• Vatanparvarlik va baynalminallik ruhida tarbiyalash
  • Axloqiy tarbiyaning vazifasi




    Download 2,82 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet75/220
    Sana16.05.2024
    Hajmi2,82 Mb.
    #237780
    1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   220
    Bog'liq
    11-Mavzu Jamoa tushunchasi va uning o’ziga xosliklari

    Axloqiy tarbiyaning vazifasi 
    O'zbek maktabida o'quvchilarni axloqiy tarbiyalash, sadoqatga asoslangan eng 
    insonparvar, adolatli va oliyjanob, ahloqining ijobiy tomoni tobora to'laroq 
    nomoyon bo'ladi. Bizning axloqimiz umuminsoniy, ma'naviy boyliklarni ham, 
    kishilarning axloqiy me'yorlari va ular o'rtasida eksplutasiyaga qarshi, ozodlik 
    va ijtimoiy tenglik, baxt-saodat va tinchlik uchun ko'p asrlik kurash jarayonida 
    xalq ommasi yaratgan munosabatlarni ham o'z ichiga oladi. 
    -Jamoatchilik axloqi. Uning asossiy tamoyili. ―bir kishi hamma uchun, 
    hamma bir kishi uchun‖, degan g'oyadan iboratdir. U xudbinlik, o'zini va o'z 
    manfaatini ko'zlashni rad еtadi, umumxalq jamoa va shaxsiy manfaatlarni o'zida 
    uyg'unlashtiradi.
    -Insonparvarlik axloqi. U mehnatkash insonni ulug'laydi. U kishilar o'rtasida 
    chinakam insoniy munosabatni o'rtoqlarcha hamkorlik va o'zaro yordam 
    munosabatlarini, shaxsiy va ijtimoiy hayotda hayrixohlik, xalollik, sofdillik va 
    kamtarlikni qaror toptiradi. 
    -Faol ta'sirchan axloq. U insonni yangi mehnat va ijodiy zafarlarga
    tadbirkorlikka, jamoa va butun mamlakat hayotida sidqidildan ishtirok etishga, 
    yangi turmush tarziga zid bo'lgan barcha narsalarga faol qarshi chiqishga, milliy 
    istiqlol mafkurasi uchun qat'iyat bilan kurashishga undaydi.
    Vatanparvarlik va baynalminallik ruhida tarbiyalash 
    O'zi tug'ilib o'sgan zaminga mehr-muhabbat, jahonda birinchi davlatning 
    tarixiy 
    g'alabalaridan 
    faxrlanish 
    tuyg'ularini 
    baynalminallik-qardosh 
    mamlakatlarning mehnatkashlari bilan taraqqiyot va tinchlik uchun kurash olib 
    borayotgan barcha kishilar bilan birdamlik tuyg'ulari o'yg'un namoyon bo'lishi 
    borasida bundan buyon ham tinmay ish olib boraveradi. 
    Bizning davlatimiz har bir kishisiga barcha millatlar va elatlarni 
    birlashtiruvchi do'stlik va qardoshlik tuyg'usi, millatlararo yuksak aloqa 
    madaniyati singdirilishidan, millatchilik va shovinizm, milliy maxdudlik va 
    milliy xudbinlik ko'rinishlariga, turmushga, yangilanishga xalaqit berayotgan 
    urf-odatlar 
    va 
    fe'l-atvorlarga 
    nisbatan 
    murosasizlik 
    his-tuyg'ulari 
    singdirilishidan manfaatdordirlar. 
    Harbiy vatanparvarlik tarbiyasi, vatanni himoya qilishga, uning uchun butun 
    o'zining kuch g'ayratini, agar lozim bo'lsa, hayotini ham bag'ishlashga shaylik 
    tuyg'usini xosil qilish g'oyaviy tarbiyaviy ishning muhim vazifasi bo'lib 
    qolaveradi.
    Ana shu vazifalardan kelib chiqib, maktabning axloqiy tarbiya sohasidagi 
    asosiy vazifalari quyidagilardan iboratdir: 


