Eliň suratynyň ýerine ýetirilişiň yzygiderliligi

50 
falanganyň ugurynyň geçirilişi. Eliň aşaky, barmakly böleginiň ýeňil çyzyklar 
bilen şekillendirilmegi.
3-nji dereje. 2-nji dereje, proporsiýalary, hereketi we eliň aşaky böleginiň 
perspektiw gurulmany anyklamak maksady bilen edilen bellikleriň seljermesi. 
Göýberilen ýalňyşlyklaryň düzedilmegi we eliň görnüşiniň dogry we güýçli 
çyzyklar bilen çekilmegi.
4-nji dereje. Eliň we onuň bölekleriniň kesiklerini göz öňüne tutmak bilen 
hususy kölegeleriň çyzyklarynyň gurulmagy. Ýagtylygyň şöhlesiniň ugurynyň 
bellenilşi. Hususy we gaçýan kölegeleriň geçirilmegi 
5-nji dereje. Eliň ujynyň tonal tamamlanan suraty. 
Elleriň penje şekili 

51 
Elleriň penje we skelet şekili 
Elleriň etýudy 

52 
Elleriň skelet we myşsa görnüşindäki şekili 
Aýagyň daşky plastik görnüşini damarlaryň örtügi we ýumşak maddalaryň 
üsti döredýär. Bu görnüş dürli hereketlerde üýtgeýär, ol, aýagyň daşky 
görnüşini, onuň dürli ýagdaýlarda we kesiginiň häsiýetli nokatlaryny görkezýän, 
suratlarynda düşünilip bilner.
 
8. Aýagyň aşaky böleginiň suratyny ýerine ýetirmegiň yzygiderliligi 
1-nji dereje. Suraty ýerleşdirmegiň gyradaky nokatlarynyň we ähli 
kompozisiýanyň görüşiň merkezi şöhlesiniň nokadynyň geçirilmegi. Barmak 
sustawlarynyň çyzygynyň, dawanyň esasynyň çyzygynyň we aýagyň aşaky 
böleginiň birleşýän ýeriniň geçirilmegi. Uly barmagyň dawanynyň we kiçi 
barmagyň dawanynyň bellenilşi. 
2-nji dereje. Barmaklaryň gutarýan ýerleriniň we aýagyň aşaky böleginiň 
iki gapdaldan çykýan ýerleriniň nokatlarynyň şekillendirilmegi. Aýagyň aşaky 
böleginiň we ähli barmaklaryň ugrukdyryjy çyzyklarynyň geçirilmegi. 
Barmaklaryň sustawlarynyň we falanganyň her biriniň, ugurlarynyň 

53 
görkezilmegi. Aýagyň aşaky böleginiň umumy görnüşiniň ýeňil çyzyklar bilen 
görkezilmegi. 
3-nji dereje. 2-nji dereje edilen bellikleriň anyklanmagy we seljermesi. 
Aýagyň tutuş aşaky böleginiň we onuň aýratyn bölekleriniň görnüşiniň güýçli 
çyzyklar bilen geçirilmegi. 
4-nji dereje. Ýagtylygyň şöhlesiniň uguryny we aýagyň aşaky böleginiň 
kesiklerini göz öňüne tutup, hususy we gaçýan kölegeleriň çyzyklarynyň 
gurulmagy. Hususy we gaçýan kölegeleriň geçirilmegi. 
5-nji dereje. Adamyň aýagynyň aşaky böleginiň tonal tamamlanan suraty, 
eliň aşaky böleginiň kesikleriniň egriligini we ýagtylandyrmagyň şertleri bilen 
ýagtylykkölegäniň elementleriniň ylalaşylmagy. 
Adam aýagynyň anatomiki we dürli görnüşindäki şekili 

54 
Aýagynyň şekilini 5 tapgyrda ýerine ýetirmek 

55 
Adam aýagynyň şekilini gurnama usulynda ýerine ýetirmek 
Adamyň hereket edýän döwründe onuň skeletiniň süňkleriniň özara 
ýagdaýy üýtgeýär, hereketlendiriji damarlaryň toparlary dartylýarlar, bu öz 
gezeginde ähli figuranyň daşky plastik görnüşinde üýtgemeleri döredýär. Şonuň 
üçin okuw suratynyň gurulmagy işiň häsiýetini, damarlaryň dartylyşynyň 
derejesini bilmekden durýar. 
Adam bedeniniň daşky plastik görnüşi onuň içki gurluşyna bagly bolýar. 
Şonuň üçin, daşky görnüşlerini üýtgedýän sebäplerini bilmän, talyp suratda 
adamyň suratyny ynamly görkezip bilmeýär. Gowy ýagdaýda suraty çekme 
hadysasy göze görünýän görnüşleriniň takyk kopirlenmegine ymtylýar, onuň 
artykmaç taraplaryny binagärligiň akademigi W.A. Wesniň aýdyň beýan edýär: 
“...ilki bilen, “göçürmgiň” we “kopirlemegiň” usularyny natura bolan passiw 
gatnaşygyna, gaýtalama öwredýän usullary hökmünde aýyrmak gerek bolýar. 

56 
Suraty çekmek işjeň hadysa – pikiriň, gözüň we eliň uly işdigi berk bellemeli 
bolýar...” 
Adam figurasynyň dürli hereketleriniň “mehanikasyna” düşünmek üçin we 
olary suratda dogry serpikdirmek üçin, ilki bilen, bu hadysada ähli bedeniň 
agyrlyk merkeziniň we bedeniň aýratyn bölekleriniň ýagdaýyny bellemek gerek 
bolýar. 
Hereketli ýagdaýlaryň asudalygyny adam damarlaryň belli bir toparlarynyň 
işne görä galdyrýar. Dinamiki hereketlerini ýerine ýetirýän adamyň, giňişlikde 
bedeniň ýerleşişi çylşyrymly we tükeniksiz dürli bolýar. Statikalardan ol diňe 
agyrlyk merkeziniň beýleki ýagdaýy we damarlaryň has işjeň işi bilen 
tapawutlanmaýar, eýsem ol uly derejede bedeniň hereket ediji massalaryň 
inersiýa kanunlary bilen hem tapawutlanýar. 
Adamyň çylşyrymly hereketlerinde onuň bedeniniň esasy massalarynyň 
ugury ähmiýetli çäklerde üýtgeýär, onuň ýagdaýlarynyň uly sanyny döredýär. 
Daýanç nokatlary we figuranyň ugrukdyryjy çyzyklary synlap, olary 
perspektiwa gysgaltmalaryň kömegi bilen kagyz ýüzünde belläp, biz adamyň 
berk “skeletiniň” surat 

Download 2,17 Mb.