Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent




Download 3,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/128
Sana19.12.2023
Hajmi3,33 Mb.
#123541
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   128
Bog'liq
A9k4uhxO3YwZ1v7e4Zqkca5zrFHjWA2dl3HCizPL

RSA algoritmi. 
RSA nomi algoritmni yaratuvchilari 
familiyalarining birinchi harflaridan olingan (Rivest, Shamir va 
Adleman). RSA algoritmi modul arifmetikasining darajaga koโ€˜tarish 
amalidan foydalanishga asoslangan. 
RSA algoritmida ochiq va shaxsiy kalitlar juftini generatsiyalash 
uchun ikkita katta uzunlikdagi 
๐‘ va ๐‘ž sonlari tanlanadi va ularning 
koโ€˜paytmasi hisoblanadi: 
๐‘ = ๐‘ โˆ— ๐‘ž. Shundan soโ€˜ng ๐œ‘(๐‘) = (๐‘ โˆ’ 1) โˆ—
(๐‘ž โˆ’ 1) bilan oโ€˜zaro tub boโ€˜lgan, ๐‘’ soni tanlanadi (๐œ‘(๐‘) funksiya 
maโ€™nosi quyida keltirilgan). Shundan soโ€˜ng 
๐œ‘(๐‘) modulda ๐‘’ sonining 
teskarisi hisoblanadi va u 
๐‘‘ ga teng boโ€˜ladi. Shundan soโ€˜ng, ikkita tub 
sonning (
๐‘ ๐‘ฃ๐‘Ž ๐‘ž) koโ€˜paytmasi ๐‘ va ๐‘’๐‘‘ = 1 ๐‘š๐‘œ๐‘‘ ๐œ‘(๐‘) shartni 


65 
qanoatlantiruvchi 
๐‘’ va ๐‘‘ sonlari mavjud. Shundan soโ€˜ng, ๐‘ ๐‘ฃ๐‘Ž ๐‘ž lar 
esdan chiqariladi (oโ€˜chirib tashlanadi). 
Bu yerda, 
๐‘ modul hisoblanib, (๐‘, ๐‘’) ochiq kalit juftini va ๐‘‘ 
maxfiy kalitni tashkil etadi. RSA algoritmida shifrlash va 
rasshifrovkalash modul boโ€˜yicha darajaga oshirish asosida bajariladi. 
RSA algoritmida shifrlash uchun 
๐‘€ xabarni son koโ€˜rinishida ifodalash 
talab etiladi va 
๐‘ modul boโ€˜yicha ๐‘’ darajaga koโ€˜tariladi, yaโ€™ni 
๐ถ = ๐‘€
๐‘’
๐‘š๐‘œ๐‘‘ ๐‘
 
๐ถ ni rasshifrovkalash uchun uni ๐‘ modul boโ€˜yicha shaxsiy kalit ๐‘‘ 
darajaga koโ€˜tarish talab etiladi: 
๐‘€ = ๐ถ
๐‘‘
๐‘š๐‘œ๐‘‘ ๐‘. 
Boshqacha aytganda, RSA algoritmida xabar ochiq kalit bilan 
shifrlansa va shaxsiy kalit bilan rasshifrovkalansa, 
๐‘€ = ๐ถ
๐‘‘
๐‘š๐‘œ๐‘‘ ๐‘ =
๐‘€
๐‘’๐‘‘
๐‘š๐‘œ๐‘‘ ๐‘ tenglikning toโ€˜gโ€˜riligini isbotlash zarur. 
Aytaylik, RSA algoritmida maโ€™lumotni shifrlash va 
rasshifrovkalash amallari tanlab olingan (
๐‘ = 11 ๐‘ฃ๐‘Ž ๐‘ž = 3) โ€œkattaโ€ 
sonlar ustida amalga oshirish talab qilinsin. Mazkur holda modul
๐‘ = ๐‘ โˆ— ๐‘ž = 33 ga teng boโ€˜ladi va ๐œ‘(๐‘) = (๐‘ โˆ’ 1)(๐‘ž โˆ’ 1) = 20 ga 
teng boโ€˜ladi. U holda shifrlash uchun zarur boโ€˜lgan daraja e ni (
3) ga 
teng deb olish mumkin. Sababi, 3 soni 
๐œ‘(๐‘) = 20 bilan oโ€˜zaro tubdir. 
Shundan soโ€˜ng, Evklidning kengaytirilgan algoritmi asosida 
rasshifrovkalash kaliti 
๐‘‘ = 7 aniqlanadi. Yaโ€™ni, ๐‘’๐‘‘ = 3 โˆ— 7 =
1 ๐‘š๐‘œ๐‘‘ 20. U holda A tomonning ochiq kalit jufti ๐‘, ๐‘’ = 33, 3 va 
shaxsiy kaliti 
๐‘‘ esa 7 ga teng boโ€˜ladi.
Shundan soโ€˜ng, A tomon oโ€˜zining ochiq kalitini barchaga uzatadi. 
Biroq, shaxsiy kalitini maxfiy saqlaydi.
Faraz qilaylik, B tomon A tomonga 
๐‘€ = 15 maโ€™lumotni shifrlab 
yubormoqchi. Buning uchun B tomon A tomonning ochiq kaliti juftini 
๐‘, ๐‘’ = 33,3 oladi va shifrmatnni quyidagicha hisoblaydi: 
๐ถ = ๐‘€
๐‘’
๐‘š๐‘œ๐‘‘ ๐‘ = 15
3
= 3375 = 9 ๐‘š๐‘œ๐‘‘ 33 
va uni A tomonga yuboradi.


66 
A tomon 
๐ถ = 9 shifrmatnni rasshifrovkalash uchun shaxsiy kalit 
๐‘‘ = 7 dan foydalanadi: 
๐‘€ = ๐ถ
๐‘‘
๐‘š๐‘œ๐‘‘ ๐‘ = 9
7
= 4782969 = 144938 โˆ— 33 + 15 = 15 ๐‘š๐‘œ๐‘‘ 33 
Agar RSA algoritmida kichik tub sonlardan (
๐‘ ๐‘ฃ๐‘Ž ๐‘ž ๐‘ข๐‘โ„Ž๐‘ข๐‘›) 
foydalanilgan taqdirda, hujumchi ochiq boโ€˜lgan 
๐‘ ni osonlik bilan ikkita 
tub sonning koโ€˜paytmasi koโ€˜rinishida yozishi mumkin. Shundan soโ€˜ng, 
ochiq kalitning ikkinchi qism 
๐‘’ dan foydalangan holda, shaxsiy kalit ๐‘‘ 
ni hisoblay oladi. Shuning uchun RSA algoritmidan amalda foydalanish 
uchun tanlanuvchi tub sonlar uzunligi kamida 2048 bit boโ€˜lishi talab 
etiladi. Bundan tashqari, RSA algoritmini buzish faqat faktorlash 
muammosiga bogโ€˜liqligi isbotlanmagan.

Download 3,33 Mb.
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   128




Download 3,33 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Download 3,33 Mb.
Pdf ko'rish