|
-MAVZU.
YORUG LIK HODISALARI
Pdf ko'rish
|
| bet | 112/132 | | Sana | 09.12.2023 | | Hajmi | 18,41 Mb. | | #114589 |
Bog'liq 2 Tabiiy fan Darslik (6 sinf). indd71-MAVZU.
YORUG LIK HODISALARI
Yorug‘likning tirik organizmlar yashashi uchun qanday ahamiyati bor?
Quyosh – yorug‘lik va issiqlik energiyasi manbai.
Quyoshdan kelayotgan yorug‘lik energiyasining bir
qismi atmosferada hamda Yer sirtida yutiladi va uni
isitishga yordam beradi.
Yorug‘lik – sayyoramizdagi o‘simlik va hayvon-
lar hayoti uchun asosiy energiyalardan biri. O‘simlik
hujay ralarida sodir bo‘ladigan fotosintez jarayonida
yorug‘lik energiyasi organik modda (glyukoza)ning
kimyoviy energiyasiga aylanadi.
Fotosintezda hosil bo‘lgan organik moddalarning
bir qismi o‘simlik to‘qimalarida saqlanadi. Yerdagi
barcha tirik organizmlar qabul qiladigan oziq-ovqat
energiyasi bevosita fotosintezga bog‘liq.
11
b o b
-
ENERGIYA
Yorug‘likning qaytishi
Atrofi mizdagi jismlarni ko‘rish qanday hodisaga
asos langan?
Yorug‘lik nuri har qanday jismga tushsa, uning
bir qismi u jismdan qaytadi. Bu hodisa yorug‘likning
qaytishi deb ataladi. Yorug‘likning jismlardan qay-
tishi atrofi mizdagi barcha jismlarni ko‘rishga imkon
beradi.
Biz o‘z aksimizni ko‘zgu orqali ko‘ramiz. Ko‘zgu-
da tasvirning hosil bo‘lishi yorug‘likning qaytish
ho disasiga asoslangan.Yassi ko‘zguda tasvir sim-
metrik bo‘ladi.
158
11-bob. ENERGIYA
Suv solingan stakanga qalamni tushirsak,
qalam singandek ko‘rinadi. Buning sababi shu-
ki, yorug‘lik havodan suvga o‘tganda yo‘nalishi-
ni o‘zgartiradi. Yorug‘lik yo‘na lishining bunday
o‘zgarishi yorug‘lik ning sinishi deyiladi.
Bizga kerak
Ishni bajarish tartibi
▸
kosa
▸
tanga
▸
suv quyilgan idish
Tajribani guruhlarda bajaring.
1. Kosani stol ustiga qo‘ying.
2. Kosa asosining o‘rtasiga tangani skotch bilan
yopishtiring.
3. Kosa ichidagi tangaga qarab undan uzoq-
lashing, tanga ko‘rinmay qolsin.
4. Kosaga do‘stingiz bir tekisda suv quysin.
Jarayonni kuzating.
Kosaga solingan tanganing suv solingandan keyingi ko‘rinishini qanday izohlaysiz?
Suv havzalari tubining sayoz ko‘rinishi yorug‘likning sinishi bilan bog‘liq.
Siz cho‘milish hovuziga yaqin kelganingizda suv sathi sayoz ko‘ringandek bo‘ladi.
Hovuzning sayozligini taxmin qilib, sho‘ng‘iganingizdan so‘ng uning chuqur ekaniga amin
bo‘lasiz. Shuning uchun suv tasviriga aldanmaslik kerak. Suvning tubi sayoz ko‘ri nishining
sababi yorug‘likning sinishi bilan bog‘liq.
1. Ko‘zgu qanday yasalgan?
2. Ko‘zgularda tasvirlar qanday hosil bo‘ladi?
3. Kundalik turmushda yorug‘likning qaytishi va sinishini qayerlarda kuzatish
mumkin?
Yorug‘likning sinishini kuzatganmisiz?
|
| |
