Tayanch iboralari:
dizayn, manbaa, transformastiya, tabiat,
kolleksiya. abstrakt
О
Dizayner kostyum kolleksiyasini yaratishda ijodiy manba
sifatida har qanday tabiiy hodisalar, buyum muhitning turli
elementlari, dunyoda sodir bo'layotgan voqealar, musiqa,
rangtasvir, adabiyot, b a le t, teatr, stirk, kino, tomosha tadbirlari,
etnik mavzular, me'morchilik, muhandislik inshoatlari, mashina
detallari, turli mexanizmlar, maishiy buyumlar, amaliy san'at
asarlari (shisha, tosh, yog'och, metall, keramika va b.), musiqa
asboblari, er fakturasi, yulduzli osmon, origami o'yini, ekologiya,
tarixiy, xalq va klassik kostyumlar, eklektika usuli, parodiya
usuli, stilizastiyalash usuli va h.k. bo'lishi mumkin.
Har bir dizayner o'z faoliyatining muayyan bosqichida
tarixiy va xalq an'analari bilan ilhomlanib, ijodiy manbalarga
m urojat qiladi.
Ekzotik m amlakatlaming madaniyati ko'p badiiy uslublarda
g'oya o'zlashtirish moda tarixida doimo bo'lgan. XX asr modasi
ko'pincha etnik va tarixiy manbalarga murojat qilgan. Klassik
shaklni va ekzotik xalqlam idan o'zlashtirilgan bezakni birga
62
q o ' s h i b ,
modellarni barpo etadigan dizaynerlar avlodi paydo
b o ' l d i ,
masalan, J.P.Gotening "eskim os" kolleksiyasi.
Tabiat azaldan inson uchun ish maydoni bo'lgan. Tashqi
d u n y o n i
tushunish va o'rganish ehtiyoji uning qonunlarini
o'rganishga va o'zlashtirishga olib keladi.
Asrlar mobaynida m a'lumot yig'ib, odamzod bionika
(yunoncha
biou - "hayot elem enti") fanni barpo etdi. Bu
yo'nalish 1950 yillarning oxirida paydo bo'ldi. Ushbu fanning
asosiy
maqsadi
-
biologik
tizimlar
va
jarayonlarning
imkoniyatlarini
o'rganish
edi.
Leonardo
da
Vinchi,
N.E.Jukovskiy, L.Galvani bionikaning kashfiyotchilari
deb
hisoblasa bo'ladi.
X1X-XX asrlar oralig'ida paydo bo'lgan badiiy uslub
Modern jonli tabiatga asoslangan va aynan shu davrda
cheklangan m e'morchilik imperiyasi paydo bo'ldi. Ispan m e'mori
A.Gaudining ishlari bunga yorqin dadil. Uning ishlarida egri
chiziqli
yuzalar
m e'mor
konstruktiv
shakllam i
biologizastiyalanishi desa bo'ladi. Bionika boshqa sohalarda jadal
tarqaldi:
maishiy
texnikada,
harbiy
sanoatda
(suv
osti
kemalarining shakli baliq shaklida) va b.
Tabiat million yillar davomida durdona asarlar yaratib, o'z
mahoratini doimo oshiradi.Tabiatning organik va mantiqiy
bog'liqlari
mujassamlashgan
yangi
shakllarni
yaratish
imkoniyatni topish, zamonaviy dizayn yangi yo'nalishning asosiy
vazifasi bo'ldi, bunga o'zaro chambarchas bogTiq bo'lgan bionika
va kristallografiya katta ta'sir etmoqda. Ularning asosida ko'p
ob'ektlar va dizayn buyumlari (aksessuarlar, zargarlik buyumlari
va b.) barpo etilmoqda.
Jonli tabiatda yashash jarayoni organik m a'qullik bilan
bog'liq. Huddi shunday odam ham o'z faoliyatida istagan
natijaga erishishga intiladi. Muammoni echish uchun birinchi
planga buyumning ko'pfunkstionalligi chiqadi, ya'ni buyumlar
bir necha m o'ljalda qo'llash mumkinligi. Bu muammoni
63
transformastiyasiz yechish mumkin emas (bu usulni 1920 yillarda
konstruktivistlar taqdim etishgandi, ammo u hozirgi kunlarda
amalga oshirildi).
|
