|
Toshkent kimyo-texnologiya instituti Shahrisabz filiali
|
| Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 212,35 Kb. | | #108410 |
Bog'liq Abdiraimov Umid 4 9-20-guruh talabasi Abdiraimov Umidning TAQDIMOTI
MAVZU:ISSIQLIK TARQALISH TURLARI
Issiqlik — materiya harakati shakli; jismlar oʻrtasidagi issiqlik almashinish jarayonining energetik ifodasi. Materiyani tashkil qiluvchi mikrozarralar (molekula, atom, elektron va b.) ning betartib harakatlari miqdori Issiqlikni ifodalaydi. Issiqlik va issiqlik miqdori atamalari bir xil maʼnoni bildiradi.
ISSIQLIK UZATISH MEXANIZMLARI
Tabiatda, issiqlik uzatish jarayonlarini turlari kamdan-kam izolyatsiya sodir bo'ladi. Tez-tez, ular birgalikda ko'rish mumkin. termodinamik yilda birikmasi ham, masalan, issiqlik o'tkazuvchanligi + soğutmasını nom bor - konvektiv issiqlik uzatish va issiqlik o'tkazuvchanligi + issiqlik nurlanish radiatsiya-conductive issiqlik deyiladi. Bundan tashqari, bunday izolyatsiya qilingan turlar issiqlik sifatida birlashtirilishi:
Issiqlik uzatish - gaz va suyuq yoki qattiq moddalar orasidagi issiqlik harakati.
Issiqlik uzatish - mexanik ichak tutilishi bilan bir masalada kelgan t uzatish.
Konvektiv-radiatsiya issiqlik uzatish konvektsiya va issiqlik nurlanishi birikmasi hosil bo'ladi.
Issiqlik almashinishi
Issiqlik konveksiya, nurlanish hamda issiqlik o‘tkazuvchanlik vositasida uzatilishi mumkin.
Termodinamikaning ikkinchi bosh qonuni uqtirish berishicha, issiqlik doimo harorat yuqoriroq jismdan harorati pastroq jismga tomon uzatiladi. Biroq, qonunda issiqlik uzatilish mexanizmlari haqida lom-mim deyilmagan. Holbuki, issiqlik uzatilish jarayonlarining mohiyatini yaxshi bilish va ulardan foydali ish chiqara olish - muhandislik fizikasi nuqtai nazaridan nihoyatda muhim masaladir. Shu sababli ham, issiqlik almashinish jarayonlariga oid tafsilotlarni o‘rganish - amaliy fan sohalari bilan shug‘ullanuvchi olimlar va muhandislar oldidagi eng dolzarb muammolardan biri bo‘lib kelgan. Yuqorida ham ta'kidlanganidek, hozirda olimlar issiqlik almashinuv jarayonlarining uch xilini farqlab olishgan va ularning har birining zamirida o‘ziga xos noyob fizik jarayon yotadi.
Nurlanish
Avvalgi ikki xil usuldagi issiqlik uzatilishidan tubdan farqli ravishda, nurlanish jarayonida issiqlik uzatilishida, moddaning o‘zi xoh u qattiq modda, xoh u suyuqlik yoki gaz bo‘lsin, issiqlik uzatish ishiga mutlaqo aralashmaydi. Bu holatda, issiqlik almashinuvi borishiga bosh sabab - Stefan-Botsman qonuniga ko‘ra, tabiatda, harorati mutlaq nol haroratdan yuqori bo‘lgan har qanday jismning atrof-muhitga o‘zidan energiya taratishi bo‘ladi. Bunda nurlanish turi jismning haroratiga bog‘liq bo‘ladi. Buni kundalik turmushda ham oddiy misollar orqali kuzatish mumkin. Masalan, temirchi ishlov berayotgan metall qizish jarayonida avvaliga qizaradi, harorat ortgan sari u sarg‘ayib, zarg‘aldoq tusga kiradi va oxiri deyarli oq ranggacha o‘zgaradi. Bu jismning harorati ortib borayotganidan dalolat beradi. Chunki, jism harorati qanchalik baland bo‘lsa, u chiqarayotgan nurlanishlarning to‘lqin uzunligi shunchalik qisqa bo‘ladi. Nisbatan sovuq jismlar infraqizil nurlar diapazonida nurlanish taratadi va biz bu nurlarni ko‘ra olmaymiz, lekin, ularning issiqligini, harorat taftini his qilamiz. Eng qaynoq jismlarning ham rangini biz ko‘ra olmaymiz. Chunki, ular ko‘zga ko‘rinmaydigan mikroto‘lqinlar diapazonida nurlanish taratadi.
ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
|
| |
