Yuqori kuchlanish texnikasi

71 
etuvchi xam statik harakterga ega bo’lib, unga razryadning shakllanish vaqti 
deyiladi 
ф
t
. U boshlang’ich elektronning paydo bo’lish paytidan oraliqning 
teshilish vaqtigacha bo’lgan orliqni o’z ichiga oladi. Impuls frontning etarlicha 
davom etishida salt vaqt 

t
ham ma’lum axamiyatga ega, chunki u kuchlanishning 
nominal qiymatgacha ko’tarilishi uchun ketgan vaqtni bildiradi. Shunday qilib, 
umumiy xolda razryadlanish vaqti quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi: 
ф
c
х
t
t
t
t




. 
Agar oraliqqa qo’yilgan impulsning davom etish vaqti azryadlanish 
vaqtidan kichik bo’lsa, u xolda quyilgan kuchlanish etarlicha bo’lsa ham 
oraliqning teshilishi ro’y bermaydi, teshilish faqat qo’yilgan impulsning ta’siri 
ma’lum davom etgandagina kuzatilishi mumkin. 
Maksimal razryadlanish kuchlanish impulsining ta’sir etish vaqtiga 
bog’liqliligini 
ko’rsatuvchi 
bog’lanish 
izolyatsiyaning 
volt–sekund 
harakteristikasi deyiladi. Ionlanish jarayoni rivojlanishining boshlanishi va tezligi 
kuchlanishning qiymatiga va volt–sekund harakteristikasiga muvofiq ta’sir 
etayotgan impulsning shakliga bog’liq. 
Sinashni unifikatsiyalash va izolyatsiya konstruktsiyalarini solishtirish 
maqsadida chaqmoqning standart impuls shakli 1,2/50 o’rnatilgan. Volt–sekund 
harakteristikasini tajriba yo’li bilan aniqlash uchun tekshirilayotgan oraliqqa 
standart shakldagi impuls beriladi. Har bir impuls kuchlanishining maksimal 
qiymatida tajribalar seriyasi o’tkaziladi. SHuning uchun statik chetlashishlarga 
moyillik borligi tufayli volt–sekund harakteristikasi nuqtalar soxasi ko’rinishida 
tasvirlanadi, va u uchun o’rtacha egri chiziq va razryadlanish vaqtining chetlashish 
chegarasi ko’rsatiladi. 
Volt–sekund harakteristikasining ko’rinishi oraliqdagi elektr maydonining 
bir jinsli bo’maganlik darajasiga bog’liq. Bir jinsli va zaif bir jinsli bo’magan 
elektr maydoni uchun volt–sekund harakteristikasi abstsissa o’qiga parallel to’g’ri 
chiziqni ifoda etadi. (2.7- rasm, egri chiziq 1). Razryadlanish vaqtining 1 mks va 

72 
undan kam vaqti ichida razryadlanish kuchlanishi ko’payib boradi. Buning sababi 
bunday oraliqlarda razryadlanish kuchlanishning boshlang’ich qiymatida juda kam 
vaqt ichida shakllanish bilan bog’liq. Volt–sekund harakteristikasining qayd 
etilgan xususiyati shar–shar elektrodlar orasidagi masofa ularning radiuslaridan 
kichik bo’lganda oraliqni amalda bir jinsli maydon hosil qiladigan oraliq 
ko’rinishida qarash imkonini beradi.
Keskin bir jinsli bo’magan maydonli oraliqning volt–sekund harakteris-
tikasi (2.7- rasm, egri chiziq 2) etarlicha katta egrilikka ega, chunki bunday 
oraliqlarda shakllanish vaqti qo’yilgan kuchlanishga bog’liq holda keskin 
o’zgaruvchan bo’ladi. Bunday oraliqlar uchun chaqmoqli impulslarda 
razryadlanish kuchlanishi 

U
50 Gts chastotada o’zgaruvchan kuchlanishga 
qaraganda juda katta qiymatga ega. Razryadanish kuchlanishning bu kuchlanishga 
nisbati impuls koeffitsienti deb yuritiladi:

Download 6,12 Mb.