Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

ifodalangan qiymati garmonik buzilishlar koeffitsiyenti deb ataladi va quyidagicha 
topiladi: 
1
1
2
100
U
U
K
i
i
Г


=
=
Nochiziqli buzilishlarni baholash uchun kuchaytirgichning amplituda 
xarakteristikasidan – chiqishdagi kuchlanish (tok) birinchi garmonikasi 
amplitudasining kirish kuchlanishi (tok) amplitudasiga bog‘liqligidan foydalanish 
mumkin (6.2-rasm). U
KIR
ning katta bo‘lmagan qiymatlarida amplituda xarakteristika 
amalda chiziqli bo‘ladi. Uning og‘ish burchagi kuchaytirish koeffitsiyenti bilan 
aniqlanadi. U
KIR 
qiymati ortib borgan sari to‘g‘ri proporsionallik buziladi, ya’ni 
kuchaytirish koeffitsiyenti kuchaytiriladigan signal qiymatiga bog‘liq bo‘la 
boshlaydi. 
Kuchaytirgich nolning dreyfi deb ataluvchi parametr bilan ham ifodalanadi. 
Nolning dreyfi yuz berganda kuchaytirgich chiqishidagi kuchlanish yoki tok o‘z-
o‘zidan siljiydi. Nolning siljishi chiqish signalining o‘zgarishi kabi bo‘lganidan, uni 
signaldan ajratib bo‘lmaydi. Natijada, dreyf qiymati o‘zgarmas tok kuchaytirgichlar 
sezgirligini cheklaydi. 
Kuchaytirgichlarning chiqish kaskadlari (ChK) yuklamada 0,01÷10
2
Vt 
bo‘lgan yetarlicha katta quvvatni ta’minlashi zarur. Buning uchun ChKlari 
tranzistorlari tok va kuchlanishlarning katta qiymatlarida ishlashi kerak. Demak, 
kuchlanish manbaining asosiy quvvatini iste’mol qilishi kerak. Shuning uchun 
FIKni oshirish maqsadida sokinlik rejimida (ya’ni signal bo‘lmagan holda) 
kaskadning toki nolga yaqin bo‘lishi maqbul. 
Emitter qaytargich turdagi bir taktli ChKlar A sinf rejimida va ularning 
FIKning kichikligi sababli chiqish quvvatining kichik qiymatlarida ishlaydi. 
Kirish signalining berilgan shaklida sokinlik rejimi qanday tanlanishiga 
bog‘liq holda signal buzilishlari qiymatidan tashqari kuchaytirgichning foydali ish 
koeffitsiyenti (FIK) ham o‘zgaradi. Gap shundaki, kirish signali bor yoki 
yo‘qligidan qat’iy nazar tranzistorlarda kuchlanish manbai energiyasi sarf bo‘ladi va 

shunga mos quvvat sochiladi. Chiqish signali quvvatini kuchlanish manbaidan 
olinayotgan quvvatga nisbati FIKni aniqlaydi: 
УРТ
М
ЧИКm
ЧИКm
I
E
I
U
2
1
=

, (1.9) 
bu yerda, I
ChIQ.m
, U
ChIQ.m
– chiqish kattaliklar amplitudasi, E
M
– kuchlanish manbai 
kuchlanishi, I
O‘RT
– o‘rtacha tok. 
Kuchaytirgich kaskadlar nochiziqli buzilishlari FIKularning statik uzatish 
xarakteristikalari asosida baholanishi mumkin. Ishchi nuqtaning joylashgan o‘rniga 
bog‘liq holda kuchaytirish sinflari A, V, AV va boshqa sinflarga ajratiladi. Ushbu 
sinflar FIKlarining maksimal qiymatlari va nochiziqli buzilishlar qiymatlari bilan 
bir-biridan farq qiladi. 

Download 416,88 Kb.