraliqlariga bo‘lingan
b o ‘ladi. X ara suvo‘tlar vakillarining hujayra p o ‘sti kalsiy tuzlari
bilan to ‘yingan b o ‘lganidan ular dag‘al va m o ‘rt boMadi. X ara
suvoMlarida jin siy k o ‘payish - oogom iya tipida. Vegetativ yoM b i
lan ham k o ‘payadi. U ning rizoidi atroflarida kraxm alga boy tuga-
naklar hosil boMadi va ular orqali xara vegetativ ko‘payadi. Xarada
jinsiz yoM bilan ko‘payish uchramaydi.
S r i
44- mashg'ulot.
Xaraning tuzilishini o ‘rganish
Asbob va materiallar:
xara suvo‘tlari, tayyor preparat, m ikros
kop, ch o ‘ntak lupasi, buyum oynalari, qoplagich oynalar, laborato-
riya asbob lari.
Ishlash tartibi.
X araning urchish organlarining b ir qism ini olib,
yaxshi k o ‘rinadigan qilish uchun xlorid yoki sirka kislotaning 2 -
3% li eritinasiga 5 - 1 0 daqiqa solib qo‘yiladi. Shundan keyin u
buyum oynasidagi glitserin tom chisiga solinib, m ikroskopning biroz
katta qilib k o ‘rsatadigan obyektivida tekshiriladi. A sosiy o ‘qdagi
b o ‘gMm oraligM silindrik p o ‘stloq hujayrasi bilan qoplangan. Agar
bu hujayralar igna bilan olib tashlansa, uning tagidan m arkaziy
hujayra chiqadi. Bunga m ikroskopning katta qilib k o ‘rsatadigan
obyektivi orqali qaralsa, hujayradagi sitoplazm a, donador yashil
xrom atofor va ju d a k o ‘p yadrolar k o ‘rinadi. Bu suvo‘t yon shoxla-
rining tuzilishi ham xuddi asosiy o ‘q tuzilishiga o ‘xshash boMadi.
Yon shox qoMtigMda jinsiy organ ooganiy va anteridiy jo y la
shadi. Yon shohning tagida dum aloq shakldagi va yetilgan davrda
tiniq m alla tus yoki qizil rangda k o ‘rinadigan anteridiy o ‘m ashadi.
A nteridiy ichida ju d a ko ‘p sperm atozoid boMadi. Yuqori oogam
q o ‘shilish usulida jin siy urchib, oospora hosil qiladi: sporadan
k o ‘klam da yangi xara vujudga keladi.
X ara suvoMining rasmi daftarga chizib olinadi, undagi b o ‘gMm
va b o ‘gMm oraliqlari yoziladi. Tayyor preparatga m ikroskop orqali
qaralib, ooganiy va aneridiyning rasmi chiziladi.
|
| |