    1.
    Yosh avlodni muntazam suratda jamiyatda qabul qilingan ahloqiy 
    me'yorlarga rioya qilishga o'rgatib borish; 
    2.
    Bolalarning xulqida ijobiy axloqiy odatlarni shakllantirish, uning 
    axloqiy tajribalar asosida tarbiyalash; 
    3.
    O'quvchilarni axloq tamoyillarini egallab olish va ularga amal 
    qilishga safarbar qilish; 
    4.
    Mustaqil yurtimizni har tomonlama kamol topgan quruvchilarini 
    voyaga еtkazish. 
    Har bir jamiyat o'zining axloqiy me'yorlar va talablar tizimiga ega bo'ladi.
    Jamiyatimiz shaxsning ona vatanga sodiq bo'lish va uning dushmanlariga 
    nisbatan murosasizlik, tekinxo'rlikka sira toqat qilmaslik, mehnatsevarlik va 
    barcha mamlakatlarning mehnatkashlari bilan qardoshlarcha birdamlik singari 
    sifatlarini hamma narsadan yuqori qilib qo'yadi. O'quvchilarda vatanga 
    muhabbat xislari, xalqqa xizmat qilish, mustaqil g'alabalarni mustahkamlash, 
    himoya qilish, mehnatkashlarni baxt-saodati uchun kurash tuyg'usi o'stiriladi. 
    O'qitish o'quvchilarni axloqiy mukammallashtirish bilan bog'lab olib 
    boriladi. Ularda ong bilan xulq birligi tarbiyalanadi. U yana amaliy faoliyat 
    bilan bog'lab olib boriladi.
    Shaxsning jamiyat va vatanga, mehnatga, kishilarga, o'z xulqiga 
    munosabtalarini ko'rib chiqamiz: 
    - Jamiyatga, vatanga muhabbat va sadoqatni tarbiyalash. Bu xildagi 
    munosabatlar shaxsning vatanparvarligi, fuqaroviy еtukligi, baynalminallik 
    fazilatlarida aks еtadi. Uning maqsadlarida vatan boyliklarini ko'paytirish, 
    mustaxkamlash va ximoya qilishga qaratilgan ishlarda namoyon bo'ladi. 
    Vatanparvarlik va baynalminallik axloqiy tarbiyada alohida o'rin tutadi. 
    Diniy adabiyotlarda ―Vatanni sevmoq iymondandir‖,- deb bejiz aytilmagan. 
    Tarbiyachi va o'qituvchi bolalarda vatanga muhabbat, faxrlanish, xalq va 
    mamlakat yutuqlaridan quvonish, uning dushmanlariga nafrat tuyg'ularini 
    tarbiyalaydi. Vatan ravnaqi yo'lida xalol va fidokorona mehnat qilishga 
    tayyorlaydi. Shaxsning ijtimoiy faolligi ortadi.
    Baynalminallik axloq tamoyili sifatida vatanparvarlikni boyitadi, o'z milliy 
    qobig'iga o'ralib qolishga yo'l bermaydi. Barcha xalqlar bilan do'st bo'lib, 
    tinchlik va taraqqiyot uchun kurashadi.
    Demak, axloqiy tarbiyada yaxshi xulqni takomillashtirish uchun kurashiladi.
    Axloq falsafiy tushunchadir. U har bir shaxs uchun zarur bo'lgan rostgo'ylik, 
    kamtarlik, xalollik oliyjanoblik, mehnatsevarlik xushyorlik, odoblilik, 
    insonparvarlik, jamoatchilik, qahramonlik, do'stga sadoqatlilik, saxovatlik, 
    intizomlik, diyonatlik, xudojo'y fazilatlarni shakllantiradi.
    Axloq millatning ijtimoiy qatlamining ma'naviy, milliy, mafkuraviy va ruxiy 
    hususiyati sifatida maydonga chiqadi.
    O'zbekiston Respublikasi mustaqil bo'lishi munosabati bilan axloq 
    masalalariga yangicha yondashish boshlandi. Axloqiy tarbiyada ham 
    milliylikka e'tibor kuchaydi. O'zbek xalqining ma'naviy merosi, milliy 
    qadriyatlari, o'tmish an'analaridan foydalanish, o'zbekona urf-odatlarning 
    ustivorligiga amal qilish kun tartibiga quyildi.


    Darhaqiqat, axloqiy tarbiyada milliy qadriyatlar va an'analar, din 
    pedagogikasi muhim o'rin tutadi. Shuni ham aytib o'tish kerakki, sovet davrida 
    ana shularga e'tibor berilmas edi. Xatto, ―din xalq uchun afyundir‖ shiori ostida 
    din va dindorlarga olib boriladi. Maktab dindan ajratildi. Hozir esa, ahvol 
    butunlay boshqacha. O'zbekiston Respublikasi Konstitusiyasida ko'p fikrlik, 
    vijdon erkinligi berildi. Dinning xalqimiz ma'naviyatiga ruxiyatiga, tarbiyasiga 
    hayotbaxsh ta'sirini xalqimiz ko'rmoqda. Birgina misol - Muhammad 
    payg'ambarning so'zi Hadisda shunday deyiladi: ―kishilarning yaxshisi, xalqqa 
    foydalirog'idir‖. Yoki, ―Mo'minlarning afzali go'zal xulqli kishilardir‖. Bu 
    kishilarni ezgulikka chaqiruvchi nasihatning qanday zarari bor. Hyech qanday. 
    Islom dinining muqaddas kitobi – Qur'oni Karim va Hadis bashariyatga 
    yaxshilik yo'lini ko'rsatadi. Sharq pedagogikasi, xalq pedagogikasi ana shu 
    kitoblarga asoslangan. Axloqiy tarbiyada diniy adabiyotlardan o'rinli 
    foydalanish lozim. 
    Axloq va fuqaro еtukligi bu g'oyaviylikning, ijtimoiy faollikning negizidir. 
    Hozir mustaqil Respublikamiz fuqarolarini shakllantirish, ularni axloqiy va 
    huquqiy jihatdan tarbiyalash, huquq-tartibotni buzish hollariga murosasizligini 
    kuchaytirish, jamiyat va davlat manfaatlariga g'amxo'rligini oshirish, 
    Respublikamizning siyosiy-iqtisodiy va ijtimoiy mustaqilligini mustaxkamlash 
    borasida faolligini rivojlantirish muhim vazifa bo'lib qolmoqda. Vatanimizning 
    har bir fuqarosi Respublikamiz Prezidenti tomonidan olg'a surilgan istiqlol va 
    taraqqiyot besh yo'lini amalga oshirish uchun kurashish darkor. 

    Download 2,82 Mb.
    1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   220




    Download 2,82 Mb.
    Pdf ko'rish