Bog'liq Turar joy va jamoat binolarini loyihalash Abdujabborova
89
4.13-rasm. Seksiyalar sxemasi.
Xonadonlarning sonini zinapoyani 4-katagiga nisbatan ko‘paytirish, vertikal
kommunikatsiyalarni narxini kamaytirishga intilishdan kelib chiqadi, ko‘p xonali
seksiyalar urushdan keyingi yillarda juda ko‘p tarqalgan bo‘lib, turar uy-joy krizisi
davrida ko‘p xonali xonadonlarning qurilishiga olib keldi. Asosiy tiplaridan biri, 2
xonali xonadonlardir. Eng ko‘p tarqalgani esa 1 xonali xonadonlar bo‘ladi. Natijada
asosan seksiyalar uch xonadonlik (2-2-2 va 2-1-2) va to‘rt xonadonli (2-2-2-2, 1-1-2-
2) bo‘lib shakllandi.
Tajriba shuni ko‘rsatdiki, 2 xonadonli seksiyalarda yelvizak qilib shamollatish
talablari butunlay qoniqtiriladi va quyoshga qaratib joylanishida gorizontni ikki
qarama-qarshi tarafiga joylashadi, uch xonadonli seksiyalarda esa faqat 2
xonadongina qoniqarli yechilgan bo‘lsa, uchinchi xonadon esa bir tarafga qarab
qoladi va yelvizak qilib shamollatib bo‘lmaydigan bo‘lib qoladi. To‘rt xonadonli
seksiyalarda esa hamma xonadonning yechimi qoniqarsiz bo‘lib qoladi. Shunday
qilib to‘rt xonadonli seksiyalar O‘zbekiston sharoitida qurilishga noqulay deb
hisoblansa, uch xonadonli seksiyalarni esa ayrim sharoitlardagina qurishga ruxsat
etiladi. Eng yaxshi yechimga faqat ikki xonadonli seksiya egadir. Eng chekkadagi
uch xonadonli seksiyalarda ikki xonadon burchakli shamollatish va oriyentatsiya
90
bilan ta’minlanishi mumkin bo‘lganligi sababli ularni uch xonadonli qilib tarh
yechimini yechish mumkin, shuning uchun chekkadagi seksiyalar uch xonadonli qilib
loyihalashga ruxsat beriladi (4.14-rasm).
4.14-rasm. Seksiyali uylarning tarhiy yechimi:
A-seksiyalarning turlari; B-yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan oriyentatsiyaga ega ikki xonadonli seksiyalar; a,b - chegaralanmagan oriyentatsiya; v,g - qisman chegaralangan oriyentatsiya.
91
Turar uy-joylar bir seksiyali bo‘lsa ularga to‘rtta xonadonni joylashtirish mumkin,
chunki ularning har biri burchakli shamollatish imkoniyatiga egadir, shuning uchun bu
sistema mumkin bo‘lgan tarhiy yechimlarga olib keladi (4.15-rasm).
