|
Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali
|
| bet | 158/186 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 16,04 Mb. | | #250922 |
Bog'liq Himoyalangan yer sabzavotchiligi. 2021-2022 umukaNazorat savollari:
1. Pomidor bargi qanday qismlardan tashqil topgan? 2. Pomidor poyasi qan-day tip shoxlanadi? 3. Indeterminant va determinant tipdagi o‘simliklar nimasi bilan farqlanadi? 4. Pomidorni gulshodasi va gullari nimasi bilan tavsiflanadi?
18.1-amaliy mashg‘ulot
Tuproqlarni zararsizlantirish. Qishki issiqxonalarni yangi mavsumga tayyorlashda asosiy e’tibor ularni dizinfeksiya qilishga qaratiladi.
Issiqxonaning metall qismlari oltingugurt gazi ta’sirida yemirilishdan yaxshi Issiqxona bo‘lsa, unda fumigatsiya (tutatish) qilish yo‘li bilan dizinfeksiyalash mumkin.
To‘siqlar orasida ochiq joy bo‘lmasligi uchun barcha teshiklar va tirqishlar yaxshilab zich berkitiladi, inventar (asboblar) va idishlar ichkariga olib kiriladi. Shundan so‘ng metall idishlarda (protven) qumoq-qumoq oltingugurt (xonaning 1 m3 50-100 g) yoki oltingugurt shashkasi (25-60 g) yoqiladi. Issiqxonaga kiriladigan joy ikki kunga zich yopiladi. Issiqxonalar yetarli darajada zich yopilmasligi sababli zararsizlantirishni nam usulidan foydalanish qulaydir. Tuproq, barcha ichki qismlar, issiqxona oynalari, inventar va idishlarni 0,3% keltan va 0,5% karbofos qo‘shilgan 2% li formalin bilan purkaladi.
Dizinfeksiyadan so‘ng issiqxona bir sutka davomida shamollatiladi. Issiqxonalarni ekinlar aylanish oralig‘ida ham dezinfeksiya qilish zarur. Avval bartaraf etish ishlovi o‘tkaziladi, bunda o‘simliklarga fitolavina-300, bayleton, akrobat MS bakteratsidlarini aralashmasi sepiladi. Bir necha kundan so‘ng o‘simliklar kesiladi va yig‘ishtirilib zarari tegmaydigan (havfsiz) joyga chiqarib tashlanadi.
O‘simliklarni uzoqlashtirishga alohida e’tibor berilishi kerak. Issiqxonalar shamollatilganidan va hidlarni yo‘qolganidan keyin, poyalar 40 sm balandlikda kesiladi, ildizlari sug‘uriladi va gallovoy nematoda bor yo‘qligi diqqat bilan qaraladi. So‘ng ildizlar eski plyonka qoldiqlariga o‘raladi, xo‘jalik maydoni tashqarisiga chiqariladi va yondiriladi. Gallovaya nematoda makoni aniqlangan joy tuprog‘ini almashtirish yoki pestitsidlar bilan ishlanish yo‘li bilan yo‘qotiladi.
Poyalari bag‘azlardan (shpaleradan) kanop ipi bilan kesib olinadi. Sim bag‘az kanop ip va chirmoviqlardan gaz gorelkasi yordamida tozalanadi.
O‘simliklarni barcha qoldiqlari qo‘lda yoki issiqxona traktoriga osilgan yig‘gich bilan markaziy yo‘lga to‘planadi, u yerdan sanitar o‘raga chiqarib tashlanadi. So‘ng tuproqni 4-5 sm yuqori qatlami olinib chiqariladi va uch yil mobaynida sog‘lomlashtirishga qo‘yiladi. Shundan so‘ng issiqxonalarni zararsizlantirishning ikkinchi bosqichiga kirishiladi, bunda barcha konstruksiyalari va qoplamasiga 2% li formalin yoki 1% li virotsid sepiladi.
Issiqxonalar tuproqlarida ko‘pchilik hollarda kasallik qo‘zgatuvchilar va hashorotlar yiilib qoladi. Katta bo‘lmagan yerli issiqxonalarda tuprog‘i qimsan, 5-7 yilda esa to‘liq alamashtiriladi. So‘kchali issiqxonalar tuproqgrunti har yili almashtiriladi. Yirik issiqxona kombinatlarida tuproqni to‘liq alamashtirish iqtisodiy jihatidan o‘zini oqlamaydi, shuning uchun ular tuproqgrunti har yili zararsizlantirilib, surunkali foydalaniladi.
Shu sababli qishki issiqxonalarni yangi mavsumga tayyorlashdagi muhim tadbirlardan biri tuproqni dezinfeksiyalashdir. Zamonaviy issiqxonalarda uni kimyoviy yoki termik (parlash) uslublarda olib boriladi. Bu ishlarni o‘simlik-larni himoyalash va muxandislar xizmat ko‘rsatish guruhi bajaradi. O‘zbekistonda tuproq va ekin o‘stiriladigan inshootlarni barcha qismlarini zararsizlantirishni yaxshi oddiy usullaridan biri, yozda quyosh nuri bilan qizdirishdir. Buning uchun tuproq chopib chiqiladi, inshootlar esa dizinfeksiyalaydigan eritmalar bilan ishlanadi va oldindan yorug‘lik o‘tkazuvchan qoplamalar changdan tozalanib 2-3 xafta hamma tirqishlar yopib qo‘yiladi. Bu tadbir iyul oylarida ekinlar bo‘lmagan yozdagi -tanaffus vaqtida qilinadi. Bunda xaydaladigan qatlamda harorat 70°S gacha ko‘tariladi. Bu usulni samarali ekanligini mahalliy dexqonlarni tajribalari ko‘rsatmoqda. Chunki ular quyoshda yaxshi qizigan tuproqda hosildor-lik har doim yuqori bo‘lishini biladilar.
|
| |
