2 O‘quv uslubiy majmua O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan 2021 yil “ ” dagi “ ” sonli buyruq bilan tasdiqlangan fan dasturi asosida ishlab chiqilgan. O‘UMni ishlab chiqqan tuzuvchi

87 
 
1-AMALIY MASHG’ULOT: MAVZU:BETON 
TO’LDIRUVCHILARNING TURLARI
 
Faollashtiruvchi savollar: 
1.Tabiiy to’ldiruvchi turlarini keltiring?
2. Suniy to’ldiruvchi turlarini keltiring?
3.Sanoat chiqindilari asosidagi to’ldiruvchilarning turlarini keltiring?
4.Beton to’ldiruvchilarining qanday asosiy xossalarini bilasiz?
5.Beton to’ldiruvchilari beton xususiyatiga qanday ta’sir ko’rsatadi?
Mustaqillik yillari davomida qo’llanilib kelayotgan bosqichma-bosqich 
islohotlar siyosati O’zbekiston aholisi hayotida faravonlikni oshirishda anchagina 
ijtimoiy-iqtisodiy yangiliklar olib keldi. Shu bilan birga rivojlanib kelayotgan 
Respublika jaxon hamjamiyati tomonidan tan olindi va o’z mavqeiga ega bo’ldi.
Demak, faol investitsion siyosat yuritish va mavjud barcha moliyaviy 
intellektual va boshqa resurslarni import o’rnini bosuvchi va eksportga chiqarish 
mumkin bo’lgan qo’l ostimizdagi o’z zaminimiz xomashyosini qayta ishlash, 
ishlab chiqarish sohasini yaratishda ahamiyati kattadir.
Iqtisodiy asoslangan investitsion rejalarni bajarish va O’zbekiston 
iqtisodiyotining ustuvor tarmoqlariga tashqi davlatlar sarmoyasi va kreditlarni jalb 
etish, amalda xalq xo’jaligida tarkibiy o’zgarishlarni rivojlantirish maqsadida 
belgilangan eng muhim va ustuvor vazifa deb qaralmoqda. 
Respublikamizda bu vazifani samarali bajarish uchun investitsion faoliyat 
yuritilishiga qulay muhit va zarur bo’lgan shart-sharoitlar, huquqiy me’yorlar 
yaratildi, anchagina yetakchi donor-davlatlar va xalqaro moliyaviy va sanoat 
tashkilot va o’z investitsiyalari, kreditlarini ajratishmoqda. Ular kattagina 
miqdordagi investitsiya va kreditlarni ajratishga tayyor ekanligini bildirishdi. 
Yuzaga kelgan barcha imtiyozlardan unumli va oqilona foydalanish uchun 
samarali ishlab chiqarish turlarini loyihalashtirish va ularni tadbiq etish talab 
qilinadi. 
Respublika xalq xo’jaligining asosiy tarmoqlari orasida qurilish materiallari 
salmoqli o’rin egallaydi. Bu esa o’z xomashyo bazasiga egaligimiz, sanoat, 
qurilish materiallari va uy joy konstruksiyalariga bo’lgan yuqori ehtiyoj va 
malakali mutaxassislarning borligi bilan belgilanadi. 
Respublikamizda temir-beton konstruksiyalarini g’ovak to’ldiruvchilar 
asosidagi yengil betonlardan tayyorlash talab qilinadi. Toshkent arxitektura 
qurilish instituti professori L.M.Botvina va uning shogirdlari tomonidan 
Respublika xom-ashyo bazasi asosida sun’iy g’ovak to’ldiruvchilar (keramporit, 
barxan qumlari asosida olinadigan yengil to’ldiruvchilar, kamporit, karboporit va 
boshqalar)ni ishlab chiqarish texnologiyalari ishlab chiqilgan. Bu sun’iy g’ovak 
to’ldiruvchilarni ishlab chiqarish va ulardan samarali beton va konstruksiyalarini 
olish dolzarb vazifadir. Bular ma’lum miqdorda binolarni yengillashtirish 
masalalarini hal qiladi. Konstruksiyalarini yengillashtirish armatura va sement 

88 
miqdorini tejashga, konstruksiyalarni ko’ndalang kesimini kamayishiga va 
ularning oralig’ini uzaytirishga olib keladi.
Beton to’ldiruvchilarini ishlab chiqarishni rivojlantirishda asosiy yo’llanmalar 
qo’yidagilar bo’lishi kerak: to’ldiruvchilar sifat darajasi va samarasini oshirish; 
ishlab chiqarishda mehnat sarfini kamaytirish, yuqori sifatli to’ldiruvchilarni 
ko’plab ishlab chiqarishni tashkil etish, beton to’ldiruvchilarini ishlab chiqarish 
texnologiyasini tubdan yaxshilash uchun eng zamonaviy texnologik jarayonlarni 
keng ko’lamda tadbiq qilish; yuqori unumdor avtomatik uskunalarni ishlatish; 
to’ldiruvchilar hossalarini aniqlashda xomashyo mahsulotlarning sifatini 
boshqarish va nazorat sistemasini eng sifatlisini qo’llash; hisoblash texnikasidan 
keng foydalanish; chiqindiga chiqarmaydigan va resurslarni tejamlash 
texnologiyasini qo’llash; sanoat chiqindilari va ikkilamchi mahsulotlarni keng 
ko’lamda qo’llash; ishchi, energiya va material resurslarini tejamkorligini oshirish 
maqsadida ishlab chiqarish rezervlaridan foydalanish darkor. 

Download 2,95 Mb.